What is erehe?

Ano ang ibig sabihin ng erehe?

ang erehe ang mga taong sumasalungat o hindi naniniwala sa mga patakarang pang katoloiko. ang filibustero naman ay ang tao o mga tao na sumasalungat sa utos ng pamahalaan.

Ano ang kalakasan at kahinaan ng nobelang el Filibusterismo?

erehe....am taksil sa simbahan....yaah...sure pilibustero am....AA...a..am taksil sa pamahalaan..... yeah.... noli me tangere eh...yan.. that's cococorrect...sure...

Ano ang ibig sabihin ng erehe at filibustero?

ang "El Filibusterismo" naman na inalay ni Rizal sa mga paring martyr (GOMBURZA) ay "Ang Kalaban ng Simbahan at Lipunan" o "Ang Kaaway/Kalaban ng mga Prayle at Lipunan" ito rin ay ang wala

What is the message of your last farewell by rizal?

The poem "My Last Farewell" was Jose Rizal's goodbyes first to his country, then his family, friends and loved ones. To his country he said, "With gladness do I give you my life." He tried to comfort his parents and dear ones with these lines: "I'll go where there are no slaves, tyrants or hangmen; Where faith does not kill and where God alone does reign." The last line of the poem says: "To die is to rest."

Ano ang repormasyon?

Ang Repormasyon ay isang kilusang naglalayong baguhin ang pamamalakad ng Simbahang Romano Katoliko.Ang Repormasyon laban sa Simbahang Romano Katoliko ay nagsimula sa Yuropa noong ika 16 na siglo na pinamunuan ni Martin Luther sa Alemanya at ni Juan Calvin sa Geneva, Switzerland.Ang sigaw ng repormasyon ay binubuo ng 5 bahagi. Ito ay ang mga sumusunod;SOLA SCRIPTURA (Tanging Kasulatan Lamang)Ang walang kamaliang Kasulatan ay ang tanging pinagmumulan ng nasusulat na banal na kapahayagan, na siyang tanging makagagapos ng konsiyensya. Ang Biblia lamang ang nagtuturo ng lahat na kinakailangan para sa ating kaligtasan mula sa kasalanan at ang pamantayan ng sukatan ng pag-uugali ng lahat ng kristiano.Aming itinatanggi na anumang paniniwala, kapulungan o indibiduwal ay maaaring makagapos sa konsiyensya ng kristiano, na ang Espiritu Santo lamang ang maaaring mangusap ng ukol o kaya'y salungat sa itinakda ng Biblia, o ang personal na karanasang espirituwal ay maaring maging daan para sa isang kapahayagan.SOLA GRATIA (Biyaya Lamang)Sa kaligtasan, tayo ay nasagip mula sa galit ng Dios sa pamamagitan lamang ng Kanyang biyaya. Ito ay ang di pangkaraniwang gawa ng Espiritu Santo na nagdadala sa atin kay Cristo sa pamamagitan ng pagpapalaya sa atin mula sa pagkagapos sa kasalanan at pagbuhay sa atin mula sa kamatayang espirituwal tungo sa espirituwal na buhay.Aming itinatanggi na ang kaligtasan sa anumang paraan ay gawa ng tao. Ang mga makataong pamamaraan o sistema lamang ay hindi maisasakatuparan ang ganitong pagbabago. Ang pananampalataya ay hindi bunga ng patay pa nating likas na pagkatao.SOLA FIDE (Pananampalataya Lamang)Ang pagpapawalang-wala ay sa biyaya lamang sa pamamagitan ng pananampalataya lamang ng dahil kay Cristo lamang. Sa pagpapawalang-sala, ang katuwiran ni Cristo ay inilagay o ikinabit sa atin bilang tanging kasiyahan ng ganap na katarungan ng Dios.Aming itinatanggi na ang pagpapawalang-sala ay batay sa ating kagalingan o kahusayan o sa pagkakakintal ng katuwiran ni Cristo sa atin, na ang isang samahan na nagsasabing isang iglesia ngunit itinatanggi o tinututulan ang sola fide o pananampalataya lamang, ay maaaring kilalanin bilang tunay na iglesia.SOLUS CHRISTUS (Kay Cristo Lamang)Ang kaligtasan ay makakamit sa pamamagitan ng gampanin ni Cristo bilang Tagapamagitan ayon sa kasulatan. Ang walang-sala Niyang pamumuhay at ang kamatayan Niyang nagtakip sa mga kasalanan ng mga hinirang lamang ay sapat sa pagpapawalang-sala at pakikipag-kaisa ng mga pinili sa Dios Ama.Aming itinatanggi na ang ebanghelyo ay tunay ngang naipangaral kung ang gampanin ni Cristo naman bilang Kahalili at Tagapagpalubag-loob sa galit ng Dios ay hindi ipinahahayag at ang pananampalataya kay Cristo at sa Kanyang ginawa ay hindi hiningi.SOLI DEO GLORIA (Kaluwalhatian ng Dios Lamang)Ang kaligtasan ay sa Dios at natapos na ng Dios, ito ay para sa Kanyang kaluwalhatian at dapat natin Siyang laging luwalhatiin. Ang ating buong buhay ay dapat nating isapamuhay sa harapan ng Dios, sa ilalim ng Kanyang pamamahala at kaluwalhatian lamang.Aming itinatanggi na maluluwalhati natin ng tama ang Dios kung ang ating pagsamba ay mapagkamalian nating pang-aaliw, kung ating balewalain ang mga Utos at Ebanghelyo sa ating pangangaral, o kung hinahayaan natin ang pagpapaunlad sa sarili, pagpapahalaga sa sarili, o ang pansariling kasiyahan ay gawing pamalit sa ebanghelyo ng Dios.Ang Repormasyon ay nabuo at naitatag dahil sa paglaganap ng mga bibliyang naisalin sa wikang katutubo. Ang Bibliya noon ay ipinagbabawal basahin at ipalaganap ng simbahang Romano Katoliko, at ito ay nakasulat sa wikang latin na kung saan ay ang mga mayayaman lamang at may pinag aralan noong panahong yaon ang nakaka intindi.Sa mas malawak pong pag-aaral ng ukol sa Repormasyon, aking inirerekomenda na basahin ang mga artikulo sa mga pahinang ito sa wikang Engles.http://en.wikipedia.org/wiki/Protestant_Reformationhttp://www.bbc.co.uk/history/british/tudors/reformation_overview_01.shtmlhttp://en.wikipedia.org/wiki/English_Reformation

How is energy from volcanoes tapped as sources of electricity?

Rebolusyong siyentipiko1. PROYEKTO SA ARALING PANLIPUNAN IPINASA KAY: Gng. Leticia M. Balanon Araling Panlipunan Teacher2.REBOLUSYONG SIYENTIPIKO3.REBOLUSYONG SIYENTIPIKO Natuklasan ng mga Griyego ang agham na siyang nagbigay-daan upang matutunan ng mga paham ang mga tuklas ng mga sinaunang iskolar. Ang mga tuklas na ito ay nagpakilala ng bagong lupain, bagong tao, mga hayop at halaman. Ang mga ito ay naging sandigan ng pagkatuto at kaalaman. Ang mga obserbasyon ay nagdulot ng bagong katanungan at teorya. Tinanggap na lang ng mag tao ang ideya na napatunayan ng ebidensya. Ang pagbabagong ito ay kabuuang epekto ng mga tuklas ng maraming tao.4.REBOLUSYONG SIYENTIPIKO Nicholas Copernicus(1473-1543) -isang iskolar mula sa Poland -ayon sa kanya: "Ang daigdig ay umiikot sa kanyang axis." -teorya- pinatotohanan ang teorya ni Aristarchus noong ikatlong taon BCE -De revolutionibus orbium coelestium (On the Revolutions of the Celestial Spheres)-kanyang aklat na ipinagbawal na basahin dahil naniwala ang Simbahan na taliwas ito sa kanilang mga aral5.REBOLUSYONG SIYENTIPIKO Galileo Galilei (1571-1630) -pinatunayan niya ang teorya ni Copernicus - sa tulong ng telescope na kanyang naimbento, kanyang naobserbahan na ang sinag sa buwan ay reflection galing araw. -tinawag siyang erehe Kristiyanong sumusuway at ayaw manampalataya sa ipinag-uutos ng Kristiyano Romano -ikinulong siya hanggang sa mapilitan siyang bawiin ang kanyang teorya6.REBOLUSYONG SIYENTIPIKO Johannes Kepler - isang kaibigan ni Galileo -isang German; lalong nagpatibay sa teorya ni Copernicus7.REBOLUSYONG SIYENTIPIKO Ang Renaissance ang nagbigaydaan sa pagkakamulat ng Kanlurang Europe. Sa panahong ito, binigyangpansin ng mga tap ang masusing pagsasaliksik sa iba't-ibang bahagi ng agham tulad ng medisina, astronomiya, biology at iba pa.8.REBOLUSYONG SIYENTIPIKO Sir Isaac Newton -mahilig siyang sumuri sa iba't ibang bagay tulad ng bakit lumilipad angsaranggola at kung paano napatakbo ang orasang tubig. -pinagbuhusan niya ng pansin ang ideya nina Galilei at Kepler. -Calculus ; sa pamamagitan ng pagkukwenta ay nabigyan ng katwiran ang mga nangyayari sa kapaligiran ayon sa batas ng kalikasan.9.-Batas ng Grabidad (Law of Gravity)- ang bawat bagay sa daigdig ay may atraksyon sa ibang bagay, batay sa kanilang pinagsamang timbang at tayo sa pagitan nila. -napatunayan niya ang haypotesis ng mga sinaunang Griyego na ang sansinukob ay kontrolado ng mga batas ng kalikasang maaaring alamin ng tao.10.REBOLUSYONG SIYENTIPIKO William Harvey -itinuring na nagpasimula ng makabagong medisina. -pinag-aralan niya ang sirkulasyon(circulation)- ang pagdaloy ng dugo sa katawan Pagsusuri: -puso- sentro sa pagkalat ng dugo sa buong katawan -binobomba ng puso ang dugo s buong katawan na dumadaan sa artery at bumalik sa pamamagitan ng vein - napag-alam din niya ang paraan ng paggrado ng dugo kapag ito ay tumataas o bumababa11.REBOLUSYONG SIYENTIPIKO Edward Jenner - pinasimulan niya ang paniniwala na ang bawat bahagi ng katawan ay may sariling halaga at tungkuling dapat gampanan. -ang pinakamahalagang natuklasan niya ay ang bakuna panlaban sa mga sakit - Naisip na niya kapag ang tao ay may kaunting mikrobyo sa katawan, ligtas na siya sa mga sakit na dulot nito. Dito nagsimula ang ideya ng pagbabakuna.12.REBOLUSYONG SIYENTIPIKO LOUIS PASTEUR -natuklasan niya na mikrobyo - dahilan ng mga sakit na maaaring patayin ng gamot na tinawag niyang antibiotic. - nabatid din niya ang gamot sa rabies na galing sa kagat ng asong ulol *Pasteurization - proseso kung saan pinapainitan ang pagkain sa closed system at papalamigin sa isang container.13.REBOLUSYONG SIYENTIPIKO Dr. William Thomas Green Morton - natuklasan niya na ang paglanghap ng ether ay nakakaalis ng sakit sa pagbunot ng ngipin. *Ether - organic compounds na naglalaman ng isang pangkat maaaring umapoy na kimiko -siya ang nagpasimula ng bagong sangay ng medisina na tinawag na Anesthesiology. *Anesthesiology- sangay ng medisina nababahala sa kawalan ng pakiramdam (anesthesia) at anesthetics.14.REBOLUSYONG SIYENTIPIKO Wilhelm Conrad Roentgen - German physicist - siyang ang nakagawa at nakadiskobre ng electromagnetic radiation sa isang wavelength range na kung tawagin ay X-Ray15.REBOLUSYONG SIYENTIPIKO Pierre at Marie Curie - pinag-aralan nila ang radioactivity - nadiskobre nila ang radium at polonium (mula sa pangalan ng bansa ni Marie, Poland)16.REBOLUSYONG SIYENTIPIKO Charles Darwin *Teorya ng Ebolusyon - ang lahat ng kasalukuyang hayop at halaman ay nagmula sa mga unang hayop at halaman. Ang mga ito'y nabubuhay at nag-aanak ng susunod na lahing kahawig niya. *Natural Selection- naiangkop ng mga hayop at halaman ang kanilang sarili sa kapaligiran *On the Origin of Species- aklat ni Darwin tungkol sa teoryang ito.17.Teorya ng Ebolusyon ng Tao18.REBOLUSYONG SIYENTIPIKO Hugo de Vries -naging batayan niya ang prinsipyo ni Darwin at dahil dito naunawaan niya ang mutation. Gregor Mendel -naging batayan rin niya ang prinsipyo ni Darwin at dahil dito napag-alaman niya ang Law of Heredity - tinaguriang "Father of Heredity"19.REBOLUSYONG SIYENTIPIKO Antoine Lavoisier - siyang hinirang na "Ama ng Kemistri" -pinag-aralan niya ang resulta kapag ang isang bagay ay nasusunog: *kung metal ang nasusunog mabigat ang abo sapagkat humahalo dito ang oxygen na galing sa hangin *abo ng nasusunog na bahay ay m magaan at sumasama sa hangin. -napatunayan niya ang "chemical change" pati na ang batas ni Newton20.Wakas21.REBOLUSYONG SIYENTIPIKO IPINASA NINA: Vanessa B. Turalva Jadel Kaye B. Gines Jamie Kurstein A. Bayuga Ng: III - Lithium Raymart L. Cortez

Talambuhay ni hermano pule?

Relihiyon at rebelde lider, at founder ng Cofrada de San Jose, Apolinario de la Cruz ay ipinanganak sa Hulyo 22, 1815 sa Lukban, Tayabas (ngayon Quezon). Ang kanyang mga magulang ay Pablo de la Cruz at Juana Andres, pareho ng mga ito ng `yumaman pamilya at masipag Katoliko. Tungkol sa kanyang maagang edukasyon ay walang kilala; ngunit ang mga sumusunod na kung ano ang lumilitaw na maging isang bokasyon sa relihiyon Life, siya napunta sa Manila. Kapag sa lungsod, siya trietf na ipasok ang isa sa mga relihiyon na kautusan, ngunit ay bigo upang malaman na wala ay bukas para sa mga katutubong Pilipino, sa halip, Siya ay tinanggap tulad ng isang donado sa San Juan de Dios Hospital. Sa oras na siya ay natanggap sa Cofrad'ia de San Juan de Dios, isang relihiyon kapatiran bukas sa taal. Ang organisasyon na kung saan ay isang kaakibat ng ospital binuksan Mula la Cruz ng interes sa pampublikong pagsasalita. Siya sapilitang sarili makinig sa sermons andl natutunan sa Espanyol ang ilang kakayahan. Frorn ang pagkakapatiran, siya din ang natutunan ng mga grupo ng mga sangkap ng organisasyon. Ito ay lalabas na Mula la Cruz dill Hindi manatili mahaba at San Juan de Dios Hospital. Ayon sa Matta, siya ay pinatalsik mula sa mga ospital, kahit na para sa kung ano ang dahilan, ito ay Hindi kilala. Mga sumusunod na kanyang sariling deklarasyon, nagpunta siya bumalik sa kanyang inang-bayan, Lukban, at doon itinatag ang Cofradia de San Jose darating sa 1832. Siya ay pa rin ng isang binata ng labing-walo taon. Ang mga hangaring ng cofradia ay Hindi malinaw sa account, ngunit isa sa mga ito ay upang parangalan Saint Joseph at Virgin Mary sa pamamagitan ng pagkakaroon ng isang masa kilala sa 19th ng bawat buwan. Ang ibinigay mananalaysay David S. Barrows dahilan upang ilarawan ang cofradia bilang isang "espesyal na uri ng pagsamba." Ang pagkakapatiran sa 19 mga miyembro sa founder na ibinigay ang pamagat ng hermano mayor. De la Cruz, gayunman, ay mas mahusay na kilala bilang Hermano umingit. Para sa maraming mga taon na siya tried sa lihim upang akitin ang mga kasapi sa form ng isang malaking organisasyon. Ito ay lamang sa 1840 na siya ginawa ng publiko ang mga hangaring ng mga kapatiran sa bahay ng Francisco de los Santos, kung saan siya ay karaniwang hawak na mga pulong. Sa pamamagitan ng mga oras na ito ito ay mga miyembro Hindi lamang sa Tayabas probinsya, kundi pati na rin sa Batangas, Laguna at Tondo. Nagkaroon ng mga lalaki at babaeng mga kasapi, ang ilan sa mga ito ay nangangahulugan ng mga tao. Matapos ang buwanang masa kilala para sa kanila, ang mga bagong kasapi ay ipinakilala sa pamamagitan ng thehermano alkalde. Lahat ay hinihikayat na magdala sa mga bagong kasapi. Isang miyembro na maaaring simulan ang 12 mga bagong miyembro ay naging isang cabecilla o pinuno. Sa pamamagitan ng 1841 ay may higit sa S00 ang mga kasapi sa Lukban nag-iisa, higit sa 240 sa Tayabas town, 120 sa Pagbilao, 20 sa Tiaong, ng higit sa 40 sa Batangas (Lipa at San Pablo), 130 sa Maiayjay. Ito ay kalat-kalat ang mga kasapi sa Laguna (Nagcarlan, Liliw, Magdalena). Tinatayang bilang ng mga Hermano umingit kanyang sarili, batay sa mga padrones (pagpapatala) ang total ay mula sa 4,500 sa 5,000 kasapi. Ang cofradia ay dapat magkaroon ng convened general assemblies. Ito ay maaaring mula sa inferred ang katunayan na ang isang cabecilla had isa bumoto, at kung siya ay simulan 12 bagong mga kasapi siya ay nadagdagan ang kanyang kapangyarihan sa pagboto ng dalawang. Ang buwanang dues consisted ng isang tunay at kanin, na kung saan nagpunta sa lipunan ng pananalapi na kung saan ay iningatan sa pamamagitan ng isang mayordomo. Ang lipunan gaganapin sa bawat pulong ng ika-19 ng buwan. Pagkatapos ng mass, Hermano umingit kadalasan ay ibinigay ng isang talk. J.A. Robertson nakalagay na "walang isa maliban pureblooded natives ay pinapayagan na maging kasapi ng mga organisasyon mula sa mga bagay-bagay na kung saan ang mga Spaniards palaging may sinabi na naniniwala na ang confraternity ay pampulitika sa kalikasan at relihiyon na motives lamang ng isang bulag." Ilang asserted na ang confraternity ay isang uri ng isang "Katipunan." Hermano umingit kinakailangan upang gawing legal ang pagkakaroon ng pagkakapatiran at kaya siya petitioned ang obispo ng Camarines para sa pagkilala at authorization upang paganahin ang mga ito sa hold na pulong at sa practice nito rites. Gayunman, ang mga petisyon ay tinanggihan. Ibang aplikasyon ay naipadala na sa Audiencia sa Manila. Oras na ito, Don Domingo Rojas ay approached upang ihanda ang mga papeles ngunit ang Audiencia tabled ang pakiusapan. Ito ay lumitaw na ang lipunan ay ipinapayo sa pamamagitan ng ilang mga abogado o mga opisyal sa lungsod ng bansa tulad ng Don Jose Florentino, Don Felipe LIWANAG de Marifosque, at Don Toribio Pantoja. Ang pagkakapatiran aroused ang suspicions ng mga Pransiskano friars sa lalawigan na sensed nito ay naglalayong erehe. Sila ay sumampalataya na ang cofradia ng mga gawain ay sismatiko sa kalikasan at nagkaroon na bigti. At sa gayon, sa Oktubre 19, 1840. ang gobernadorcillo ng Lukban, kapag ang kahilingan ng mga friars, ordered ang pag-aresto ng mga miyembro ng kapatiran na ay binuo sa bahay ng Francisco delos Santos. Ilang tao 243 ng 500 sa 600 kasalukuyan ay seized at bulahaw bilangguan. Ang pag-aresto sa pakyawan ay agad-agad na iniulat sa gobernador ng probinsiya, Don Joaquin Ortega na kaagad ordered ang release ng mga bilanggo. Sa kabila ng mga order ng gobernador na release ang mga bilanggo, ang pangalawa, Fr. Antonio Mateo ng Tayabas at Fr. Manuel Sancho ng Lukban iningatan ang mga kasapi ang mga bilanggo. Hermano I'ule Hindi basura anumang oras. Siya ay nagpadala ng isang ulat na Dali-Dali sa Archbishop Segui sa Manila denouncing ang Hindi sapilitan at Hindi gawang ng friars sa Tayabas. Sa isang pampublikong patalastas na ipinaskil sa pintuan ng simbahan ng Lukban, siya din ang mga akusado Franciscans ng gawang Hindi makatao laban sa mga bilanggo, na nagpapahiwatig na bugbog ay pangako sa isa o dalawang mga kasapi; na ang kanyang imahen ay sinusunog at ang mga miyembro ay ini-threatened sa pagtitiwalag ng iglesiya . Hermano umingit questioned ang awtoridad ng mga kinatawan at ng parokya pari na gawin ang ganoong gawain dahil sa mga hangaring ng lipunan ay Hindi laban sa Katoliko pananampalataya. Siya ng isa pang liham na ipinadala sa January 29, 1841, sa Bishop of Nueva Caceres reiterating kanyang posisyon na ang cofradia ay Hindi laban sa alituntunin ng batas. Ito ay endorsed sa iuez provisor ng titulo ng obispo, na, sa turn, endorsed ito na ang pangalawa, Fr. Antonio Mateo ng Tayabas at sa Fr. Manuel Sancho, ang mga pari ng parokya Lukban. Natural, ang mga petisyon ay disregarded, at sa halip, ang dalawang friars ipinahayag na Hermano Pulewas Hindi magkasya sa mga damit ng mga bata ng cofradia. Hermano umingit ay Hindi na-asa. Paniniwalang na may katarungan sa kapatiran ng sanhi, siya-file, para sa ikatlong oras, ng isang apela sa Audiencia sa Manila sa pamamagitan ng Don Domingo Rojas at iba pa. Muli, ang petisyon ay Hindi heeded. Ang katunayan na ang Hermano umingit tinangka upang gawing legal ang mga organisasyon sa pamamagitan ng parehong mga pari o obispo at mga awtoridad ng pamahalaan, ay nagpapahiwatig na ang isang rebolusyon ay Hindi sa cofradia ng usapin. ito ay lubhang walang kasiguruhan na ang mga organisasyon na sa simula ng anumang pampulitikang layunin. Kaya, ang panunupil ay isang pagkakamali. Sa oras na ito ang cofradia patuloy ang normal na gawain - muli cruiting mga bagong kasapi at may hawak na mga pulong. Sa pag-aaral ng organisasyon at iniisip na ito ay labag sa bayan ng isang grupo, ang Gobernador General, Don Marcelino de Oraa y Lecumberri ordered ang pag-aresto ng mga kasapi nito at sa kapatiran ng buwag. Mula sa oras na iyon sa, HermanoPule at ang kanyang mga alagad buhay ng isang takas ng buhay. Siya ang unang na natipon ang kanyang mga lalaki sa Bay, Laguna at pagkatapos ay nagpunta sa San Pablo, pagkatapos ay sa Tiaong at sa Sariaya. Siya pagkatapos ay inilipat sa Isabang, isang Sityo sa pagitan ng Sariaya at Tayabas, kung saan siya ay sumali sa pamamagitan ng iba pang mga kasapi mula sa Batangas at Laguna at iba pang mga bayan ng Tayabas. Samantala ang gobyerno ay ang paghahanda ng mga tropa sa umaakit sa mga ito sa labanan. Isang militar na puwersa ng 300 lalaki sa ilalim ng Alcalde Mayor Joaquin Ortega ay nabuo sa Oktubre 11, 1841 sa mga atake sa kampo ng mga Hermano umingit. Isang order ay ibinibigay sa mga grupo sa pagsuko ngunit ang mga rebels sa halip masunog ang komunikasyon. Ang kampo ay reinforced by Ita bowmen na naging lubhang kapaki-pakinabang sa pagtatanggol sa kampo. Sa katunayan, ang unang pang-aatake ay trahedya para sa panig ng gobyerno dahil Ortega at ang ilan sa kanyang mga lalaki ay namatay. Ang gobyerno pwersa nagpunta sa retiro at ang mga rebels seized ang abondoned falconetes, armas, at ammunition. Ang trahedya ay iniulat sa Manila at agad-agad Captain General Oraa hihirangin Don Isidro mahalaga interim alcalde alkalde on October 29, 1841. Ang kapitan ng pangkalahatang ordered Lt. Col. Joaquin. Huet, upang magpatuloy kaagad sa Tayabas province na may higit sa 300 mga tropa. Ang alcalde mayor ng Laguna ay mas maaga na ipinadala 25 cuadrilleros at 6 na sundalo sa ilalim ng Captain Clemente Gonzales. Ang probinsiya natitiyak augmented ang lakas na nagmumula sa Manila. Ito ay Hindi tiyak kung Hermano umingit ay kamalayan ng isa pang darating atake. Sa anumang rate, siya lumipat sa kanyang kampo sa Alitao, sa isang lugar na malapit sa Tayabas capital, na kung saan siya raka pinatibay. Ang nagtatanggol tampok ay pinagbuting sa pamamagitan ng dalawang streams tinatawag Iyam at ipilan na bordered ang lugar. Ang isang tulos ay itinayo. Siya na binuo ng isang kapilya na ginawa ng kawayan at nipa, at mga karapatan ng isang bahay sa tabi nito para sa kanyang sarili. Siya ngayon-iisip na break lahat ng relasyon na may naitatag ang Iglesia. Siya ang sarili assumed ang pamagat ng kataas-taasang obispo habang ang kanyang mga alagad nakoronahan sa kanya at nagsimula ang pagtawag sa kanya "hari ng mga Tagalogs." On October 30, Alcalde Mayor napakaimportante pagpapawalang-sala sa lahat ng mga inaalok na pagsuko. Ito ay nag-aalok sa Hermano umingit's Camp sa Alitao. Siya masunog ang komunikasyon at nagsilbi paunawa na sila ay umaakit sa labanan ang pwersa ng gobyerno. Sa umaga ng Nobyembre i, ang pwersa ng gobyerno na nagsimula ang kanilang pang-aatake sa De la Cruz posisyon at pagkatapos ng apat na oras ng labanan, ang isang libong mga rebels ay namatay sa magkasalubong. Hermano umingit ay able sa pagtakas sa Sariaya, ngunit ay nasubaybayan at nahuli sa pamamagitan ng isang maliit na puwersa despatsado sa pamamagitan ng Col. Huet. Pagkatapos ng isang buod ng trial, siya ay sentenced sa kamatayan sa pamamagitan ng pagpapaputok ng mga baril. Fr. Manuel Sancho, na witnessed magpatuloy ang iniulat na Hermano umingit namatay serenely at ay nagpakita ng di-pangkaraniwang kadakilaan ng espiritu. Kanyang katawan ay hiwain. Kanyang ulo ay ilagay sa isang cage na kung saan ay ipinapakita sa tuktok ng isang pol nananatili sa tabing daan humahantong sa Majayjay bayan. Dalawang araw na mamaya sa Nobyembre 6, 1841, Dionisio de los Reyes at Miguel de Jesus, pareho ng Tayabas Town, at Francisco Espinosa ng Sariaya, ay naisakatuparan sa pamamagitan ng isang grupo ng nagpapaputok. Captain General Oraa ipinahayag sa kanyang noticia na sila ay din ng mga lider ng panghihimagsik. Ito ay ang aftermath ng Spanish poot ayon sa ipinapahiwatig sa pamamagitan ng mga kinatawan ng Spanish kataas-taasang awtoridad sa Islands, Don Marcelino Oraa, sa kanyang bando on November 11, 1841. Sa pamamagitan ng parehas na bando, isang general amnesty ay ibinibigay sa lahat ng mga kasapi na kinuha bahagi sa pag-aalsa na ibinigay nila ipinapahayag ang kanilang sarili sa mga lokal na awtoridad sa loob ng 20 araw at sa lahat ng mga kasapi na Hindi kumuha ng bahagi kung sila ay ipinapahayag ang kanilang sarili sa loob ng 30 araw. Mga taong may armas na pagsuko sa mga ito sa loob ng 15 araw. Mayroong isang maliit na pag-aalsa sa Manila precipitated ng upsiring sa Tayabas, A disiplinahin ng mga katutubong sundalo quartered sa Malate rose up sa mga armas, sumali sa pamamagitan ng comarades sa Fort Santiago. Sila had been aroused sa pag-aaral ng pagpapatay ng mga miyembro ng cofradia sa Tayabas, ito ang nangyari sa January 20, 1843, ngunit sila ay decimated sa pamamagitan ng isang pwersa ng gobyerno. Ang mga sumusunod na araw ng mga taong survived ay pakikipagsapalaran. Ang mga lider ng mga insurgents, Sgt. Samaniego, at ang iba ay pagbaril sa Bagumbayan field sa Enero 22

Give you a script of noli me tangere chapter 32 please?

SCENE 1 Isang Salu-salo PADRE DAMASO: Hindi ba ninyo batid na marami sa mga Indiyo ang mangmang? LARUJA: Padre Damaso, hindi rin ba ninyo batid na nasa tahanan tayo ng isang Indiyo? PADRE SIBYLA: Maaaring masaktan mo si Kapitan Tiyago. DAMASO: Hmp! Matagal nang ipinagpalagay ni Tiyago na siya'y hindi isang Indiyo. Inuulit ko, wala nang makakatalo sa kamangmangan ng mga Indiyo! Biglang natigil ang usapan nang dumating si Kapitan Tiyago kasama si Crisostomo Ibarra. TIYAGO: Mga kaibigan, ikinagagalak kong ipakilala sa inyo, ang dahilan ng pagsasalong ito...ang anak ng nasira kong kaibigan, si Don Crisostomo Ibarra. Kararating lamang niya mula sa Europa. CRISOSTOMO: Buenos Noches Amigos. Sa mga kura sa aking bayan...at sa matalik na kaibigan ng aking ama, Padre Damaso (hindi pinansin) ...patawarin po ninyo ako sa aking pagkamamali. DAMASO: Hindi ka nagkakamali. Ako nga si Padre Damaso, ngunit kailanma'y hindi ko naging matalik na kaibigan ang iyong ama. TINYENTE: Kayo na nga ba ang anak ng yumaong si Rafael Ibarra? CRISOSTOMO: Sa inyong lingkod, Señor Tinyente. TINYENTE: Maligayang pagdating. Nawa'y mas maging mapalad kayo kaysa sa inyong ama. CRISOSTOMO: Maraming salamat po. UTUSAN: Nakahanda na ang hapunan! Ang mahahalagang tauhan ay patungo na sa hapagkainan. Hindi sinasadyang naapakan ni Tinyente Guevarra ang laylayan ng bestida ni Donya Vidtorina. VICTORINA: Wala ka bang mga mata? TINYENTE: Mayroon po, Señora. Mga matang mas malinaw pa kaysa sa inyo. Ngunit ako ay nakamasid sa kulot ninyong buhok. Sa hapagkaianan. LARUJA: Señor Ibarra, sa halos pitong taong ninyong pamamalagi sa ibang bansa, ano'ng pinakamahalagang bagay ang nakita n'yo? CRISOSTOMO: Nang natutunan ko ang kasaysayan, nalaman kong ang kalayaan o ang pagkaalipin ng isang bansa ang nagdidikta ng kasaganahan o paghihikahos nito. DAMASO: Nagawa mong lustayin ang iyong yaman para lamang diyan? Wala ka na bang nakitang mas mahalaga? Isa kang bulag! Kahit ang isang bata'y alam iyan. CRISOSTOMO: Nagpapasalamat ako't palagay ang loob ng dating kura sa akin. Nawa'y ipagpaumanhin ninyo ako. Kagagaling ko lamang sa mahabang biyahe at may aasikasuhin pa ako bukas. Para sa España at Pilipinas! TIYAGO: Huwag ka munang umalis, darating pa si Maria Clara. IBARRA: Bibisitahin ko po siya bukas. Sa ngayon ay may importante pa akong dapat gawin. Nakaalis na nga si Ibarra. PADRE DAMASO: Nakita na ninyo? Ganyan ang nangyayari sa mga kabataang ipinapadala sa Europa! Nagiging mayabang at mapagmataas! Kaya nararapat lamang talagang ipagbawal na ang pagpapadala ng mga kabataan sa Europa! End of Scene. SCENE 2 Erehe at Pilibustero Sa kalyeng maraming tao, abala si Ibarra sa kaiisip habang siya'y naglalakad. Bigla siyang napahinto nang may kamay na pumatong sa kanyang balikat. TINYENTE: Señor Ibarra. CRISOSTOMO: Tinyente, kayo pala. Ginulat po ninyo ako. TINYENTE: Mag-ingat kayo, Señor. Maging aral sana sa inyo ang nangyari sa inyong ama. CRISOSTOMO: Tila may nalalaman kayo tungkol sa pagkamatay ng aking ama. Maaari ba ninyong sabihin sa akin? TINYENTE: Wala ba kayong nalalaman? Sa pagkakaalam ko, namatay ang iyong ama sa loob ng bilangguan. CRISOSTOMO: Sa bilangguan?! Nakulong po ang aking ama? Hindi kaya kayo'y nagkakamali lamang? TINYENTE: Hindi ako maaaring magkamali. Ang iyong ama ay namatay sa bilangguan. Si Rafael Ibarra, siya na pinagbintang erehe at pilibustero ni Padre Damaso. CRISOSTOMO: Maaari ba ninyong sabihin sa akin ang buong pangyayari? Bakit po siya nakulong? TINYENTE: Noon ay mayroong isang Kastilang mangmang at masama ang ugali na naging kolektor ng buwis. Nang siya'y nangongolekta, minsan siyang napagkatuwaan ng mga bata… Flashback: Naglalakad ang kolektor dala-dala ang isang lapis at papel. Pinagtatawanan siya ng mga bata. BATA 1: Ba-be-bi-bu-bo! Ha Ha Ha! BATA 2: Hindi ba't hindi siya marunong magsulat? Para saan kaya ang lapis niyang dala? Ha ha ha! KOLEKTOR: Tigilan n'yo ko! Baka kung ano ang magawa ko sa inyo! Ano'ng sabi n'yo? Hinabol ng kolektor ang mga bata. Hinagisan niya ng baston ang isang bata at ito'y natamaan. Nahuli niya ito at kanyang sinaktan. KOLEKTOR: Ikaw, ano'ng sabi mo?! BATA: Ahh! Nagbibiro lamang po ako. Ahh-- RAFAEL IBARRA: Bitawan mo sila! Tinulak ni Don Rafael ang kolektor ng buwis at ito'y nawalan ng balanse. RAFAEL IBARRA: Hindi ko mapapayagang saktan ninyo ang mga bata. End of flashback. TINYENTE: Sa kasamaang palad ay ilang minuto lamang ay namatay ang kolektor. Dahil dito'y hinuli ang iyong ama at ikinulong. Tinakwil siya ng lahat, at pinagbintangan ng kung anu-ano. Dahil sa kabiguan niyang makalaya, nasira ang kanyang kalusugan at sa bilangguan na namatay. IBARRA: Kaya pala... Kaya pala hindi sinabi ni Kapitan Tiyago ang dahilan... Ama ko... End of Scene. SCENE 3 Pagsusuyuan sa Asotea MARIA CLARA: Bakit kaya wala pa siya? Sinilip ni Maria Clara ang bintana upang makita kung sino ang dumating. Nang nakita niya si Crisosotomo ay agad siyang tumakbo sa kanyang silid at nagpaganda. Pumasok naman si Crisostomo at siya'y sinalubong ni Tiya Isabel. CRISOSTOMO: Magandang araw po, Tiya Isabel. TIYA ISABEL: Magandang araw din sa iyo iho. CRISOSTOMO: Nandito po ba si Maria Clara? TIYA ISABEL: Maupo ka na lamang iho at tatawagin ko siya sandali. Si Tiya Isabel ay kumatok sa pinto ng silid ni Maria Clara. TIYA ISAEL: Maria Clara, si Tiya Isabel mo ito. MARIA CLARA: Pasok po kayo, tiya. TIYA ISABEL: Iha, nariyan na si Crisostomo. Paghihintayin mo pa ba siya? MARIA CLARA: Hindi na po, Tiya. Lumabas si Maria Clara. CRISOSTOMO: Hindi pa rin kumukupas ang iyong ganda, Maria Clara. Nagtungo silang dalawa sa Asotea. MARIA CLARA: Hmp! Nakapunta ka lang sa Europa, tumamis na ang iyong mga salita. Marahil, maraming magagandang babae sa ibang bansa ang nahulog sa pambobola mo. CRISOSTOMO: Mahal ko, alam mo bang ako ay isang mapalad na nilalang? MARIA CLARA: Mapalad? Bakit? Dahil sa mga babae mo? CRISOSTOMO: Mapalad dahil ipinagpasya ng ating mga magulang na ikasal ako sa pinakamagandang babae na ngayon ay nasa aking harapan. MARIA CLARA: Asus! Binola pa ako. CRISOSTOMO: Labis akong nangulila sa iyo, Maria. MARIA CLARA: Higit akong nangulila, Crisostomo. CRISOSTOMO: Patawarin mo ako kung ako'y magpapaalam na. Kailangan ko nang umuwi sa San Diego dahil bukas ay Araw ng mga Patay. Hanggang sa muli, mahal ko. MARIA CLARA: Sandali. Pumitas ng mga bulaklak si Maria Clara at ibinigay ang mga ito kay Crisostomo. MARIA CLARA: Ialay mo ang mga ito sa iyong mga magulang. CRISOTOMO: Maraming salamat, mahal ko. Lumakad na si Ibarra. MARIA CLARA: Mag-iingat ka, mahal kong Crisostomo. End of Scene. SCENE 4 Araw ng mga Patay May dalawang lalaking naghuhukay sa sementeryo. LALAKI 1: Sinunod mo ba ang utos niya? LALAKI 2: Tumigil ka na nga sa kakatanong, maghukay ka na lang diyan. LALAKI 1: Ayoko na! Ayoko nang maghukay! Dumating na sina Crisostomo at ang kanyang alalay. CRISOSTOMO: Nasaan ba? ALALAY: Sa likod po ng malaking crus, senyorito. CRISOSTOMO: Dito ba? ALALAY: Ngunit…hindi po rito ang natatandaan ko. Sandali lamang po at ipagtatanong ko. Nilapitan ng alalay ang naghuhukay at nagtanong. ALALAY: Alam mo ba kung saan ang malaking krus na itinirik dito? LALAKI 2: Ah, iyong malaking krus? Sinunog ka na iyon. ALALAY: Ano? Bakit mo naman ginawa iyon? LALAKI 2: Napag-utusan lamang ako ng malaking kura. CRISOSTOMO: At anong ginawa mo sa bangkay?! LALAKI 2: Sinabi sa akin ng malaking kura na dalhin ko raw ito sa libingan ng mga Intsik. CRISOSTOMO: At ginawa mo naman?! LALAKI 2: 'Wag po kayong magalit, senyor. Masyadong mabigat ang bangkay, at umulan pa nang gabing iyon kaya…itinapon ko na lamang ito sa ilog. CRISOSTOMO: Itinapon?! Isang kabaliwan ang iyong ginawa! Lumakad si Crisostomo at nang nakita niya si Padre Salvi, sinunggaban niya ito. CRISOSTOMO: Ano'ng ginawa mo sa aking ama? SALVI: Nagkakamali ka. Wala akong ginawa sa- CRISOSTOMO: Ano'ng wala? SALVI: Hindi ako! Tinitiyak ko sa'yo. Hindi ako, kundi sa Padre Damaso. Binitiwan siya ni Crisostomo at tuluyan ng lumayo. End of Scene. SCENE 5 Ang Dalawang Sakristan Nangangampana ang dalawang sakristan na sina Basilio at Crispin. BASILIO: Magpahinga na muna tayo Crispin. Naupo silang dalawa sa may sulok. CRISPIN: Magkano ba ang kita mo ngayong buwan, Kuya? BASILIO: Dalawang piso, bakit ba? CRISPIN: Nais kong bayaran mo ang sinasabi nilang ninakaw ko. BASILIO: Sira ka ba, Crispin? Diba't tatlumpu't dalawang piso ang binibintang nila sa iyo? Kahit isang taon pa akong magtrabaho, hindi ko mababayaran iyan. CRISPIN: Ngunit wala talaga akong ninakaw! Wala akong ninakaw. kuya…Kapag nalaman 'to ng Inay...natatakot ako. BASILIO: Tahan na, Crispin. Hindi rin naman maniniwala si Inay. Tahan na. 'Wag kang mawalan ng-- Naputol ang kanilang pag-uusap nang dumating ang Sakristan-Mayor. SAKRISTAN: Basilio, may multa kang dalawang real dahil sa hindi tamang pagpapatunog ng kampana…At ikaw Crispin, hindi ka maaaring umuwi hanggang hindi mo isinasauli ang ninakaw mo! CRISPIN: Ngunit wala po talaga akong ninakaw. SAKRISTAN: Magsisinungaling ka pa! Hinawakan ng sakristan sa braso si Crispin at hinila ito pababa ng hagdan. Ngunit nakahawak rin si Basilio sa kapatid. BASILIO: Matagal na po naming hindi nakikita ang aming Inay. Pagbigyan n'yo na po- Sinaktan ng sakristan-mayor si Basilio hanggang sa ito'y hindi na halos makatayo. Muli niyang hinila si Crispin at ito'y ikinaladkad pababa ng hagdan. CRISPIN: Kuya, tulungan mo ako! Papatayin nila ako! BASILIO: Crispin… Nang nakaalis na ang dalawa, pilit niyang iniahon ang kanyang sarili at tumakas siya gamit ang lubid ng kampana. End of Scene. SCENE 6 Ang Pamilya ni Sisa Abala si Sisa sa paghahanda ng pagkain para sa mga anak. SISA: Marahil ay gutom na gutom na ang mga anak ko...Hindi ko sila hahayaang magutom...Kaya naghanda ako ng masarap na pagkain... Biglang dumating ang lasing na si Pedro. PEDRO: May makakain ba? SISA: Mayroon. PEDRO: Nasaan?! Bilisan mo't nagugutom na ako! SISA: Ahh- Oo. Narito na. Kinain ni Pedro ang lahat ng pagkain. SISA: Wala nang natira? Ngunit paano'ng mga anak mo? PEDRO: Bakit?! May reklamo ka?! SISA: Wala. Wala- PEDRO: Teka, nasaan na ba ang mga batang iyon? SISA: Nasa kumbento pa. Pero uuwi rin sila- Nakita ni Sisa na paalis na ang asawa. SISA: Sandali, hindi mo ba sila hihintayin? PEDRO: Inuutusan mo ba ako?! Aalis ako kung kailan ko gusto! At umalis na nga si Pedro. SISA: Kawawang mga anak ko. Magsasaing na lamang ako ulit. Ilang minuto lamang ay dumating si Basilio. BASILIO: Inay! Inay! Gising pa po ba kayo? Inay! SISA: Basilio! Anak ko! Anon'ng nangyari sa'yo? Bakit ka umiiyak? Bakit ka sugatan? BASILIO: Tumakas po ako sa kumbento. Takot na takot na po ako. At si Crispin po-- SISA: Bakit, ano bang nangyari kay Crispin? Nasaan na siya? BASILIO: Naiwan po siya sa kumbento, Inay. Hindi po siya pwedeng umuwi dahil pinagbintangan siyang nagnakaw. SISA: Ano? Inakusahan ang mabait kong si Crispin? Dahil ba sa mahirap lang tayo, kailangan nating magdusa? BASILIO: Inay… SISA: Bakit, Basilio? Nagugutom ka? Halika ka, heto…heto ang kanin at tawilis. Kumain ka, anak ko. BASILIO: Ngunit hindi po ako kumakain ng tawilis, Inay. SISA: Alam ko, anak. Naghanda akong ng ibang ulam kanina, ngunit dumating ang iyong ama. BASILIO: Dumating si Itay? SISA: Oo. BASILIO: Pero umalis din siya agad, hindi po ba? SISA: Basilio! BASILIO: Patawad po, Inay. Isinara ni Sisa ang pinto at siya'y napabuntong-hininga. SISA: Diyos ko... Ano bang gagawin ko? End of Scene. SCENE 7 Ang Pagkabaliw ni Sisa Tumungo si Sisa sa kumbento dala-dala ang isang bakol na puno ng mga gulay. Nakita siya at kinausap ng utusan. UTUSAN: Para saan ang mga 'yan ale? SISA: Para sa kura, nais ko sana siyang makausap. UTUSAN: May sakit ang kura ngayon, tungkol saan ba ito? SISA: Hindi pa kasi umuuwi ang anak kong si Crispin. UTUSAN: Crispin? Kung gano'n, ikaw ang ina ng magnanakaw? Aba'y matapos magnakaw ng batang iyon, ay tumakas rin! Inutusan pa nga ako ng mga kura na magpunta sa kwartel at magsuplong. Sa katunayan ay papunta na ang mga guardia civil sa inyong tahanan upang hulihin ang mga magnanakaw mong anak. SISA: Hindi…hindi magnanakaw ang mga anak ko. KUSINERA: Hoy! Ina ng mga magnanakaw! 'Wag mong iyakan ang mga anak mo! Wala kang mapapala sa kanila dahil nagmana saila sa kanilang ama! Tamatakbong tumungo si Sisa at nakita niya ang mga Guardia Civil. GUARDIA CIVIL: Ikaw ba si Sisa, ang ina ng magnanakaw? SISA: Opo, ako nga ho si Sisa, ngunit hindi po magnanakaw ang mga anak ko. GUARDIA CIVIL: 'Wag mo nang ipagkaila, kung ayaw mong lumala pa ang sitwasyon. Sabihin mo na kung saan mo itinago si Crispin! SISA: Señor, ilang araw ko na hong hindi nakikita si Crispin. GUARDIA CIVIL: Eh, kung ganoon, isauli mo na lamang ang perang ninakaw ng iyong mga anak! SISA: Señor, kahit pa minsang nagugutom ang mga anak ko, hinding-hindi nila magagawa ang magnakaw, maniwala kayo. GUARDIA CIVIL: Sinungaling! Pero kung iyan iyong gusto, Ikaw ang ikukulong naming hanggang hindi isinasauli ng mga anak mo ang mga ninakaw nila. SISA: Pero wala ho talagang ninakaw ang mga anak ko, Señor. Parang awa n'yo na, 'wag n'yo po akong ikulong… Dinala ng mga guardia civil si Sisa sa kuwartel. GUARDIA CIVIL: Mabubulok ka sa bilangguan hanggang hindi ka magsasabi ng totoo! Dumating ang alperes at nalaman ang tungkol kay Sisa. ALPERES: Kamalian 'yan ng kura! Pakawalan n'yo siya at 'wag n'yo na siyang gagambalin pa, at kung gusto ng kura na na maibalik ang kanyang mga ginto, sabihin n'yo sa kanya na manalangin siya kay San Antonio! Agad nilang pinakawalan si Sisa. GUARDIA CIVIL: Umalis ka na rito! Wala nang maipapakain ang gobyerno sa'yo! Ha! Ha! Ha! Tumakbo si Sisa patungo sa kanilang bahay. SISA: Crispin! Basilio! Mga anak ko! Nasaan na kayo? May nakita siyang damit na duguan. SISA: Ano 'to? Damit ni Basilio? Dugo…Bakit may sugat ang anak ko? Ha! Ha! Ha! Dugo ng anak ko! Ang magnanakaw kong anak! Ako' ang ina ng mga magnanakaw! Ha! Ha! Ha! Dugo! At tuluyan nang nabaliw ang kawawang si Sisa. End of Scene. SCENE 8 Ang Pangingisda Si Maria Clara ay masayang nakikipagkuwentuhan sa kanyang mga kaibigan. KAIBIGAN 1: Maria Clara, kumusta na kayo ni Ibarra? MARIA CLARA: Kami ni Ibarra? Anong "kami" ni Ibarra? KAIBIGAN 2: Hindi ba't kararating lamang niya? MARIA CLARA: Oo…sa katunayan ay papunta na siya dito ngayon at sabay kaming mangingisda… MGA KAIBIGAN: Uuuuuyy… Hindi katagalan… MARIA CLARA: O, nandito ka na pala, Crisostomo. IBARRA: Maaari na ba tayong umalis, mahal ko? MARIA CLARA: Kung iyan ang nais mo… Sa palaisdaan… ELIAS: Señorita Maria Clara, saan po ninyo gustong pumunta? MARIA CLARA: Nais ko sanang pumunta sa palaisdaan ng aking ama. Malayo pa ba? ELIAS: Naku hindi po, señorita. Ilang sandali na lamang at makakarating na rin tayo doon. MARIA CLARA: Ano iyon? ELIAS: Marahil ay kahoy lamang po. MARIA CLARA: Ah kahoy lamang pala. IBARRA: Kahoy pa rin ba iyon? ELIAS: Sandali lamang po at titingnan ko- Isang buwaya!!! MARIA CLARA: May buwaya! ELIAS: Kaya pala nauubos na ang mga isda sa ilog na ito! Kailangang mamatay na ang buwaya na iyan! MARIA CLARA: Crisostomo, nanganganib ang buhay niya! IBARRA: Huwag kang mag-alala, mahal ko. Ililigtas ko siya. MARIA CLARA: Ibarra! Makalipas ang ilang sandali. MARIA CLARA: (Umiiyak) Nasaan na sila? Baka kung ano na ang nangyari sa kanila. TAUHAN: Ligtas sila! Ligtas sila! ELIAS: Maraming salamat po sa pagligtas ninyo sa buhay ko, Señor Ibarra. Balang araw, sa panahong kailangan ninyo ng tulong, nakahanda po akong tulungan kayo. KABABAIHAN: Isa kang tunay na bayani, Ibarra! Mabuhay ka! End of Scene. SCENE 9 Ang Panghugos Maraming tao sa paligid dahil ito ang araw ng pagbabaon ng panulukang-bato ng bahay paaralan na itatayo ni Ibarra. GOBERNADOR: Señor Ibarra, ikaw naman ang maglagay ng palitada sa ibabaw ng bato. IBARRA: Ikasisiya ko po, gobernador. Lumapit si Ibarra sa malaking bato upang ilagay ang palitada. IMBENTOR: Isang maling galaw mo lamang, tiyak patay ka. Itinulak ni Elias ang imbentor kaya ito ang natamaan ng malaking bato at ito'y namatay. Nagulat ang lahat sa kanilang nakita. IBARRA: Ano'ng ibig-- Elias? ELIAS: Mag-iingat kayo, Señor. Hindi lamang ito ang maaaring mangyari sa inyo. Saka ko na lamang sasabihin sa inyo ang lahat. Tumakbo palayo si elias. IBARRA: Sandali-Ano'ng nangyari sa taong ito? TAUHAN: Muntik na kayong patayin ng taong iyan! GOBERNADOR: Ngunit siya rin ang nabiktima sa masama niyang balak. IBARRA: Kung gano'n, ako na lamang ang magpapalibing sa kanya. TAUHAN: Paumanhin Señor Ibarra, ngunit hindi ba't pinagtangkaan niya ang inyong buhay? IBARRA: Oo nga, ngunit...siya ang nasawi. Ano pa bang parusa ang dapat niyang matanggap? Pinapatawad ko na siya. KABABAIHAN: Ang bait-bait talaga niya. Mabuhay ka, Crisostomo Ibarra! End of Scene. SCENE 10 Ang Pananghalian Sa isang malaking hapag, nananghali sina Crisostomo, Maria Clara at ang ibang mga panauhin. Biglang dumating si Padre Damaso at binati siya ng lahat maliban kay Ibarra. IBARRA: Mahal ko, nagustuhan mo ba ang pagkakagawa ng itinayo kong paaralan? MARIA CLARA: Siyempre naman, mahal ko. Sa kabilang bahagi ng hapagkainan nagdadabog ang galit na kura. DAMASO: Hindi man lamang niya ko binati sa aking pagdating?! Talagang tumaas na ang tingin niya sa kangyang sarili! Nakapunta lamang siya sa Europa, aba'y akalain mong sino kung umasta! MARIA CLARA: 'Wag mo na lamang pansinin ang kanyang sinasabi, mahal ko. IBARRA: Kung alam mo lamang kung ganoo ako nagtitimpi sa kurang iyan. DAMASO: Katulad lamang siya ng kayang ama! Akalain mong isang desente ngunit hindi rin marunong gumalang sa batas ng simbahan… IBARRA: Patawarin mo ako Maria Clara, pero hindi ko na ito matitiis pa! DAMASO: ...tama lamang na siya'y pinarusahan na mamatay sa kulungan at-- Hindi na natuloy ni Padre Damaso ang kanyang sasabihin dahil sinunggaban siya ni Ibarra na hawak-hawak ang isang patalim. IBARRA: Hahayaan ko kayong insultuhin ako ngunit 'wag na 'wag ninyong babastusin ang alaala ng aking ama! KABABAIHAN: Maghunos-dili ka Ibarra. Alagad ng Diyos ang kinakalaban mo. IBARRA: Alagad ng Diyos? Paano n'yo nasabing siya'y alagad ng Diyos? Ang taong ito ang naghatid sa aking ama sa kabiguan, na naging dahilan ng kanyang pagkamatay. At ngayon, nagawa pa niyang bastusin ang alala nito. Ganito ba ang gawain ng isang alagad ng Diyos? MARIA CLARA: Crisostomo! Pakiusap…alang-alang man lamang sa akin, 'wag mong saktan si Padre Damaso. Binitawan ni Ibarra ang takot na si Padre Damaso. IBARRA: Maria Clara, kung hindi lamang kita mahal, baka nakita n'yo na kung may dugo ba talagang dumadalo'y sa mga ugat ng taong iyan! Lumisan si Ibarra at iniwan ang umiiyak na si Maria Clara. End of Scene. SCENE 11 Si Donya Consolacion at Sisa Narininig ni Donya Consolacion si Sisa na umaawit kaya ipanatawag niya ito sa mga guardia civil. CONSOLACION: Mga guardia civil! GUARDIA CIVIL: Bakit po Señora? CONSOLACION: Sino iyang kumakanta? GUARDIA CIVIL: Siya po, ang baliw. CONSOLACION: Dalhin n'yo siya rito. GUARDIA CIVIL: Masusunod po, Señora. Kinuha ng mga guardia civil ang baliw na si Sisa. GUARDIA CIVIL: Narito na po siya, Señora. CONSOLACION: Pakantahin n'yo siya. GUARDIA CIVIL: Hoy Baliw! Umawit ka! Awit na! Awit na! At umawit naman si Sisa. CONSOLACION: Magaling! Mga guardia civil, maaari na kayong umalis. GUARDIA CIVIL: Opo, Señora. Umalis ang mga guardia civil. CONSOLACION: Hoy Baliw! SISA: Baliw? Sinong baliw? Ha! Ha! Ha! Baliw! CONSOLACION: Sumayaw ka! SISA: Sumayaw? CONSOLACION: Gayahin mo ako. Sumayaw ang donya. SISA: Ha! Ha! Ha! Sumasayaw ang matandang baliw! CONSOLACION: Hoy! Hindi ako ang baliw! Ikaw! SISA: Ako? Ako ang baliw? Ha! Ha! Ha! Ako ang baliw! CONSOLACION: Oo. Ikaw nga! At inuutusan kitang sumayaw! SISA: Ayoko. Ayokong sumayaw! Baliw lang ang sumasayaw. Ha! Ha! Ha! Pinalo ni Donya Consolacion si Sisa gamit ang isang latigo. CONSOLACION: Sabi nang ikaw ang baliw! Baliw ka talaga! Baliw! Baliw! SISA: Aray! Biglang dumating ang Alperes at inawat ang donya. ALPERES: Consolacion! Ano ba itong ginagawa mo?! CONSOLACION: Bitiwan mo nga ako! Tuturuan ko ng leksyon ang baliw na 'yan! ALPERES: Tumigil ka nga! Hindi ka na naawa. May sira ka na rin talaga, ano? SISA: Dugo! Basilio? Crispin? Ang mga anak ko! Dugo! Ha! Ha! Ha! ALPERES: Mga Guardia Civil! Bihisan n'yo at gamutin ang babaeng ito. Bukas ay ihatid n'yo siya sa tahanan ni Crisostomo Ibarra. End of Scene. SCENE 12 Si Alfonso Linares Sa tahanan nila Kapitan Tiyago ay dumating ang mag-asawang de Espadaña kasama ang isang binatang Kastilang nagngangalang Alfonso Linares upang alamin ang kalagayan ng may sakit na si Maria Clara. TIYAGO: O Doña Victorina, kayo pala. Tuloy kayo. VICTORINA: Magandang araw, Kapitan Tiyago at Isabel. TIYAGO: Mukhang may kasama yata kayo- VICTORINA: Ahh oo-- ALFONSO: Magandang araw po, ako nga po pala si Alfonso Linares. TIYAGO: Magandang araw rin sa iyo, iho. TIBURCIO: Kumusta na ang kalagayan ni Maria Clara? ISABEL: Wala pa rin pong pagbabago, Don Tiburcio. Nagtungo sila sa silid ni Maria Clara. TIBURCIO: Iha, kumusta na ang iyong pakiramdam? MARIA CLARA: Sumasakit pa rin po ang aking ulo, doktor. ALFONSO: Doña Victorina, siya po ba si Maria Clara? VICTORINA: Oo, Alfonso. ALFONSO: Tunay nga po talagang napakaganda niya. Biglang dumating ang matabang kura na si Padre Damaso. TIYAGO: Magandang araw po, Padre Damaso. DAMASO: Nasaan na siya? TIYAGO: Nagpapahinga po siya sa kanyang silid. Nagtatakbong tumungo si Padre Damaso. DAMASO: Maria Clara! MARIA CLARA: Padre Damaso...salamat po sa pagbisita ninyo. DAMASO: Labis akong nag-alaala sa iyo, iha. Magpagaling ka kaagad. MARIA CLARA: Opo. DAMASO: O sige iha, magpahinga ka muna. MARIA CLARA: Opo, padre. Lumabas si Padre Damaso sa silid ni Maria Clara at pumunta sa sala. VICTORINA: Padre Damaso. DAMASO: Victorina, sino iyang kasama mo? VICTORINA: Ang totoo niyan ay kanina ko pa po siya gustong ipakilala sa inyo, padre. Siya po si Alfonso Linares, ang inaanak ng inyong bayaw. DAMASO: Inaanak ng aking bayaw? Ikaw na nga ba ang inaanak ni Carlicos? ALFONSO: Opo, ako na nga po, padre. DAMASO: Ano'ng saya ko't sa wakas ay nakita na kita, iho. ALFONSO: Ako rin po, padre. Matagal ko na po kayong gusto makilala. VICTORINA: Nandirito po siya upang maghanap ng mapapangasawa, padre. DAMASO: Ng mapapangasawa? Madali lamang iyan...maghintay ka lamang, iho. End of Scene. SCENE 13 Ang Dalawang Donya Naglalakad na magkahawak-kamay ang mag-asawang de Espadaña kasama si Linares hanggang sa napadaan sila sa tahanan ni Doña Consolacion. CONSOLACION: Pwe! Ano ba naman 'yan! Ang papangit naman ng dumadaan! VICTORINA: Hoy! Labandera, kami ba ang pinariringgan mo?! CONSOLACION: Bakit, nataman ka ba? Ha! Ha! At ano'ng sinabi mo? Labandera? Gusto mo labhan ko 'yang kulot mong buhok? Baka naman gusto mo plantiyahin ko pa? VICTORINA: Hoy matandang mangkukulam, kung makapagsalita ka, akala mo kung sino kang maganda! Bumaba si Doña Consolacion hawak-hawak ang latigo ng asawa Tiyempo namang dumatig ang alperes. CONSOLACION: Ano'ng sabi mo?! Gusto mong magtuos tayo? VICTORINA: Hindi kita uurungan! Namagitan si don Tiburcio sa kanilang labanan. ALPERES: Pwede bang tumigil na kayong dalawa, para kayong mga bata! VICTORINA: Alperes, pagsabihan mo iyang asawa mong mukhang mangkukulam! ALPERES: Kung hindi ka lang isang babae- TIBURCIO: Tayo na Victorina, wala tayong mapapala sa mga iyan. CONSOLACION: Ang kapal ng mukha mo, pilay na pekeng manggagamot! Nagtungo ang mag-asawang de Espadaña sa tahanan ni Kapitan Tiyago. VICTORINA: Tiburcio, bakit hindi mo man lamang hinamon ang mayabang na alperes na 'yon?! TIBRUCIO: Mukha ba akong may laban sa kanya? VICTORINA: Ikaw Alfonso! Binabalaan kita, kapag hindi mo sila hinamon, hindi ka makakasal kay Maria Clara, at malalaman ng lahat ang tunay mong pagkatao! End of Scene. SCENE 14 Ang Pagdakip kay Ibarra Natungo si Elias sa tahanan ni Crisostomo Ibarra. ELIAS: Tao po! Tao po! IBARRA: Elias! ELIAS: Señor Ibarra, iligtas po ninyo ang inyong sarili, umalis na kayo sa lugar na ito. IBARRA: Ano'ng ibig mong sabihin? ELIAS: May pag-aalsa pong magaganap at kayo ang palalabasing nagpasimuno nito. IBARRA: Ngunit sino ang…? ELIAS: Hindi ko po alam kung sino ang may pakana nito, Señor. IBARRA: Ano pa ba ang dapat kong gawin? ELIAS: Ihanda po ninyo ang inyong mga papeles at sunugin po ninyo ang mga ito. Magtungo kayo kahit saan-iyong hindi nila kayo masusundan. Alam ko pong mahirap ang basta-basta na lamang umalis sa bayan na ito, ngunit, wala na pong ibang paraan. IBARRA: Maraming salamat, kaibigan. Pumunta si Ibarra sa tahanan nila Kapitan Tiyago habang pinamunuan ni Padre Salvi ang dasal. Bigla silang nakarinig ng sunud-sunod na putok. Sumigaw ang Alperes sa labas. Nataranta silang lahat at nagmadaling umuwi si Ibarra at nag-empake. Bigla namang may kumalabog sa pinto. IBARRA: Sino 'yan? SARHENTO: Kami'y mga alagad ng batas! IBARRA: Bakit po- SARHENTO: Arestado ka! Sumama ka sa amin! Mahinahong sumama si Ibarra sa kanila. Bumalik si Elias sa tahanan ni Ibarra at sinunog ito at agad na umalis. Nang dumating na ang guardia civil, sunog na ang buong bahay. End of Scene. SCENE 15 Tugisan sa Lawa Isang gabi, may isang salu-salong naganap sa tahanan ni Kapitan Tiyago. Pinag-uusapan ng mga panauhin ang balita tungkol sa pagkadakip kay Crisostomo Ibarra, kasabay nito ang balitang ikakasal na si Maria Clara sa kastilang si Alfonso Linares. Ang malungkot na dalaga ay nagtungo sa Asotea at pinagmasdan ang ilog. At makalipas ang ilang sandali nakita niya ang isang bangkang paparating. MARIA CLARA: Crisostomo…? IBARRA: Mahal ko...tinulungan ako ni Elias na makatakas. MARIA CLARA: Patawarin mo ako, mahal ko. IBARRA: Hindi masama ang loob ko sa'yo. Ako ang patawarin mo...dahil kailangan ko nang lumayo sa'yo...sa lugar na ito... MARIA CLARA: Hindi. Hindi ka dapat humingi ng tawad, dahil nasisiguro ko, mag-aalinlangan ka sa akin kapag nalaman mong… IBARRA: Nalaman kong ano? MARIA CLARA: ...ang tunay kong ama ay ang kinasusuklaman mong si Padre Damaso... IBARRA: Paano- MARIA CLARA: Basta lagi mong tandaan, kahit nasaan ka man, ikaw lamang ang iibigin ko, Crisostomo. IBARRA: Paalam, Maria Clara... Umalis na si Ibarra at napaiyak na lamang si Maria Clara. IBARRA: Elias, saan ba tayo tutungo? ELIAS: Sa isang kaibigan ko sa Mandaluyong, Señor. IBARRA: At pagkatapos? ELIAS: Mamuhay po kayo nang tahimik sa ibang bansa. IBARRA: Ako lamang? Bakit hindi mo ako samahan at magturingan tayong parang magkapatid? ELIAS: Para saan pa? IBARRA: Para makabawi ako sa kasalanan ng aking mga ninuno sa inyong pamilya at sa lahat ng tulong mo. ELIAS: May paparating! Magtago kayo gamit ang mga damo. Sinundan sila at sinalubong ng mga bangkang lulan ng mga guardia civil. ELIAS: Marunong po ba kayong sumagwan? IBARRA: Oo. ELIAS: Iligtas ninyo ang inyong sarili…ililigaw ko sila. IBARRA: 'Huwag Elias, labanan natin sila- ELIAS: Magkita tayo sa Noche Buena sa tabi ng puntod ng inyong lolo. Tumalon si Elias at sa tuwing siya'y lilitaw, nakatanggap siya ng mga putok. Nabahisan ng kanyang dugo ang ilog. End of Scene. SCENE 16 Ang Paliwanag ng Pari Nakatitig ni Maria Clara sa pahayagang naglathala ng kamatayan ni Crisostomo. MARIA CLARA: Hindi!!! Hindi ito maaari...mahal ko... DAMASO: Ano'ng nangyari sa'yo, anak ko? MARIA CLARA: Masaya na po ba kayo? DAMASO: Ano'ng ibig mong sabihin- MARIA CLARA: Wala na siya. Patay na si Crisostomo. Wala na ang taong mahal ko... DAMASO: Ngunit- MARIA CLARA: Tanging si Ibarra lang ang mahal ko, walang iba. Hindi ko mahal si Alfonso…at hindi ako magpapakasal sa kanya. DAMASO: Ngunit- MARIA CLARA: Kung itutuloy n'yo pa rin ang pagpapakasal sa aming dalawa…magpapakamatay ako! DAMASO: Patawarin mo ako, iha. Patawarin mo ako…kung nanghimasok ako sa inyo ni Ibarra…sa buhay mo. Patawad, anak ko. MARIA CLARA: Magmomongha na lamang ako. DAMASO: Kung iyan ang iyong kagustuhan. Iniwan ni Maria Clara ang nakaluhod niyang ama. DAMASO: Diyos ko, ito na ba ang parusa sa lahat ng aking nagawang kasalanan? End of Scene. SCENE 17 Noche Buena Nagkitang muli sina Basilio at Sisa. BASILIO: Inay! SISA: Sino ka? BASILIO: Inay, si Basilio po, ang anak n'yo! SISA: Ha! Ha! Ha! Anak? Hindi kita anak…hindi kita kilala. Pumasok si Sisa sa libingan ng matandang kastila. BASILIO: Inay, 'wag po kayong matakot sa akin. Inay! SISA: Basilio? BASILIO: Opo inay, ako nga po. SISA: Anak ko- Biglang nawalan ng malay si Sisa. BASILIO: Inay! Inay! Bakit n'yo po ako iniwan, Inay. Inay! ELIAS: Iho… BASILIO: Sino po kayo? ELIAS: Ano'ng gusto mong gawin sa inay mo? BASILIO: Gusto ko po siyang ilibing sa sementeryo...ngunit wala po akong pera. ELIAS:Kumuha ka na lamang ng panggatong. Malapit na rin ang kamatayan ko, iho. At sa sandaling mangyari iyon, sunugin mo ang aming mga katawan hanggang sa maging abo. Pagkatapos, maghukay ka at may makikita kang kayamanan, gamitin mo ito sa iyong kinabukasan. Naiintindihan mo ba? BASILIO: Opo, ginoo. ELIAS: Mamamatay akong…hindi masisilayan…ang pagsikat ng araw...sa aking bayan. Tumingala si Elias sa langit at nawalan na ng buhay... End of Scene.

Ano ang kalagayang pang ekonomiko ng bansa sa paglipas ng panahon?

Historikal na Pagsusuri sa Edukasyong PilipinoInihanda ng National Union of Students of the Philippines, Hunyo 2006I. PAMBUNGADAng pag-aaral sa kasaysayan ng edukasyon sa Pilipinas ay isang pagbabaliktanaw din sa kasaysayan ng lipunang Pilipino. Ang mga pag-unlad at pagkilos na siyang humubog sa lipunang Pilipino ay nagdulot ng malaking pagbabago sa sistemang pang-edukasyon.Nagmumula sa pagbabagu-bago ng uri at batayang pang-ekonomiko ang antas ng edukasyon sa kabuuan. Ang tipo ng edukasyon ay sumasalamin kung anong uri ng lipunan ang namamayani sa isang bansa. Mula ng dumating ang mga Kastila sa Pilipinas hanggang sa kasalukuyang neokolonyal na pamumuno ng imperyalismong Estados Unidos, lubos na ginamit at ginagamit ang edukasyon upang patatagin ang makinaryang ekonomiko at pultikal ng mapang-aping sistemang umiiral.Ngunit sa isang banda, may dayalektikong ugnayan ang edukasyon sa pulitika at ekonomiya ng lipunan. Bahagi ito ng kulturang sumisibol na nagbibigay ng higit na lakas o hamon sa namumunong kalakaran sa lipunan. Mahaba ang pakikibaka ng mamamayan upang ipaglaban ang isang makabayan, makamasa at siyentipikong tipo ng edukasyon. Mahalagang bahagi ito ng Rebolusyong 1896 at nagtuluy-tuloy ito maging sa panahon ng pananakop ng Amerika at pagkakaluklok sa mga papet na Republika mula 1946. Dominante man ang kolonyal na oryentasyon ng edukasyon sa bansa, hindi nawawala ang tinig at malawak na kilusan para sa edukasyong magsisilbi sa interes ng mamamayang Pilipino.Ang patuloy na pagtugon ng edukasyon sa pangangailangan ng mga dayuhan at malalaking negosyante sa bansa ay siyang tanikalang gumagapos sa ating pag-unlad. Mauunawaan lamang ang kolonyal na oryentasyon ng edukasyon sa bansa kung uugatin natin ito sa mahabang karanasan ng Pilipinas sa kamay ng dayuhang mananakop. Kailangan ang pagtitilad-tilad ng mga bahagi ng luma at makadayuhang sistema ng edukasyon upang malaman natin ang susunod nating hakbang sa pakikibaka para sa isang makabago at makabayang tipo ng edukasyon.I. BAGO DUMATING ANG MGA KASTILABago pa man dumating ang mga mananakop na Espanyol, umiiral na ang iba't ibang uri ng pamayanan sa Pilipinas. Laganap ang sistemang sultanato at relihiyong Islam sa Mindanao. Dominante ang pyudal na sistemang paghahari ng mga sultan at datu. Umiiral din ang sistemang alipin sa ilang pamayanan at sistemang primitibo komunal sa hilagang bahagi ng Luzon.Sa panahon ding iyon, relatibong maunlad ang agrikultura bilang pangunahing batayan ng ekonomiya ng bansa. May maunlad na pagsasaka, pangingisda at paninisid ng perlas. Mayroon na ring masiglang kalakalan ang mga sinaunang Pilipino sa mga karatig bansa nito tulad ng Tsina at Arabo. Laganap ang barter bilang pangunahing uri ng komersiyo sa buong kapuluan.Sa pagdating ng mga Kastila ay nadatnan nila ang ating mga ninuno na may maipagmamalaking sariling sining at kultura. May paghahabi't paglililok, paglikha ng mga alahas na ginto, pagpipinta, paggawa at pagpapanday ng mga kagamitang pandepensa at pandigma tulad ng pana, kris, tabak, kampilan at mga panangga. Mayroon ding sariling literatura sa anyo ng mga epiko tulad ng Biag ni Lam-ang, Hudhud, Alim at Indararapatra and Sulayman. Sa panahong ito rin nagkaroon ng unang naitalang alpabetong Pilipino na kilala natin ngayon bilang alibata.Ang edukasyon ay kolektibong responsibilidad ng pamayanan o barangay. Ang mga magulang at nakatatanda sa barangay ang nangangasiwa sa pagtuturo sa mga bata. Ang mga kasanayan sa produksiyon tulad ng paghahabi, pangingisda at pangangaso ay pangunahing binibigyang pansin. Ang mga mandirigma naman ang nangunguna sa pagtuturo sa sining ng pakikidigma at depensa sa pamayanan. Ang edukasyon ay tuwirang nagsisilbi sa kagalingan ng buong barangay dahil ito ay nakabatay sa karanasan ng mamamayan at ekonomikong pangangailangan ng komunidad.II. PANAHON NG KOLONYALISMONG KASTILAGinamit ng kolonyalismong Kastila ang espada at krus upang sakupin at pagharian ang Pilipinas. Ang sinumang lumaban ay pinapaslang sa pamamagitan ng espada at ang sinumang sumang-ayon ay pinaluluhod sa krus.Sa pagpasok ng mga Kolonyalistang Espanyol, lumaganap ang sistemang pyudal at kolonyal. Ipinako ang mamamayang Pilipino sa lupa at hinawakan ng mga Kastila at simbahan ang ekonomiya sa pamamagitan ng pangangamkan ng mga lupain at pagpapatupad ng sistemang Encomienda. Pangunahing tagapagpalaganap ng kulturang pyudal at mistisismo ang simbahan. Ang sinumang hindi sumunod sa utos ng Simbahang Katoliko at tagapangasiwa ng Hari ng Espanya sa Pilipinas ay tatawaging erehe, pilibustero, at kasusuklaman dahil sa paniniwalang masusunog ang kaluluwa sa impyerno.Walang pag-aalinlangang binura at sinunog ng mga Kastila ang halos lahat ng mga manuskripto at ebidensiya ng edukasyon at kultura ng mga ninuno natin sa paniniwalang ito raw ay gawa ng diyablo. Kung hindi dahil sa pagsasalin-salin sa wika ng mga awit, epiko, at alamat, baka tuluyan na nating nakalimutan ang makulay na nakaraan ng ating lahi.Pangunahing layon ng edukasyon sa panahon ng kolonyalismong Kastila ang pagtuturo ng Katolisismo at pagpapailalim ng mga katutubo sa korona ng Espanya. Ang mga unang paaralan, dala ng mga misyonero, ay pagsunod sa kautosan ni Charles V noong Hulyo 17, 1550 na nag-takda na ang lahat ng mga sinakop ng Espanya ay tuturuan ng wikang EspaÃ±ol. Subalit malalim ang ugat ng diskriminasyon ng mga Kastila sa mga indio, at sinabing hindi kailanman maaaring matuto ang mga katutubo ng wika nila, at "mananatiling mga unggoy anupaman ang bihis".Pinag-aral sa mga sekondaryong paaralan ang mga anak ng mga dating namumuno sa mga barangay bilang preparasyon sa magiging papel nila bilang mga gobernadorcillo at cabeza de barangay. Itinayo ng mga Heswita ang Colegio de NiÃ±osnoong 1596 para sa adhikaing ito, subalit nagsara rin ito matapos ang limang taon. Ang iba't ibang mga misyonero at kongregasyon ay nagtayo ng mga pamantasan. Itinatag ng mga Heswita ang Colegio Maximo de San Ignacio noong 1589 at ito'y naging unibersidad noong 1621.Itinatag din nila ang College of San Ildefonso (1599, ngayo'y University of San Carlos sa Cebu), College of San Jose (1601), College of the Immaculate Conception (1817, ngayo'y Ateneo de Manila University). Itinatag naman ng mga Dominikano ang Colegio de Nuestra SeÃ±ora del Santisimo Rosario (1611, ngayo'y Unibersidad ng Santo Tomas) at Seminario de NiÃ±os Huerfanos de Pedro y San Pablo (1620, ngayo'y College of San Juan de Letran).Minaliit ng mananakop ang kaalamang lokal samantalang pinalaganap ang konserbatibo at pseudo-siyentipikong kaalaman sa mga paaralang pinapatakbo ng simbahan. Patuloy ang pagtuturo ng metapisika kahit lubos nang nauunawaan ang mga batas ng paggalaw ng mga bagay bagay. Hindi rin ganap ang pagtututro ng syensya tulad na lang halimbawa ng ipinakita sa El Filibusterismo ni Rizal na ginagawang palamuti lamang ang mga kagamitan sa pag-eeksperimento.Ang cura paroco ng simbahan ang namimili ng maestro sa mga eskuwelahan na magtuturo ng alpabeto sa mga bata at pangunahin ang mga doktrina ng relihiyong Romano Katoliko. Katekismo ang pokus ng edukasyon. Mekanikal na pinapabasa at pinapamemorya ang mga misteryo ng rosaryo, dasal at mga ritwal ng simbahan. Laganap ang paggamit ng palmeta bilang pamalo sa mga ayaw at nahihirapang matuto.Dahil sa Educational Degree of 1863, naging compulsory ang edukasyong primarya bagama't may diskriminasyon pa rin sa mga indio at monopolyo pa rin ng simbahan ang edukasyon sa bansa. Kakaunti pa rin ang nakakatuntong sa mas mataas na antas ng edukasyon. Eksklusibo para sa mga paring sekular at gayundin sa mga anak ng mga komersyante at lokal na panginoong maylupa ang pag-aaral sa mga Katolikong pamantasan sa bansa at sa Europa. Ang mga ilustradong nakapag-aral ang nagpasok ng burges liberal na kaisipan sa Pilipinas tulad ng pagsasarili at nasyonalismo.Elitista ang edukasyong pinatupad ng mga Kastila. Ipinagkait ang edukasyon sa mga indio. Ipinako sa lupa at hindi binigyang pagkakataong makapag-aral ang mayorya ng mga Pilipino. Ayon kay Jose Rizal, "ang ugat ng kamangmangan at kahirapan sa Pilipinas ay ang kakulangan ng edukasyon at kaalaman, na isang sakit mula sa kapanganakan hanggang sa katapusan." Tinuligsa nya ang mga Kastila at mga prayle dahil hindi nakakatugon sa pangangailangan ng mga Pilipino ang edukasyon sapagkat wala man lamang mga libro sa kasaysayan, heograpiya, moralidad ng Pilipinas na nakabatay sa karanasan nito sa isang sistemang pyudal. Naging hiwalay ang mag-aaral sa kanyang pinag-aaralan.III. PANAHON NG REBOLUSYONG 1896 AT REBOLUSYONARYONG GOBYERNO NG PILIPINASNaging tuntungan ang malawak na diskontento ng mamamayan laban sa marahas na pang-aabusong pyudal at kolonyal upang mailunsad ang iba't ibang mga kilusan at pag-aalsa, at sa pagdaan ng panahon ay nagbuo ng konsepto ng pagiging Pilipino mula sa indio. Pinagkaisa ng karanasan at pangangailngan ang mga Pilipino upang magkaroon ng kamalayang makabayan at lumaya sa mananakop na Kastila.Naging mitsa ang panawagan ng sekularisasyon ng mga parokya sa bansa sa paghahangad ng mga Pilipino sa pambansang kalayaan. Pinangunahan nina Padre Mariano Gomez, Padre Jose Burgos, at Padre Jacinto Zamora ang kampanya na ipamahala na sa mga Pilipino ang mga parokya laban sa mga abusadong prayle na ayaw bitiwan ang kanilang mga pwesto dahil sa kapangyarihan at kayamanan na nakamkam nila mula dito. Dahil sa mga nakapag-aral ang mga Pilipinong pari, ang kanilang pagkamulat ay naipasa nila sa iba pang mga Pilipino na naging bahagi ng kilusang mapag-palaya, kabilang na dito si Paciano, kapatid ni Jose Rizal, na malaki ang naging papel upang mahubog ang kamalayan ng kapatid.Naitatag ang First Propaganda Movement nila Rizal, del Pilar, Lopez Jaena at iba pang ilustradong nakapag-aral sa Europa noong huling bahagi ng ikalabing-siyam na siglo. Layunin ng kilusang ito na palaganapin ang isang makabayan at mapagpalayang kamulatan at edukasyon sa hanay ng mamamayang Pilipino.Gamit ang panulat at pinsel, ipinakita ang pyudal at kolonyal na uri ng lipunan at pagsasamantala na pinapairal ng mga Kastila sa bansa. Ang La Solidaridad ng mga propagandista ang naging daluyan ng mga subersibong ideya upang gisingin ang sambayanan na labanan ang mahabang panahon ng pagkakalugmok sa kahirapan sa kamay ng mga Kastila.Naging inspirasyon ang mga rebolusyon sa Pranses, Amerika at Latin Amerika upang masindihan ang mitsa ng unang pambansang demokratikong rebolusyon sa bansa na nagluwal sa armadong rebolusyonaryong pakikibaka ng mamamayan noong 1896. Malaki ang naging ambag ng rebolusyonaryong kaisipan at kulturang ipinalaganap ng Katipunan upang maipagtagumpay ang kalayaang hinahangad ng mga Pilipino.Naging mahalaga ang papel ng edukasyon at pagmumulat para sa Kataastaasang Kagalanggalang na Katipunan ng mga Anak ng Bayan o Katipunan na itinatag ni Andres Bonifacio. Naitalagang patnugot ng Kalayaan, pahayagan ng kilusang ito, si Emilio Jacinto at madaling naintindihan ng mga mamamayan ang hiwatig ng pagnanasa ng sambayanan para sa kalayaan. Sa pagkalimbag ng Kalayaan, tumalon sa 30,000 ang kasapian ng Katipunan. Si Jacinto rin ang nagsulat ng Kartilya ng Katipunan, sa pagsang-ayon ng kasapian nito, at ito ang gumabay sa ideolohiya ng buong kilusan.Naging larangan ng pag-aaral ang pakikibaka ng mamamayan. Mula sa mga sentrong bayan hanggang sa mga baryo ay nagbuhos ng panahon ang mga Pilipino upang matutunan kung paano ibabagsak ang kapangyarihan ng mga mananakop. Binasa ang akda ng mga rebolusyonaryo, nagbuo ng mga samahan, nagbukud-buklod at humawak ng sandata upang maipagwagi ang minimithing kasarinlan.Sa pagkakamit ng tagumpay sa unang bahagi ng rebolusyon ay agad kinilala ang kahalagahan ng edukasyon upang malubos ang kalayaan ng bansa mula sa mga Kastila.Sa panukalang Konstitusyon ni Apolinario Mabini ay tinukoy ang sentral na papel ng Estado upang pangasiwaan ang edukasyon mula sa monopolyong kontrol ng simbahan. Bawat bayan ay magbibigay ng libreng primaryang edukasyon, ang bawat probinsiya ay magtatayo ng mga sekundaryong paaralan at ang malalaking siyudad ay lalagyan ng mga unibersidad. Sa kabisera ng Republika ay itatayo ang isang Central University.Ibinigay ni Mabini sa isang Pambansang Senado ang pangangasiwa sa buong sistema ng edukasyon. Titiyakin nito ang modernisasyon ng mga paaralan at kung nabibigyan ng mataas na suweldo ang mga propesor. Ang Rector sa mga pamantasan ay magiging bahagi ng Pambansang Senado.Ang panukala ni Mabini ay hindi nasunod dahil ang Konstitusyong ginawa ni Calderon ang naipasa sa Malolos. Gayunpaman, ipinakita sa atin ni Mabini ang mga demokratikong kahilingan ng mga Pilipino sa pagsusulong ng isang makabayan, makamasa at siyentipikong tipo ng edukasyon.Pagbalik ni Aguinaldo mula sa Hong Kong noong 1898, agad siyang naglabas ng mga manipesto tungkol sa pagsasaayos ng edukasyon sa bansa. Ito ang tala ni Prop. Teodoro Agoncillo tungkol sa edukasyon sa panahon ng rebolusyonaryong gobyerno ni Aguinaldo:"The Revolutionary Government took steps to open classes as circumstances permitted. On August 29, 1899, the Secretary of the Interior ordered the provincial governors to reestablish the schools that have been abandoned before. To continue giving instruction to the people, Aguinaldo included in the budget for 1899 an item for public instruction amounting to P35,000. On October 24, a decree was issued outlining the Burgos Institute. The curriculum included Latin grammar, universal geography and history, Spanish literature, mathematics, French, English, physics, chemistry, philosophy and natural laws.""Higher education was provided for when, in a decree of October 18, 1899, Aguinaldo created the Literary University of the Philippines. Professors of civil and criminal law, medicine and surgery, pharmacy and notariat were appointed. Dr. Joaquin Gonzales was appointed first president of the university and succeeded by Dr. Leon Ma. Guerrero, who delivered the commencement address on September 29,1899. The university did not live long, for the conflict with the Americans led its faculty and students to disperse."Sa panahon ng unang pambansang demokratikong rebolusyon ay nailatag na ang binhi para sa isang edukasyong tutugon sa pangangailangan ng lipunan. Ang paghahanda ng daan para sa ganap na pambansang pag-unlad ay aakuin sana ng pinapanday na edukasyon noon ngunit ito ay maagang hinarang ng imperyalistang motibo sa pagpasok ng mga Amerikano noong 1899.IV. PANAHON NG PANANAKOP AT PAGHAHARI NG IMPERYALISMONG USMarahas na pananakop, pagsupil sa rebolusyonaryong gobyerno ng Pilipinas, panlilinlang at pakikipagsabwatan sa mga lokal na burgesya at panginoong maylupa ang naging pamamaraan ng imperyalismong Amerikano upang maisakatuparan ang disenyo nito sa Pilipinas noong unang taon ng kanyang pagdating sa bansa.Milyun-milyong mamamayang Pilipino ang minasaker ng mga tropang Amerikano dahil sa patuloy na paglaban ng mga kasapi't lider ng Katipunan at mamamayang Moro na wastong natukoy agad ang pagpasok ng Amerika bilang bagong mananakop.Ginamit ng mga Amerikano ang edukasyon upang malubos ang kanilang pananakop sa bansa at magtagumpay ang kanilang kampanya ng pasipikasyon. Pagkapanalo ni Commodore Dewey noong 1898 ay agad pinangasiwaan ng mga Amerikanong sundalo ang 39 na eskuwelahan sa Maynila na may apat na libong estudyante. Ang mga naunang mga gurong pampubliko ay mga Amerikanong sundalo. Para kay General Arthur MacArthur, isang operasyong militar ang pagtatayo ng marami pang mga eskuwelahan bilang bahagi ng kanilang kampanyang sakupin ang bansa.Sa pamamagitan ng Act 74 na nilagdaan ni Pangulong McKinley noong Enero 1901 ay nailatag ang struktura ng edukasyon sa bansa sa ilalim ng pangangasiwa ng mga Amerikano. Itinatag ang Department of Public Instruction, nagpadala ng mahigit isang libong Amerikanong guro sa bansa, lulan ng barkong S.S. Thomas, na nakilala bilang mga Thomasites, at ginamit ang ingles bilang wikang panturo sa mga eskuwelahan.Ang edukasyon sa ilalim ng mga Amerikano ay isang mahalagang pagkukundisyon ng ating pag-iisip upang tanggapin ang kanilang pamumuno. Hindi lang pagtuturo ang naging papel ng mga Thomasites kundi ang pagtitiyak ng "loyalty of the inhabitants to the sovereignty of the United States, and implanting the ideas of western civilization among them."Ang pag-usbong ng bagong henerasyon ng mga Pilipino na pabor sa pamumuno ng mga dayuhang mananakop ay resulta ng isang edukasyong dinisenyo ng mga Amerikano upang mabaling ang ating atensiyon mula paglaban para sa kalayaan tungo sa pagkilala sa pamumuno ng dayuhan. Araw-araw itinuturo sa mga kabataang Pilipino ang mabuting layunin ng mga Amerikano sa pagdating sa Pilipinas at ang kadakilaan ng kanilang sibilisasyon at kultura. Isinantabi ang pagtuturo ng tradisyunal na kultura at ang inaral ng mga bata ay pagkanta halimbawa ng Columbia, Star Spangled Banner, ABC, my old Kentucky home, at Maryland, my Maryland.Ang kanluraning kamulatan, pag-iisip at edukasyon na ipinalaganap ng mga Amerikano ay nagsilbi rin para sa kanilang pang-ekonomikong interes. Hinubog sa kaisipang komersiyalismo ang mga Pilipino upang yakapin nila ang mga produktong dala ng mga mananakop. Sa wika ni William Howard Taft, sa simula ay titignan bilang mga luho sa buhay ang mga produkto nila, subalit sa di kalaunan ay magiging mga pangangailangan ito na hindi kayang mawalan ng mga Pilipino.Ang gurong Amerikano ang naging kapalit ng mga prayle o misyonaryo sa paghubog ng isip ng mamamayan. Kung krus at espada ang ginamit ng mga Kastila sa pananakop ng Pilipinas, naging mabisa para sa mga Amerikano ang Krag rifle at ang libro na hawak ng isang Thomasite.Bilang suhol sa mga Katolikong pamantasan na dominante sa bansa, nagpasa ng batas ang gobyerno sibil 1906 na nagbigay ng pribilehiyo sa mga eskuwelahan bilang mga korporasyon, pangunahin ang proteksyon ng mga ari-arian ng simbahan. Magkatuwang ang simbahan at ang bagong mananakop sa pagpapatupad ng isang kolonyal na edukasyon.Ang mga rebeldeng ayaw sumuko at patuloy na nakikidigma ay ikinintal sa isip ng mga bata bilang mga tulisan at masasamang tao. Isang dating guro at lider ng rebolusyon, si Heneral Artemio Ricarte ay sinamahan ang iba pang "irreconcilables" tulad nina Melchora Aquino at Apolinario Mabini na sapilitang ipinatapon sa Marianas Islands dahil ayaw nilang kilalanin ang pamumuno ng Amerika sa Pilipinas. Si Heneral Malvar, Vicente Lukban at Macario Sakay ay tinaguriang bandido ng mga Amerikano kahit kinikilala silang bayani ng mamamayan.Sa pagkatalo ng rebolusyon dahil sa pananakop ng Amerika ay hindi natapos ang paglutas ng problema sa lupa. Humantong ang pagsasama ng modernong kapitalismo ng US at domestikong piyudalismo sa bansa upang maisakatuparan ang plano ng US na bansutin ang pag-unlad ng Pilipinas. Binalangkas ang istruktura ng edukasyon na umaakma sa malapyudal na katangian ng ekonomiya ng Pilipinas at pantustos sa pang-ekonomiyang pangangailangan ng US.Bahagi ng pagkukundisyon sa ating kamalayan ay pagtatayo ng mga pamantasan tulad ng Unibersidad ng Pilipinas, Manila Business School (Polytechnic University of the Philippines ngayon) at Philippine Normal University upang matiyak na ang susunod na mga guro, klerk, teknokrat at lider ng bansa ay hindi lalayo sa kagustuhan at pamantayang iiwanan ng mga Amerikano. Sa bisa ng Act 854 noong 1903 ay pinag-aral ang isang daang matatalinong Pilipino sa Amerika na tinawag na pensionados. Sila ang naging mga pinakamasugid na taga-suporta ng dayuhang pananakop pagbalik nila sa Pilipinas.Matagumpay ang paggamit ng edukasyon sa pag-impluwensiya sa pag-iisip ng mga Pilipino kaya't nang maitatag ang gobyernong Komonwelt noong 1935, huling binuwag at ipinasa sa mga Pilipino ng mga Amerikano ang Department of Public Instruction.Mga tampok na paghamon sa kolonyal na edukasyonIto ang ilan sa mga obserbasyon ng Monroe Survey, ang pinakaunang sarbey sa edukasyon sa bansa noong 1925:1. Ang mga guro sa elementary at hayskul ay walang sapat na kasanayan.2. Humigit-kumulang 82% ng mga kabataan ay hindi umaabot sa Grade 5.3. Ang kurikulum at ang teksbuk na ginagamit ay hindi naaayon sa pangangailangan ng bansa.4. Nahihirapan ang mga Pilipino na mag-aral ng Ingles.Nanggaling mismo sa mga Amerikanong iskolar ang pagtukoy na hindi tumutugon sa partikular na pangangailangan ng Pilipinas ang kolonyal na edukasyong ipinapatupad ng Amerika sa bansa.Sa pagkakatatag ng gobyernong Komonwelt ay ipinasa na sa mga Pilipino ang pangangasiwa sa edukasyon ng bansa. Kinilala ng binuong National Council of Education at maging ni Pangulong Quezon ang layo ng agwat ng itinuturo sa mga eskuwelahan at ang pangangailangan ng Pilipinas.Ilan sa mga hakbang ng gobyernong Komonwelt ay ang pag-aalis ng grade 7 sa elementarya, pagpapatupad ng programang universal compulsory primary education, paglalabas ng mga teksbuk na umaayon sa katangian ng lipunang Pilipino, at pagpapahalaga sa edukasyong bokasyunal at adult education. Gayunpaman, patuloy ang paggamit ng ingles bilang midyum ng pagtuturo at ang ipinatupad na bagong istruktura ng edukasyon ay hindi pa rin lumalayo sa pamantayan at disenyo ng imperyalismong US. Kinilala man ng gobyernong Komonwelt ang mga kakulangan ng edukasyon sa Pilipinas, hindi nito isinakatuparan ang lubusang pagtatatag ng isang makabayan at makabagong tipo ng edukasyon.Hindi nakamit ng gobyernong Komonwelt ang layunin nitong universal priamry education. Noong 1935, 1,229,242 kabataan ang naka-enrol sa mga pampublikong paaralan, at pagdating ng 1939, 1,961,861 pa lamang ang nakakapasok sa paaralan. Apatnapu't-limang porsiyento (45%) lamang ng kabataan sa watong edad ang nakakapasok sa mga pampublikong paaralan.Ang mga eskuwelahan ay naging larangan din ng paghamon sa sistemang pang-edukasyon, umiiral na mapang-aping kaayusan sa lipunan at ang patuloy na pananakop ng Amerika sa kabila ng pangako nitong kalayaan para sa Pilipinas.Mula sa pagtutol ng pagtaas ng matrikula noong 1929 o ang pagsuporta sa Hares-Hawes Cutting Act noong 1933 hanggang sa kampanya para makaboto ang mga kababaihan sa eleksiyon noong 1937 ay pinatunayan na ng mga estudyante ng Unibersidad ng Pilipinas ang patuloy na pagsasabuhay ng tradisyong aktibismo ng mga kabataan.Noong 1930 ay nagwalk-out ang mga estudyante ng isang sekundaryong paaralan sa Maynila bilang protesta sa pang-iinsulto ng isang Amerikanong guro sa mga Pilipino. Sinuportahan ito ni Benigno Ramos, isang klerk sa Senado at protÃ©gÃ© ni Quezon. Tinanggal sa trabaho si Ramos na nagtulak sa kanya upang itayo ang grupong Sakdal. Binatikos ng mga Sakdalista ang kolonyal na sistemang edukasyon, partikular ang grade school Readers' Textbook ni Camilo Osias dahil sa pagsamba sa kulturang Amerikano. Higit pa rito ay sinisisi nila ang pananakop ng US bilang sanhi ng kahirapan ng mga magsasaka at mamamayan.Isang tampok na kuwento ng kabayanihan sa panahon ng pag-aalsa ng mga pesante noong dekada trenta ay ang pakikibaka ni Tomas Asedillo, isang guro ng pampublikong paaralan sa Laguna. Naging lider siya ng welga ng mga manggagawa ng La Minerva Cigar Factory sa Maynila na marahas na binuwag ng Constabulary. Tinangka siyang hulihin subalit nakabalik na siya sa Laguna at sumapi sa Katipunan ng mga Anakpawis. Naging tagapagtanggol siya ng mahihirap at nakilala bilang Robin Hood ng kanilang bayan.V. PANAHON AT PAGHAHARI NG IMPERYALISMONG HAPONParang epidemyang hindi makakuha ng lunas ang humagupit na krisis pang-ekonomiya sa buong mundo bago sumiklab ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Hindi mapigilan ang marahas na digmaan upang maresolba lamang ang pagkakahati ng mundo sa pagitan ng mga imperyalistang kapangyarihan.Sa Asya, naging pangunahing imperyalistang bansa ang Hapon. Madaling nasakop ng Hapon ang Pilipinas dahil sa kawalan ng sapat na paghahanda ng gobyernong Komonwelt at ang sagad-sagaring pag-asa nito sa tulong na hindi maagang binigay ng Amerika.Bitbit ang programang "Greater East Asia Co-Prosperity Sphere", itinuring ng Hapon ang Pilipinas bilang isang kolonya at itinayo ang papet na gobyerno sa pamumuno ni Jose P. Laurel kasama ang iba pang mga burgesya kumprador at panginoong maylupa.Ipinatupad din ng Hapon ang isang kolonyal, pyudal at mapanupil na sistema ng edukasyon. Naging tampok sa programang pang-edukasyon ang pagkakaisa ng mga Asyano laban sa mapanirang impluwensiya ng kulturang kanluran.Ito ang karagdagang tala ni Prop. Teodoro Agoncillo:"The Japanese educational policy was embodied in Military Order No. 2, dated February 17, 1942. Its basic points were the propagation of Filipino culture; the dissemination of the principle of Greater East Asia Co-Prosperity Sphere; the spiritual rejuvenation of the Filipinos: the teaching and propagation of Nipponggo; the diffussion of the vocational and elementary education; and the promotion of love of labor. The motive behind this educational system was not only to create an athmosphere friendly to Japanese intentions and war aims, but also to erase Western cultural influences, particularly British and American, on Filipino life and culture."Sinang-ayunan ng mga akademiko ang pagtukoy sa masasamang impluwensiya ng kanlurang kultura sa buhay ng mga Pilipino tulad ng bulag na pagsamba sa anumang nanggaling sa Amerika o sa mga "puti", indibidwalismong kaisipan at panatikong paghahangad ng yamang materyal. Gayunpaman, madali ring natukoy ng mga Pilipino ang maitim na motibo ng mga Hapon kung bakit nais nilang bumaling tayo sa simplistikong birtud ng Silangan sa ilalim ng gabay ng Hapon. Hindi kinagat ng mga Pilipino ang pinasusubo sa ating tipo ng edukasyon kung kaya't sa panahon ng digmaan, halos 90% ng mga estudyante ay piniling huwag pumasok sa eskuwelahan.Mula nang maipasa sa kamay ng papet na Republika ang pangangasiwa ng edukasyon noong 1943, tinangkang langkapan ng konsepto ng "assertive nationalism" ang sistema ng pagtuturo sa bansa. Ito man ay nayonalismong katanggap-tanggap sa mga imperyalistang Hapon, hindi maikakaila ang magandang intensiyon ng ating mga lider upang itatag ang isang makabago at makabayang edukasyon.Ilan sa mga hakbang na ginawa nila ay ang sumusunod:1. Pagkuha ng lisensiya ng mga guro bilang rekisito sa pagtuturo.2. Paggawa ng isang code of professional ethics para sa mga guro.3. Ang mga guro ng relihiyon ay dapat tumalima sa mga patakaran ng Estado.4. Ang mga Pilipino lamang ang maaaring magturo ng Kasaysayan, pambansang wika at character education sa lahat ng eskuwelahan.5. Ituturo at gagamitin ang pambansang wika sa lahat ng lebel ng edukasyon.6. Ang tuition at iba pang bayarin sa eskuwelahan, kabilang ang sahod ng mga propesor ay aaprubahan muna ng gobyerno; maaari ring imbestigahan ang status ng pinansiya ng mga pamantasan.7. Ang mayorya ng governing board ng mga eskuwelahan ay dapat Pilipino.Higit na makikitaan ng nasyonalismong motibo ang edukasyon sa panahong ito kaysa sa panahon ng Komonwelt. Ngunit ito ay nasa balangkas pa rin ng imperyalistang kontrol sa ating bansa. Anumang magandang motibo para sa sektor ng edukasyon ay nawawalan ng saysay hanggat ang makinaryang pulitikal at pang-ekonomiya ay nasa kamay ng dayuhan o makadayuhang interes.Sa pagbalik ng neokolonyal na kontrol ng Amerika sa bansa noong 1946, binasura lahat ng programang may kinalaman sa pamumuno ng Hapon, mabuti man o masama para sa kapakanan ng mamamayan, kabilang na ang binalangkas na programa para sa edukasyon.VI. PANAHON NG NEO-KOLONYAL NA PANANAKOP NG IMPERYALISMONG US AT MGA PAPET NA GOBYERNO NITO: 1946-1986Hindi nagtagal matapos ang pagkatalo ng mga Hapon, ipinagkaloob ng US ang huwad na kalayaan noong Hulyo 4, 1946, bilang pagsunod sa Tydings-McDuffie Law. Ngunit, tiniyak ng US na dominado pa rin nito ang pulitika, ekonomiya, militar, kultura at relasyong diplomasya ng bansa. Matapos na masira ang kalakhan ng bansa dahil sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ginamit ng Estados Unidos ang Rehabilitation Acts at Bell Trade Agreements upang matali pa rin ang Pilipinas sa mga dikta ng imperyalistang bansa. Sa ganitong paraan umusbong ang malakolonyal at malapyudal na katangian ng bansang Pilipinas.Mula sa panahon ng pagbibigay ng huwad ng kalayaan ng Pilipinas hanggang sa kasakukuyan, patuloy na umiiral ang komersyalisado, kolonyal at represibong sistema ng edukasyon sa bansa. Nagpatuloy ang kolonyal na kaisipan dulot ng impluwensya ng US sa mamamayang Pilipino. Nanatiling midyum ng pagtuturo ang wikang Ingles sa mga paaralan.Sa pamamagitan ng mga paaralan, kasabwat ang simbahan, pinalaganap ng US ang kaisipan at kulturang kolonyal at konserbatibo na nagsisilbi bilang muog ng isang malakolonyal at malapyudal na kultura. Pinalaganap din ang anti-komunistang histerya at nagpapakalat ng mga kontra-rebolusyonaryo at reaksyunaryong kaisipan at teorya sa pulitika at ekonomiya.Mula dekada sisenta hanggang nobenta ay mahigit walong libong mga Amerikanong Peace Corp Volunteer ang ipinadala sa bansa upang magturo sa mga eskuwelahan na parang mga Thomasites at naging estudyante nila maging ang mga Pilipinong guro. Sa pamamagitan ng mga Amerikanong foundation tulad ng Ford, Luce, Rockefeller, at Fulbright ay nagpatuloy din ang paghubog ng mga Pilipinong estudyante na tapat at sumasamba sa lahat ng perspektibang pabor sa interes ng US.Sa paglipas ng mga taon, ang edukasyon ay pinagkakakitaan na ng malalaking negosyante. Pagkatapos ng digmaan, biglang lumobo ang bilang ng mga pribadong paaralan sa bansa. Ang dominasyon ng pribadong sektor sa kolehiyo ay walang kaparis sa buong mundo. Naglipana ang samu't saring mga eskuwelahang namimigay ng diploma sa katapat na presyo na walang pinagkaiba sa iba pang kalakal sa pamilihan. Ang pagdami ng mga eskuwelahan ay nagdulot ng pagbulusok ng kalidad ng edukasyon dahil sa labis na paghangad ng tubo kaysa magbigay ng tamang serbisyo sa lipunan.Ang pagtindi ng komersyalisasyon sa edukasyon ay pinaboran ng pamahalaan habang sistematiko nitong pinapasa sa pribadong sektor ang responsibilidad sa edukasyon. Sa pagdaan ng mga dekada ay bumaba ang gastos ng pamahalaan sa edukasyon bilang bahagi ng kabuuang badyet. Sa pagliit ng badyet ay tumindi ang krisis sa edukasyon at bumaba ang kalidad ng ating pag-aaral. Hindi sana magkukulang ng guro, klasrum, at pasilidad ang mga eskuwelahan taun-taon kung mataas ang alokasyon ng pamahalaan sa edukasyon. Napupunta sa pambayad utang at gastos ng militar ang halos kalahati ng pambansang badyet imbes na maglaan ng malaki para sa serbisyong panlipunan. Habang may malaking investment ang mga karatig bansa natin sa Asya sa edukasyon (3.3% ng GNP, 1992), ang Pilipinas (2.9%) ay nagtitipid naman.Kaakibat nito ay ang pagbabalangkas ng struktura ng edukasyon na tutugma sa pangangailangan ng Amerika at ng mga korporasyon nito. Naging papel ng edukasyon ang pagsuplay ng mga manggagawang may kaunting kasanayan at pwede pang matuto ng bagong kasanayan sa mga dayuhang korporasyon lalo na ng pag-aari ng mga Amerikano.Ito ang paliwanag sa pag-alis ng ating mga propesyunal upang magtrabaho sa ibang bansa (brain drain). Tumutugon ang ating edukasyon sa pangangailangan ng dayuhan at hindi kung ano ang kailangan ng ating sariling ekonomiya upang lumakas. Isang matingkad na halimbawa ay ang oversupply ng mga nurse sa ating bansa sa kabila ng maliit na domestikong pangangailangan para sa propesyong ito. Noong 1998, kailangan lamang natin ng 27,160 nurse samantalang ang demand sa ibang bansa ay umaabot sa 150,885.Ito rin ang paliwanag sa tila mapagkawang-gawang donasyon ng World Bank sa sektor ng edukasyon ng Pilipinas. Nais nitong matiyak na tutuparin natin ang ating obligasyon na magtustos ng mga semi-skilled laborers sa pagsuporta sa ating basic education.Naniniwala ang WB na kailangan lamang ng mga Pilipino ng kaunting kasanayan kaya't mas pinaboran nito ang pagpopondo sa elementary at edukasyong bokasyonal. Binalangkas at binigyan ng malaking badyet ng WB ang Third Elementary Education Project ng Pilipinas. Ganundin ang ADB sa proyekto nitong Secondary Education Development Improvement Project. Mula 1982-1996, nagbigay ang WB ng $385 milyon at $359 milyon naman ang OECF sa edukasyon ng bansa at 2/3 nito ay inilaan para sa elementary at edukasyong bokasyonal.Sinasabing ang edukasyon ang "great equalizer" sa lipunan at tagapagtaguyod ng demokrasya sa bansa. Ito ang susi ng bawat Pilipino, mayaman o mahirap, upang guminhawa sa buhay. Pagkatapos ng digmaan, lumaki ang enrolment sa mga eskuwelahan nang walang kapantay sa kasaysayan ng bansa. Mula 1948 hanggang 1970, tumaas ang bilang ng mga eskuwelahan sa elementary ng 238% at sa High School ng 242%.Sa likod ng mga numero at paniniwalang ito ay hindi maitatago ang patuloy na pagiging bulok at elitista ng edukasyon sa Pilipinas. Sa pag-aaral ni Prop. Francis Gealogo ng Ateneo, hindi natupad ng edukasyon ang misyon nitong alisin ang agwat ng mga nakakapag-aral sa siyudad-kanayunan, babae-lalaki at mayaman-mahirap. Makikita sa talaan sa baba ang diskriminasyon laban sa mga mahihirap at sa mga nanggaling sa kanayunan pagdating sa access sa edukasyon. Kahit ang mga nakatapos ng kolehiyo ay hindi awtomatikong nakakakuha ng trabaho. Sa katunayan, walang pagkakaiba ang nakatapos ng kolehiyo sa mga hindi nakatapos sa pagkuha ng trabaho. Mas mataas pa nga ang unemployment rate ng mga nakarating sa kolehiyo kaysa sa mga hindi nakapag-aral.Ang pagsigla ng kilusan para sa isang makabayan, makamasa at siyentipikong edukasyonTumambad ang isang malaking krisis sa edukasyon noong unang bahagi ng dekada sisenta na kinilala maging ng mga matataas na pinuno ng bansa. Ikinagulat ng marami ang naiiba ngunit matapang na panukala ng Kalihim ng Edukasyon noon na si Manuel Lim na baguhin ang kolonyal na oryentasyon ng edukasyon sa bansa, na ayon sa kanya ay ang pangunahing ugat ng suliranin. Dapat daw nakatuon ang pansin ng pamahalaan sa pagkakaroon ng isang makabayang edukasyon. Isang edukasyon na may pagpapahalaga sa sariling kultura, wika at kasaysayang Pilipino na kasabay ang pagdebelop sa mga mag-aaral ng isang kamalayang sibiko at patriyotiko.Hindi papayagan ng US ang ganitong paghamon sa kanilang pamamayani sa sektor ng edukasyon kaya't agad binuo ang isang grupo ng mga Amerikano mula sa International Cooperation Administration at mga Pilipino mula sa National Economic Council upang magbigay ng rekomendasyon sa kinakaharap na problema ng edukasyon sa Pilipinas. Taliwas sa makabayang panukala ni Lim, idiniin ng grupo ang pagpapalakas ng edukasyong bokasyonal sa Pilipinas na susuporta diumano sa industriyalisasyon ng bansa. Ang panukalang ito ang repormang sinunod ng rehimeng Marcos at malinaw na ito ay isang adyenda ng US na mas pabor sa kanilang interes.Habang pinag-uusapan ang mga panukalang ito, dumadagundong na sa buong bansa ang protesta ng mga estudyante at kabataan sa loob at labas ng eskuwelahan. Nilunsad ang Second Propaganda Movement ng mga kabataang intelekwal bilang pagpapatuloy ng naunsyaming rebolusyon noong 1896 at pagkundena sa tinukoy nilang tatlong salot ng lipunan: imperyalismo, pyudalismo at burukrata-kapitalismo.Ang pagsigla ng bagong-tipo ng pambansang demokratikong kamalayan ay aktibong nilahukan ng mga estudyante kasabay ng pagbatikos nila sa kolonyal, komersyalisado at represibong edukasyon. Nagbuo sila ng mga samahang nakipaglaban para sa pagtatayo ng mga konseho ng mag-aaral, pahayagang pangkampus, academic freedom, kalayaang magpahayag at karapatang konsultahin tuwing magtataas ng matrikula.Nagdaos sila ng maraming mga Discussion Group (DGs) at Teach-in sa mga eskuwelahan tungkol sa kasaysayan ng bansa, partikular ang propaganda movement at rebolusyong 1896. Pinag-aralan nila ang mga akda ni Recto, Constantino at Jose Maria Sison. Matapat nilang inaalam ang anti-imperyalistang pakikibaka sa buong mundo lalo na sa Vietnam, Cambodia at Laos. Sa huli ay matiyaga nilang pinag-aaralan ang mga siyentipikong aralin tungkol sa uri, lipunan at rebolusyon ng Marxismo-Leninismo at kaisipang Mao Zedong.Tinuligsa ng mga estudyante ang konserbatismo at obskurantismo sa mga eskuwelahan lalo na ang tinatawag nilang kleriko-pasistang edukasyon ng mga katolikong pamantasan. Binunyag ang tumitinding amerikanisasyon ng UP. Walang magawa ang mga eskuwelahan sa kakaibang tapang ng mga estudyante sa paglalabas ng kanilang hinaing. Walang maling pulisiya ang hindi tinunggali. Walang mapang-abusong awtoridad ang hindi nakatanggap ng puna. Ngayon lamang lubusang hinamon ang kultura at kaisipang dominante sa mga paaralan.Humantong ang aktibismo ng kabataan sa kinikilala natin ngayong First Quarter Storm ng 1970. Sa unang tatlong buwan ng taon ay nagdaos ng malawakang pagkilos ang mga kabataan sa buong bansa bilang protesta sa kahirapan at umiiral na kaayusan sa lipunan.Dahil sa protesta ng mga estudyante, tumambad sa madla ang mga problema at kolonyal na oryentasyon ng edukasyon. Napilitang umangkop ang mga eskuwelahan at maging ang pamahalaan sa mga akusasyong ito at mula noon ay nagpostura silang makabayan at demokratiko ang mga paaralan sa bansa. Higit sa pagbusisi sa edukasyon, ang pagkilos ng mga estudyante ay nagbigay ng mas masinsing edukasyon sa mamamayan tungkol sa tunay na kalagayan ng pulitika, ekonomiya at kultura ng bansa.Pagsidhi ng krisis sa edukasyon sa panahon ng Rehimeng MarcosSinalubong ng malalang krisis sa ekonomiya ang pangalawang termino ni Pangulong Marcos dahil sa pagkabangkarote ng kaban ng bayan dulot ng matinding korapsyon noong nakaraang halalan. Mataas ang presyo ng bilihin samantalang mahirap ang kabuhayan ng mamamayan. Apektado rin ang papalubhang krisis sa edukasyon.Upang itago ang idinudulot nitong krisis sa pulitika tulad ng paglaban ng mga manggagawa, magsasaka at kabataang estudyante, kabilang na rin ang planong pagbabago sa makadayuhang Konstitusyon, nagsagawa ang pamahalaan ng ilang pagbabago sa iba't ibang ahensiya nito.Binuo ang Presidential Commission to Survey Philippine Education (PCSPE) na pinondohan ng Ford Foundation upang pag-aralan daw ang naaabot ng edukasyon sa pagtugon nito sa pang-ekonomikong pangangailangan ng bansa at iakma sa "global economic development." Mabilis na tinukoy ng mga estudyante na ito ay isang panandalian ngunit di-epektibong solusyon sa krisis sa edukasyon.Sa ulat ng PCSPE (Education for National Development, New Patterns, New Directions)noong 1970, sinabing hindi raw napapakinabangan ng husto ang ating mga graduate dahil hindi angkop sa manpower requirement ng ekonomiya. Nagpanukalang baguhin ang pokus ng edukasyon sa bansa sa paghuhubog ng trainable at mobile assembly line ng mga semi-skilled na manggagawa, farmhand, at mga craftsmen.Malaki ang naging implikasyon ng ulat para sa edukasyon ng mga Pilipino hanggang sa kasalukuyan. Ginamit ang PCSPE upang tuluyan ng i-overhaul ang edukasyon upang maging sandigan ng pre-industrial, backward agricultural at foreign dominated na ekonomiya ng bansa.Pinalakas ang polytechnic school system at edukasyong bokasyonal para sa suplay ng mga manggagawa sa mga Multinational Corporation (MNCs). Ipinatupad ang National College Entrance Examination upang isala ang mga estudyanteng didiretso sa higher education at yung kukuha ng bokasyonal na edukasyon. Binuo ang National Manpower Youth Council (TESDA ngayon) at Bureau of Non-Formal Education na magtitiyak na tuluy-tuloy ang pagsasanay ng mga kabataan batay sa pangangailangan ng mga MNCs na nakabase sa Pilipinas at batay sa pangangailangan ng pandaigdigang pamilihan.Dahil sa mga pagbabagong ito, lumitaw ang mga kursong mataas ang demand sa ibang bansa. Lumaki ang bilang ng mga manggagawang (karamihan ay inhinyero) pinadala natin sa Middle East mula 1975 (12,500), 1977 (36,676) hanggang 1980 (157,394). Paparami rin ang mga seamen na napapakinabangan ng mga dayuhang korporasyon at umabot ito sa rurok na 140,000 noong 1990. Tinugunan ng PCSPE ang papel ng Pilipinas sa pagsuplay ng murang lakas paggawa sa buong mundo.Sa pagpasok ng Martial Law, lalong tumingkad ang halaga ng sistema ng edukasyon upang pagsilbihan ang pasistang rehimeng US-Marcos. Kailangang baguhin ang mga aklat ng kasaysayan at kurikulum sa eskuwelahan upang maging katanggap-tanggap ang "Bagong Lipunan" ni Marcos at itago ang pasistang mukha ng batas militar.Noong 1972 ay nilagdaan ni Pangulong Marcos ang Education Development Act of 1972 na naglalayong magkaroon ng isang "development education" sa susunod na sampung taon. Gamit ang inisyal na alokasyon na P500 milyon at sa tulong ng WB, ginabayan nito ang pag-unlad ng ekonomiya sa kanayunan upang mapadali ang integrasyon nito sa pandaigdigang kapitalistang agrikultura.Ginamit ang dayuhang kapital upang lalong patatagin ang pagkiling ng edukasyon sa pagsuplay ng mga bagong graduate na may sapat na kasanayan at mapapakinabangan nang husto ng mga dayuhan. Ang dating Philippine College of Commerce ay ginawang Polytechnic University of the Philippines. Ang UP ay hinati sa mga autonomous unit na may kanya-kanyang ispesyalisasyon at itinayo ang mga bagong programa mula sa pondo ng mga dayuhang korporasyon at bangko na tumutugma sa disenyong inilatag ng PCSPE. Itinatag ang Philippine Center for Advanced Studies sa UP Los Banos, College of Fisheries sa UP Visayas, Health Sciences Center sa UP Manila at Asian Institute of Tourism, School of Economics, College of Business Administration at Transport Training Center sa UP Diliman.Luminaw pa ang tunay na layunin ng mga bagong programa sa edukasyon nang mismo ang WB ang naglaan ng $767 milyon para sa Textbook Development Program ng bansa. Ang plano ay ang pagsusulat ng mga bagong aklat ng mga guro at estudyante mula Grade 1 hanggang hayskul.Noong 1984, tinatayang may 85-92 milyong kopya ng mga teksbuk ng WB ang naipamahagi sa mga eskuwelahan sa buong bansa. Ang humubog sa ating murang kamalayan ay mga aklat na disenyo ng mga dayuhang may motibo at interes na kontra-Pilipino.Sa kabilang banda, ang mga kursong pilosopiya, agham panlipunan, sining at literatura, law, education, economics at business ay naging bahagi naman ng pagpapalaganap ng kulturang maka-US at konserbatibo. Ang mga paaralan ay naging instrumento para sa indoktrinasyon ng malakolonyal at malapyudal na kultura at kaalaman.Isinabatas naman ang Education Act of 1982 sa kabila ng malawak na pagtutol mula sa sektor ng edukasyon. Ito ang nagbigay daan sa malayang pagtataas ng matrikula sa mga pribadong paaralan at nagpatindi ng krisis sa edukasyon. Ginawa ito ni Marcos bilang suhol sa mga pribadong paaralan upang suportahan nila ang mga itinakdang programa't proyekto ng WB sa edukasyon.Pagpapatuloy ng laban sa kabila ng terorismo ng estadoHindi napigilan ng pangil ng pasismo ng estado ang pagsulong ng demokratikong kilusan para sa isang makabayan, makamasa at siyentipikong edukasyon. Kahit sa madilim na yugto ng batas militar ay nagawang ipaglaban ang interes ng mga estudyante at guro sa sektor ng edukasyon.Noong 1969, pinangunahan ng Manila Public School Teachers' Association ang kauna-unahang mass-leave ng mga guro upang hilingin ang pagpapatupad ng pagtaas ng sahod at iba pang benepisyo. Noong 1974 ay kinilala ng Supreme Court ang petisyon ng mga guro sa pribadong paaralan na magtayo ng unyon. Noong 1978 ay itinayo ang kauna-unahang welga ng mga manggagawa sa edukasyon ng mga empleyado at guro ng Gregorio Araneta University Foundation. Pagkaraan ng ilang linggo ay napatalsik nila ang kinamumuhiang presidente ng pamantasan at ibinigay ang hinihiling nilang pagtaas ng sahod.Noong 1977 ay binuo ang alyansa ng mga estudyante laban sa pagtaas ng matrikula. Naglunsad ng mga koordinadong boykoteo, martsa at noise barrage ang mga estudyante sa iba't ibang kampus at maraming paaralan ang napilitang magbaba ng matrikula, habang ang iba'y pumasok sa negosasyon at nagbigay ng konsesyon sa pasilidad sa kampus.Naging inspirasyon sa maraming eskuwelahan ang patuloy na paglaban ng mga mag-aaral at guro ng UP mula nang maipataw ang batas militar sa bansa. Iginiit ng di-iilang pamantasan ang karapatan nilang maging daluyan ng demokratikong ideya, pabor o palaban sa namumunong rehimen ng bansa.Dahil sa tuluy-tuloy na pagkilos ng mga mag-aaral, 1979 pa lamang ay naibalik ang mga konseho ng mag-aaral ng ilang kolehiyo sa UP. Sinundan ito ng nilunsad na democratic reform movement mula 1978-1982 sa buong bansa upang maibalik ang pangunahing karapatan ng mga estudyante na magkaroon ng konseho, pahayagan at mga organisasyon.Taong 1980-81 ng muling nilunsad ng mga mag-aaral ang kilusang boykot laban sa pagtaas ng matrikula. Sa pagkakataong ito, mahigit 400,000 na mag-aaral ang lumahok sa boykot sa mahigit 60 na paaralan sa buong bansa. Matapang na nilabanan din ang Education Act of 1980 dahil sa idudulot nitong pagtaas ng matrikula sa mga pribadong paaralan at atake sa awtonomiya ng mga pampublikong pamantasan. Napigil ang pagsasabatas nito ng dalawang taon.Sa gitna ng lumalakas na kilusan laban sa rehimen ay napilitang magbigay ng konsesyon ang estado sa pamamagitan ng paglagda ng kasunduan sa pagitan ng Ministry of National Defense at League of Filipino Students. Ang MND-LFS accord ay nagpaalis sa mga militar sa mga eskuwelahan, nagbawal ng pakikialam ng militar at paggamit ng dahas sa mga aksiyong protesta sa mga eskuwelahan, at nagbawi sa praktika ng mga security guard na manghuli ng mga estudyante.Ang huling tatlong taon ng rehimeng Marcos ay tinapatan ng sunud-sunod at papalaking pagkilos ng mga estudyante, guro at mamamayan. Taong 1983-84 nang maipagtagumpay ang isang daang boykot sa mga eskuwelahan sa buong bansa. Sumunod na taon ay inilunsad ang 220 boykot sa 53 na eskuwelahan sa National Capital Region. Mahigit 30,000 guro mula sa Maynila at Gitnang Luzon ang lumahok naman sa mass-leave noong Setyembre 1985 upang hilingin ang P3,000 pagtaas ng buwanang sahod.Hindi na maikaila ng estado ang mahigpit na imperyalistang kontrol sa edukasyon ng bansa. Madaling iugnay ang suporta ng imperyalismo kay Marcos sa makadayuhang programa sa edukasyon ng Pilipinas. Ang kahirapan at kalupitang dinanas ng bansa kay Marcos ay naging halimbawa upang makita ang katumpakan ng pagkakaroon ng isang makabayan, makamasa at siyentipikong tipo ng edukasyon.VII. NAGPAPATULOY NA KOLONYAL, KOMERSYALISADO AT MAPANUPIL NA SISTEMA NG EDUKASYONPatuloy ang pagdausdos ng edukasyong Pilipino kahit sa pagkabagsak ng diktaduryang Marcos. Nanatiling nakakapit sa imperyalistang kontrol at dikta ang mga patakaran sa edukasyon. Nagkaroon ng iba't ibang mga pag aaral na pinondohan ng IMF-WB-ADB hinggil sa edukasyong Pilipino katulad ng EDCOM, PESS, PCER subalit ang kanilang mga rekomendasyon ay hindi umaangkop sa kalagayan ng lipunang Pilipino, bagkus ay mayroong pagkiling sa interes ng pribado at pandaigdigang merkado.Niyakap at inako ni Corazon Aquino sa kanyang pagkapangulo ang lahat ng utang ng mga Marcos bagaman ang kalakhan ng mga ito ay hindi napakinabangan ng mamamayang Pilipino. Kahit na nailagay sa Saligang Batas 1987 na ang edukasyon ang dapat na nakakatanggap ng pinakamataas na alokasyon ng badyet, hindi ito naisakatuparan ng mga papet na rehimen mula kay Aquino hanggang kay Arroyo. Ayon sa tsart sa itaas, ang average share ng edukasyon sa Gross Domestic Product ay 2.8 porsiyento lamang samantalang ang para sa pambayad utang ay 7.3 porsyento. Sinasabi ng UNESCO na ang minimum na dapat na ilaan ng isang bansa sa edukasyon upang umunlad ay anim na porsiyento.Samantalang kinakaltasan ang badyet ng pampublikong edukasyon na nagbunsod upang magtaas ng matrikula maging ang mga paaralang ito, patuloy naman ang pagtaas ng mga bayarin sa mga pribadong paaralan, kasabay ng paglobo ng kanilang bilang.Patuloy din naman ang korporatisasyon ng mga eskuwelahang pampubliko. Gusto ng pamahalaan na pamunuan ang mga SCU bilang mga korporasyon. Kung kaya't ang sukatan ng tagumpay ng isang eskuwelahan ay batay sa "cost recovery and maximization of resources schemes" at hindi kung ito ay nakakapaglingkod ba sa tao at komunidad. Pangunahing kunsiderasyon ang market requirements sa pagpaplano ng mga bagong programa sa edukasyon. Dahil ito ang pokus ng pamahalaan, dumarami ang mga malalaking negosyante na pinapasok ang larangan ng edukasyon.Samantalang tumataas ang halaga ng edukasyon, kasabay din nito ang pagbaba ng kalidad nito. Dahil sa motibo ng mga kapitalista-edukador na kumita ng pera mula sa edukasyon at ang pagsasawalang-bahala ng gobyerno, nagsulputan ang mga paaralan na wala namang kakayahan sa pagtuturo mula sa aspeto ng kanilang kaguruan hanggang sa pasilidad. Dagdag pa sa pagbaba ng kalidad ng edukasyon ay ang kakulangan ng suporta ng estado sa pampublikong edukasyon na nagbubunsod ng kakulangan sa mga pasilidad, mga teksbuk, at mga guro. Bagkus, hindi kagulat-gulat ang pagbaba ng kalidad ng edukasyon; ito'y epekto lamang ng mga patakaran ng pamahaan.A. Papet na Rehimeng AquinoNagbunyi ang mamamayan sa pagpapatalsik sa diktaturyang Marcos at malaki ang inaasahan sa bagong luklok na rehimen na isasakatuparan nito ang mga pagbabagong kinakailangan ng bansa upang pigilan ang pagbulusok ng ekonomiya at krisis sa lipunan.Dahil sa patuloy na paglakas ng kilusan para sa makabayang edukasyon, napilitan ang pamahalaan na itaas nang bahagya ang badyet ng edukasyon. Itinalaga din ng bagong Konstitusyon ang compulsory at libreng pag-aaral sa hayskul.Gayunpaman, karamihan sa mga kahilingan ng sektor ng edukasyon ay patuloy na pinagkait ng rehimen. Nakalugmok pa rin sa mababang pasahod ang mga guro at hindi pinakinggan ang panawagan ng mga kabataan na kontrolin at tuluyang pigilan ang pagtaas ng matrikula. Sa halip ay lalong tumindi ang krisis sa edukasyon dahil sa mga bagong programang pinatupad ng pamahalaan.Sa pamunuan ni Aquino higit na nalantad ang kutsabahan ng mga kapitalista-edukador at pamahalaan. Halos taun-taon binabago ang guidelines hinggil sa matrikula at palagi itong umaayon sa kagustuhan ng mga pribadong eskuwelahan. Isinuko ang kinabukasan ng mga kabataan sa kamay ng mga ganid na kapitalista-edukador.MECS Order #22 series of 1986 na naglagay ng ceiling ng 15% tuition fee increase para sa non-accredited na paaralan at 20% para sa mga accredited.DECS Order #37 series of 1987 10% tuition fee increase para sa mga accredited na eskuwelahan.DECS Order #39 series of 1988. Nagsaad na wala ng ceiling ang tuition fee increase. Naamyendahan bilang 39-A matapos ang malawak na pagtutol.DECS Order #6 series of 1989. Walong pisong tuition fee increase sa upperclass at deregulasyon ng matrikula sa freshmenDECS Order #37 series of 1990 na hindi na regulated ang matrikula sa mga freshmen, hayskul at kolehiyo, pagsulat ng waiver, at pagtaas ng matrikula sa upper year ay batay sa tantos ng implasyon.DECS Order #50 series of 1990. Pagluwag sa tuition fee increase sa mga 1st year sa mga paaralang may accredited na programang umaabot sa level 2.DECS Order #136 series of 1990. Nagpahintulot ng dalawang beses na pagtataas ng matrikula sa loob ng isang taon sa Region 3,4,5 at NCR.DECS Order #16 series of 1991. Pagtataas ng matrikula batay sa regional inflation.DECS Order #30 series of 1991. Nagtakda ng 30% tuition fee increase.DECS Order #137 series of 1992. Deregulasyon ng tuition fee increase ng 18 "excellent schools."DECS Order #21 series of 1993. Deregulasyon ng tuition fee increase sa lahat ng antas.Patuloy ang paghahanap ng katanggap-tangap na programa upang talikuran ng pamahalaan ang responsibilidad nito sa edukasyon. Noong 1989, ipinatupad sa UP ang Socialized Tuition and Financial Assistance Program(STFAP) upang diumano'y gawing demokratiko ang pag-aaral sa pamantasan. Kalauna'y lumabas din ang tunay na motibo ng estado na iskema ito upang magtaas ng matrikula sa "mapanlikhang paraan". Mula P40 per unit ay biglang lumobo ang tuition sa P200 noong unang taon pa lang ng implementasyon ng programa. Hindi nakapagtataka kung bakit sa kasalukuyan ito'y pinapatupad na sa lahat ng pampublikong eskuwelahang bokasyunal at nakaambang ipatupad na rin sa lahat ng publikong kolehiyo sa bansa. Hindi tuwiran ang pagtaas ang matrikula, kumikita ang pamantasan at lumiliit pa ang subsidyo ng pamahalaan habang ipinagyayabang na ito'y para sa demokratisasyon at modernisasyon ng edukasyon sa bansa.Higit na pinaboran ang paglaki ng papel ng pribadong sektor sa edukasyon nang isinabatas ang Government Assistance to Students and Teachers in Private Education o GASTPE. Naglaan ng subsidyo ang pamahalaan sa mga pribadong eskuwelahan upang pagtakpan ang kakulangan nito na ibigay ang libreng edukasyon sa mga Pilipino. Babayaran diumano ang tuition ng mga mahihirap subalit hindi naman pinigilan ang taunang pagtaas ng matrikula na siyang hinahanap na tulong ng mga kabataan at mahihirap.Hindi maitago ang pagkabangkarote ng edukasyon sa bansa kung kaya't muli na namang sinuri ang sistemang pang-edukasyon ng binuong Education Commission (EDCOM) 1991 na malao'y naging Congressional Oversight Committee for Education. Wala namang inulat na bago ang EDCOM maliban lamang sa pagdidiin na hindi pa rin magkatugma ang ating mga graduate at pangangailangang manpower ng ating ekonomiya. Inamin din nito na isang dahilan sa pagbagsak ng kalidad ng edukasyon sa bansa ay ang maliit na investment ng gobyerno sa edukasyon. Kinilala ang bumabagsak na literacy rate, idiniin ang pangangailangang magpokus sa basic education, at (maling) tinukoy bilang pangunahing suliranin ng edukasyon sa bansa ang "inefficiencies in decision-making and organizational mechanism in the implementation of education programs."Sinunod ang rekomendasyong bumuo ng tatlong magkakahiwalay na ahensiya na may partikular na pokus at tungkulin sa pagbibigay ng serbisyong edukasyon. Pormal na itinalaga noong 1994 ang Department of Education (elementar at hayskul), Commission on Higher Education (kolehiyo) at Technical Education and Skills Development Authority o TESDA (edukasyong bokasyunal at teknikal).Ang pagtibag ng higanteng burukrasya ng edukasyon ay lumutas ng mga kagyat na problema sa organisasyon at pamamahala ng mga eskuwelahan. Subalit lumipas ang ilang taon ay hindi pa rin nito natutugunan ang mayor na layunin kung bakit ito ipinatupad, at ito ang pigilin ang pagbulusok ng kalidad ng edukasyon sa Pilipinas. Ngayon may panukala na magbuo ng coordinating agency na mag-uugnay sa tatlo upang magkaroon ng iisang direksiyon ang edukasyon sa bansa.Ibinaling ang sisi sa "efficiency" ng pamamahala at pagpapatupad ng mga programa samantalang matagal ng sinasabi ng mga iskolar na ang pangunahing suliranin ng edukasyon sa bansa ay nakaangkla sa kolonyal na oryentasyon o imperyalistang kontrol sa edukasyon ng mga Pilipino. Ang bulag na pagsunod sa adyenda ng IMF-World Bank ang pangunahing bumabansot sa pagsilbi ng edukasyon sa pag-unlad ng Pilipinas.B. Papet na Rehimeng RamosGinamit ng rehimeng Ramos ang EDCOM upang maisulong ang programang Education 2000. Nakabatay ito sa binalangkas na Medium Term Philippine Development Plan o Philippines 2000. Lulutasin daw ang kahirapan sa pamamagitan ng "people empowerment at global competitiveness." Panibagong rekomendasyon ito ng IMF-World Bank na higit na pinatingkad ang malapyudal na ekonomiya ng bansa. Upang maisakatuparan ito, ginamit na stratehiya ang deregulasyon, liberalisasyon at pribatisasyon.Ang Education 2000 daw ang solusyon sa matinding krisis sa edukasyon. Kapuna-puna ang mga panukala nito: "relaxing or liberalizing the heretofore restrictive regulatory framework for private education; and rationalizing the role and function of the state tertiary system of education."Nagpatuloy ang edukasyong nakaangkla sa isang 'export-oriented, import-dependent' na ekonomiya lalo na't minadali ng pamahalaan ang pribatisasyon at patakarang liberalisasyon sa sektor ng edukasyon. Tumindi ang komersyalisasyon ng mga SCU at pinalaki pa lalo ang papel ng mga kapitalista-edukador sa pagpaplano ng programa ng pamahalaan sa edukasyon.Mula 1992-95, dumoble ang bilang ng mga pribadong paaralan sa bansa. Sumulpot ang mga pre-school na nagongolekta ng napakataas na matrikula dahil sa patakarang liberalisasyon. Sa paanyaya ng pamahalaan, naglipana ang mga eskuwelahang nagtataguyod daw ng 'global competitiveness', partikular ang mga IT schools. Napakinabangan ng husto ng ibang bansa ang ating mga bagong graduates habang patuloy na nakapokus ang ating edukasyon sa dayuhang pangangailangan.Ginawa ng CHED ang Long Term Higher Education Development (LTHEDP) 1996-2005 na pawang pagsunod sa dikta ng dayuhan na bawasan ang badyet sa mga kolehiyo, magpokus sa agham at teknolohiya at umayon sa globalisasyon ng edukasyon. Kapuna-puna ang CHED Memo #59 na naglimita ng mga kursong social sciences sa kolehiyo. Ikinatuwa ng mga MNCs at mga malalaking negosyante sa bansa ang pagsasabatas ng Dual Training System Act dahil sa ibinunga nitong maramihang internship ng mga estudyante sa kanilang mga kumpanya.Isinabatas ang Higher Education Modernization Act of 1997na nagbigay daan sa korporatisasyon at burukratisasyon ng komposisyon ng Board of Regents ng mga SCU. Binigyan ng kapangyarihan ang Board na magtaas ng matrikula at magkaroon ng business ventures sa pribadong sektor upang kumita nang sarili ang mga SCU. Hakbang ito ng pamahalaan upang magbawas ng badyet sa mga SCU at akitin ang malalaking negosyante na lumahok sa pribatisasyon ng mga SCU.Sa pamunuan ni Ramos nailatag ang pundayon ng malawakan, sistematiko at tuluy-tuloy na rasyonalisasyon (o pagbabawas) ng mga SCU. Isinabatas ang Agriculture and Fisheries Modernization Act na ginawang legal ang rasyonalisasyon ng mga eskuwelahang agrikultural. Hinikayat ang mga publikong pamantasan na maghanap ng sariling pagkakakitaan o kaya'y tuluyang magsara o lumahok sa programang pribatisasyon. Ipinasa sa sumunod na rehimen ang lubusang pagpapatupad ng programang ito.C. Papet na Rehimeng EstradaBinuo noong Disyembre 1998 ang Philippine Education Sector Study (PESS) at Presidential Commission on Educational Reform (PCER) at may siyam na rekomendasyon sa edukasyon na inaprubahan ng pamahalaan kasama ang WB, ADB, COCOPEA, Philippine Chamber of Commerce, at ang mga negosyanteng sina Aguiluz at Ayala.Nagtulak ito ng moratorium ng pagtatayo ng panibagong mga SCU noong Oktubre 1999. Binalangkas ang pagbabawas ng badyet sa edukasyon at rasyonalisasyon ng mga SCU. Iminungkahi ang pagtataas ng matrikula sa mga SCU sa parehong lebel ng pribadong eskuwelahan. Ito ang salarin kung bakit inalis ang MOOE at binawasan ang capital outlay ng mga SCU. May freeze hiring tuloy at bawal na ang paglikha ng plantilla position sa mga SCU.Nagmungkahi ding magdagdag ng isa hanggang dalawang taong kurso para sa mga estudyanteng hindi papasa ng qualifying exam bago magkolehiyo (pre-baccalaureate system). Labis itong ikinatuwa ng mga kapitalista-edukador dahil sa nakikinita na nila ang kanilang makukuhang dagdag na kita dito.Binalangkas din ang programa ng rasyonalisasyon ng mga SCU:1. Delineation of functions of SCUs towards the complementation of programs and course offerings with their private counterparts.2. Review of enabling instruments and charters of SCUs to address all technical inconsistencies and serve as basis for reform3. Development of a model for the rationalization of SCUs that accounts for best practices in other countries4. Formulation of a strategic action and investment plan for the restructuring of SCUsHanggang sa kasalukuyan ay ito pa rin ang sinusunod na programa ng pamahalaan upang gipitin ang mga SCU at isulong ang rasyonalisasyon ng edukasyon sa kolehiyo. Inaalis sa mga SCU ang mga kursong binibigay din ng mga pribadong eskuwelahan, binabago ang Charter upang iakma sa komersyalisasyon at tuluy-tuloy ang pagbabawas ng badyet.D. Papet na Rehimeng Macapagal-ArroyoNaging taksil sa kabataan, sa mamamayan, at sa diwa ng EDSA Dos ang papet at pasistang rehimeng Gloria Arroyo. Sa pag-upo nya noong Enero 21, 2001, binalangkas ng kabataan ang mga panawagan para sa mas mataas na subsidyo para sa edukasyon, paghihinto ng mga pagsingil sa mga bayarin sa mga paaralan sa isang takdang panahon, at ang pagtatanggal ng pamahalaan ng mga patakarang nagpapalala sa sitwasyon ng edukasyon.Subalit, pinagpatuloy ni Arroyo ang liberalisasyon ng edukasyon at lalo pa itong pinalala dahil sa pagsang-ayon nito sa mga dikta ng IMF-WB. Tampok ang pagpapakatuta ng rehimeng ito sa Estados Unidos pagkatapos nitong suportahan buong-buo ang war on terror na pinangunahan ng imperyalistang bansa. Karugtong ng mga patakarang liberalisasyon sa ekonomiya katulad ng pagtataas ng value-added tax, sin taxes, Mining Act, ay ang pagpapalala ng kolonyal at komersiyalisadong oryentasyon ng edukasyon tulad ng RBEC, paggamit ng Inggles bilang wika ng pagtuturo, at CMO 14.Lalong lumala ang labor migration sa panunungkulan ni Gloria Arroyo sa pag-alis ng mga doktor, mga nurse, mga guro upang magtrabaho sa ibang bansa. Ito ang mga pangangailangang tinutugunan ni kasalukuyang rehimen at hindi ang mga pangangailangan ng mamamayan.1. LTHEDP 2001-2010. Binalangkas ito ng CHED upang gabayan ang direksiyon ng higher education sa bansa ngayong dekada. Kailangan daw maging angkop ang edukasyon sa ating "knowledge-based economy" ngayong nasa panahon na tayo ng "borderless education." Balak ding idebelop ang isang service-oriented higher education na magbubunsod ng kasiglahan sa ating ekonomiya.Tumutugon ang pamantayan ng LTHEDP sa disenyo ng IMF-WB. Paiigtingin lalo nito ang krisis sa edukasyon dahil layon nitong maipatupad ang mga sumusunod pagdating ng taong 2010:Â· Nabawasan na ang bilang ng mga SCU ng 20% ng kabuuang bilang ngayonÂ· 6 na SCU ay semicorporatized na ang operasyon.Â· 20% ng mga SCU ay kumikita ng sarili at hindi na humihingi ng pondo sa pamahalaan sa pagbebenta ng mga intellectual product at mga grant.Â· 50% ng mga SCU ay may aktibong income generating projects.Â· 70% ng mga SCU ay may tuition na katumbas ng mga pribadong paaralan.Â· 15 kolehiyo sa bansa ang may pre-baccalaureate system.Â· 60% ng mga pamantasan ay may kolaborasyon sa malalaking industriya at negosyo.2. Medium Term Higher Education Development and Investment Plan (MTHEDIP) 2001-2004. Ito ang ambisyosong programa ng CHED sa susunod na tatlong taon batay sa mga ginawang rekomendasyon noon ng PCER at PESS. Layon nitong bigyan ng solusyon ang isyu sa mababang kalidad ng edukasyon sa kolehiyo at ang usapin ng equity o access ng mahihirap sa mga pamantasan. Subalit tila niloloko ng CHED ang kanyang sarili dahil ang ibinabandila nitong programa ay nais idebelop ang edukasyon sa kolehiyo sa pamamagitan ng pagbabawas ng mga pampublikong kolehiyo sa bansa.May panukala itong rasyonalisasyon ng mga kolehiyo tulad ng rekomendasyon ng PCER. Kapag ito'y nabigo, may inihahapag ang CHED na normative financing at resource allocation system bilang paraan ng pagpopondo ng mga SCU. Ang badyet ng mga SCU ay nakabatay sa kanilang mga programang akademiko na prayoridad ng CHED. Kapag may mga iniaalok itong kurso na 'non-sanctioned' ng CHED, wala itong matatanggap na pondo sa pamahalaan. Upang maging katanggap-tanggap ang pagbabawas ng mga SCU ay may inilalako ang CHED na 'regional university system.'Iniinsulto ng CHED ang mamamayan sa dahil nakuha pa nitong ipagmalaki na ang kinaltasang pondo ng mga SCU at ang idudulot nitong pagtaas ng matrikula ay babalansihin daw ng mga scholarship na kanilang ibibigay. Ilang libong estudyante lang ba ang makakakuha ng mga scholarship? At ang mga estudyanteng kumukuha ng mga kursong 'non-sanctioned' ng CHED ay hindi rin makakatanggap ng subsidyo mula sa gobyerno. May posibilidad ding sinasabi ang CHED na cost-recovery o paniningil sa mga estudyanteng tumatanggap ng scholarship sa hinaharap kapag nakatapos na sila ng kolehiyo.Binabalangkas din ng programang ito ang mapping ng mga kolehiyo sa bansa ayon sa ekonomikong potensyal ng mga rehiyon. Aayusin ang lokasyon ng mga pamantasan batay sa specific field of expertise ng mga rehiyon tulad ng agrikultura sa Timog Katagalugan, pagmimina sa rehiyon ng Cordillera, fisheries sa kanlurang Visayas at Arts and Sciences sa Maynila.Nakaangkla ito sa dami ng mga MNCs at malalaking korporasyon na mayroon sa bawat rehiyon. Ang buong pakete ng MTHEDIP ay pinakamasahol sa mga programang nais ipatupad ng CHED dahil tahasang binebenta ang interes ng bansa sa mga dayuhan. Hindi nakapagtataka at nakasalalay ang programang ito sa pondo mula sa mga dayuhang bangko at imperyalistang bansa.3. Restructured Basic Education Curriculum (RBEC).Solusyon ng DepEd sa mababang kalidad ng edukasyon ay pagbabago ng kurikulum sa elementary at hayskul. Lima na lang ang core subject ng mga estudyante: English, Science, Math, Filipino at Makabayan - pinagsama-samang araling panlipunan, musika, PE, health, at technology and home economcs. Nahihibang ata ang DepEd sa pagsasabing ito ang solusyon para tumaas ang ating posisyon sa TIMMS dahil sa bagong kurikulum ay inalis ang science sa grade 1at 2 at binawasan ang contact time ng pagtuturo ng science sa hayskul. Sa paglabnaw ng pagtuturo ng kasaysayan at ng lahing Pilipino, higit nitong patitingkarin ang kolonyal na oryentasyon ng edukasyon sa bansa. Palibhasa'y ang kailangan lamang ng mga MNCs ay mga mangagawa na kaunti lamang ang kasanayan kung kaya't kahit ang isang holistikong edukasyon ay isasakripisyo ng pamahalaan. Nilabag ng DepEd ang lahat ng metodolohiya sa pagbabago ng kurikulum dahil hindi dumaan sa pilot testing ang RBEC bago ito ipatupad sa buong bansa. Ang maagang pagpapatupad ng kurikulum ay dikta ng IMF-WB bago nila ibigay ang hinihinging utang ng pamahalaan para sa edukasyon.4. English as medium of instruction. Ipinatupad ni Gloria Arroyo ang paggamit ng wikang Inggles sa pagtuturo ng mahigit na 75% ng mga asignatura at mga paksa sa mga paaralan upang maagapan daw ang pagbaba ng bilang ng mga Pilipinong marunong mag-inggles. Naaayon ang patakarang ito sa dikta ng dayuhang merkado para sa english-speaking cheap labor upang magtrabaho sa kanila bilang tagapag-alaga ng maysakit at matatanda, tagasagot ng telepono, taga-transcribe ng mga diskusyong medikal, atbp. Dahil sa patakarang ito, pati na rin ang RBEC, inilathala ng DepEd noong Mayo 2006 ang pagbaba ng average score ng mga mag-aaral sa wikang Filipino. Lalong pinalala ng patakarang ito ang kolonyal na oryentasyon ng edukasyon - isang edukasyon na nagsisilbi sa dayuhan at hindi sa sariling bayan.5. Joint Circular Memorandum on Normative Funding na inilabas ng CHED at Department of Budget ang Management (DBM) taong 2004. Ito ay nakabatay pa rin sa rekomendasyong inilabas ng PESS at PCER upang "irasyonalisa" ang pagpopondo ng mga SUC. Nilalayon nito na higit na rasyonalisasyon ng 100% ng MOOE batay sa merit nito upang makatipid ang gobyerno at mapataas daw ang kalidad ng serbisyo ng mga SUC maliban sa mga service hospitals ng mga ito. Sinimulan itong ipatupad ngayong taon kung saan 25% ng MOOE ang ipinaloob dito, 50% sa 2006, 75% sa 2007 at 100% sa 2008. Sa partikular ang plao nito ay:Â· ibatay ang MOOE sa bilang sa aktwal na bilang ng mga estudyante nang nakaraang taon at hindi na maari pang magbigay ng dagdag na badyet sa karagdagang bilang sa mga susunod na taon;Â· mas bibigyan lamang ng prayoridad sa popondo ang mga kursong IT, natural sciences at math, teacher education at agriiculture, ang PhD, masters at iba pang kurso ay hindi gaanong paglalaanan ng pondo at ipephase-out alinsunod sa programa ng Asian Development bank (ADB);Â· mayroon na ring takdang bilang ng mga thesis, dissertations at studies na dapat mai-publish upang mabigyan ng pondo sa pnanaliksik;Â· upang mapanatili ang mga extension service ng SUC ay kailangang paramihin ang output nito gaya ng bilang ng tao na nabigyan ng seminar nang walang ilalaan na pondo upang maabot ang rekisitong ito;Â· upang manatili ang mga guro sa serbisyo kailangang 80% ng kanyang estudyante ay pumasa sa board exam.Sa esensya, ang tunguhin ng bagong patakarang ito ay pagbabawas ng bilang ng SUC. Sa kakarampot na badyet na inilalaan sa mga SUC, imposibleng maabot ng maliit at naghihikahos na pamantasan ang matataas na pamantayang ito.6. CHED Memorandum Order No. 14. Sa pamamagitan ng CHED Memo 14 na ipinatupad noong 2005, kunwang tinutugunan ng pamahalaan ang pagtutol ng kabataan sa taunang pagtaas ng matrikula nang hind tuwirang naapektuhan ang kita ng mga kapitalista-edukador. Ito ang ipinalit ng CHED sa revised guidelines para sa pagtaas ng matrikula ng mga pribadong paaralan mula sa naunang CHED Memo Order 13 series of 1998.Nakasaad sa CHED Memo 14 ang paglalagay ng 'tuition cap,' o hindi paghintulot sa mga pribadong paaralan na magtaas na matrikula ng lagpas sa kasalukuyang inflation rate. Ayon pa sa CHED, layunin din daw ng Memo 14 na gawing regular ang mga konsultasyon ng mga pribadong paaralan sa mga magulang at estudyante. Kasama rin sa mga saklaw ng CHED Memo 14 ang iba pang mga panukalang pagtaas ng mga bayarin sa eskwelahan (miscellaneous fees) bukod sa matrikula.Pero nananatiling inutil ang CHED Memo 14 sa pagkontrol sa taunang pagtaas ng matrikula. Sa halip, liniligalisa ng CHED Memo 14 ang taunang pagtaas ng matrikula at tuluyan nang tinatanggalan ang mga estudyante at magulang ng karapatang dumalo sa mga konsultasyon. Hindi na raw kailangan ng konsultayon kapag ang pagtaas ng bayarin o matrikula ay katumbas o mas mababa pa sa inflation rate.. Samakatwid, awtomatiko na ang pagtataas ng matrikula sa mga pamantasang ito. Wala itong idinulot kundi palalain ang deregulasyon ng matrikula.VIII. NAGPAPATULOY NA LABAN NG KABATAAN AT MAMAMAYANTaun-taon ay sinasalubong ng protesta ang pagbubukas ng mga klase dahil sa patuloy na pagsidhi ng krisis sa edukasyon. Pinapatampok ang pananagutan ng pamahalaan na pag-aralin ang kabataan. Hindi lang minsan niyanig ng mga protesta ang Estado at humahantong pa ito sa lubusang paghihiwalay sa reaksiyunaryong gobyerno. Pinakamatingkad na halimbawa ay ang malakas, malawak at dumadagundong na kampanya laban sa pagtaas ng matrikula. Ang taunang pagbabago ng mga DECS memo hinggil sa matrikula sa panunungkulan ni pangulong Aquino ay ibinunga ng militanteng paghamon ng mga estudyante sa lansangan. Napilitang umaksiyon ang pamahalaan upang maiwasan ang pagbulusok ng popularidad nito sa publiko. Ito rin ang dahilan kung bakit iminungkahi ni pangulong Ramos ang pagbubuo ng National Multisectoral Committee on Tuition. Kailangang ipakita niya sa mamamayan na may ginagawa siyang hakbang upang tugunan ang kahilingan ng kabataan.Mula nang maitatag ang CHED ay ilang beses na itong naglabas ng memorandum upang maging makatarungan daw ang konsultasyon sa pagtaas ng matrikula. Itinulak ito ng hindi mapigil na protesta ng mga estudyante sa loob at labas ng mga eskuwelahan. Kung tutuusin, ang reklamo ni Dr. Feliciano ng COCOPEA ("But sadly, the education sector has the distinction of being the only industry in the economy where the students must be consulted by the schools to the amount of tuition fees they have to pay") ay isang pagkilala sa pagiging epektibo ng mga protesta laban sa pagtaas ng matrikula. Walang pribadong korporasyon sa bansa ang pwedeng diktahan ng pamahalaan kung saan dadalhin nito ang kanilang tubo subalit nagawa nating maging batas ang paglalaan ng 70% ng kita ng mga eskuwelahan sa pagtaas ng sahod ng mga guro, 20% sa pagdebelop ng mga pasilidad, at 10% ang pwede lang maging tubo.Noong 2000, binawasan ang badyet ng UP at iba pang SCU sa bansa. Ipinagmalaki ito ni Pangulong Estrada dahil siya raw ang kauna-unahang pangulo ng Pilipinas na gumawa nito. Sinundan pa ito ng kanyang pagtatanggol kay Lucio Tan, ang nagmamay-ari ng UE at numero unong kapitalista-edukador. Sinabayan pa ito ng pagtaas ng matrikula sa mahigit limang daang eskuwelahan sa bansa. Ang walang pagtatanging arogansyang ito ay hindi palalampasin ng kabataan. Naglunsad ng mga sunud-sunod na pagkilos sa mga eskuwelahan sa buong bansa bilang pagkundena sa mga pulisiya ni Estrada sa edukasyon hanggang sa umabot ito sa EDSA Dos. Naging tuntungan ang mga sektoral na isyu'kahilingan ng mga kabataan upang maging mabilis ang pagpapakilos ng daang libong mga kabataan sa EDSA at sa iba pang sentrong bayan sa buong kapuluan. Bago pumiyok si Chavit, nagkakaisa na ang kabataan laban kay Erap.Ang potensyal ng kabataan na pangunahan ang malalaking protesta laban sa pamahalaan ay matagal ng kinikilala at kinakatakutan ng naghaharing uri. Ito ang ating mabisang sandata upang pigilin, kahit pansamantala, ang pagpapatupad ng mga kontrobersyal na programa sa edukasyon ng pamahalaan tulad ng STFAP sa lahat ng SCUs, moratorium sa paglikha ng mga bagong SCU at todo-todong pagpapatupad ng rasyonalisasyon sa edukasyon. Ipinakita rin natin ang katumpakan ng kolektibong pagkilos nang napilitan ang pamahalaan na baguhin ang ROTC noong 2001 pagkatapos nating ikasa ang sabay-sabay na walk-out ng mga kadete sa mga eskuwelahan sa bansa.Matapang ang ating paghamon sa pamahalaan at may nakukuha tayong maliliit at malalaking tagumpay. Subalit nananatiling dominante pa rin ang isang kolonyal, komersyalisado at mapanupil na sistema ng edukasyon. Lalong tumindi ang krisis sa edukasyon sa pag-upo ni Pangulong Macapagal-Arroyo. Bukod sa pagtalikod sa mga pangako niya sa EDSA, mas masahol pa siya sa pinatalsik na pangulo dahil sa mga patakaran niya sa edukasyon at sa pagsupil sa mga karapatang pantao.Pakikibaka ng kabataan at mamamayan laban sa diktadurya ni ArroyoMula ng maupo sa poder, pinagtaksilan na ni Arroyo ang kabataan. Higit pa ngayong inilulubog ng kanyang mga sakim na pakana para makapanatili sa pwesto eng edukasyon sa mas malalim na krisis.Dahil sa pinipiling unahin ang pagkapit-tuko sa kapangyarihan, ang pondo na ilalaan sana sa edukasyon ay napupunta sa kabuktutan ng rehimen. Noong 2004, ang idagdagdag sanang badyet sa DepEd ay hindi inapruba at ginamit ni Arroyo sa kampanya. Kung tutuusin, simula ng 2001, pababa na nga ang badyet ng edukasyon, ibinubulsa pa niya ang sana'y pang-agapay sa krisis. Ngayong taon, dahil sa paggigiit ni Arroyo na maipasa ang dagdag badyet niya sa cha-cha at sa iba't iba pang pakana para makapanatili sa pwesto, ne reenact ang badyet at higit na bumaba ang halaga ng badyet sa edukasyon. Napakarami sanang pera na maaaring ilaan sa edukasyon, pero napupunta ito sa kabuktutan ni Arroyo at ng kanyang pamilya, bukod pa sa misprayoritisasyon ng pondo sa pambayad utang at gastusing militar.Nagkaroon si Gloria Arroyo ng karapatang manipulahin ang mahigit 48 bilyong piso dahil sa pagre-reenact ng 2005 badyet. Sa kasalukuyan ay dinagdagan ng pasistang rehimen ng isang bilyong piso ang pondo ng militar upang sugpuin ang mga rebolusyonaryong nakikibakang mamamayan. Ito ay sa kabila ng matinding pangangailangan ng edukasyon para sa dagdag na pera upang pampatayo ng mga silid-araln, pagpapaayos ng mga kagamitang eskwela, at marami pang iba.Sinisingil na ng mamamayan at kabataan si Arroyo sa kanyang mga kasalanan at lumalakas ang kilusan na nananawagan ng kanyang pagpapatalsik. Ang reaksyunaryong estado naman ay gumamit ng mga mapanupil na mga patakaran upang patahimikin ang mga mamamayan. Kabilang ang kabataan sa naging biktima ng pasismo ng estado. Ginawang animo'y mga kampo ng militar ang mga paaraalan at tiniktikan ang mga lider estudyante. Noong Marso 19, 2006, pinaslang ng mga militar ang coordinator ng League of Filipino Students sa Bikol na si Cris Hugo. Diniligan ni Cris ng sariling dugo ang harapan ng kanilang pamantasang Bicol University, ipinakita niya ang katapangan ng kabataan sa harap ng pasismo upang itaguyod ang interes ng masa.Matapang na ipinakita ng kabataan ang militanteng paglaban sa rehimeng mapanupil. Pinangunahan ng kabataan ang pagbawi ng mamamayan sa Mendiola sa ginawang pagkilos noong Setyembre 2005. Sa iba't ibang parte rin ng bansa ay naglunsad ng mga kilos protesta ang mga estudyante't kabataan upang imarka ang nagpapatuloy na makasaysayang responsibilidad ng kabataan sa lipunan. Noong Mayo 2006 ay ipinakita ni Teresa Pangilinan, pangalawang kalihim ng NUSP Southern Tagalog, ang galit ng kabataan kay Gloria Arroyo sa harap nya mismo sa graduation ng Cavite State University. Saan man magpunta si Arroyo ay hahabulin siya ng protesta ng mga makabayan at kritikal na mga kabataan. Ganito rin ang ginawa ng mga estudyante sa UP Manila at mga paaralan sa Taft Avenue nang bumisita si Arroyo sa PGH. Hindi na siya tatantanan ng kabataang nakikibaka.

Add your answer:

Ano ang ibig sabihin ng erehe at?

Ano ang ibig sabihin ng erehe?

Ano ang kalakasan at kahinaan ng nobelang el Filibusterismo?

Ano ang ibig sabihin ng erehe at filibustero?

What is the message of your last farewell by rizal?

Ano ang repormasyon?

How is energy from volcanoes tapped as sources of electricity?

How is energy from volcanoes tapped as source as electricity?

Talambuhay ni hermano pule?

Give you a script of noli me tangere chapter 32 please?

Ano ang kalagayang pang ekonomiko ng bansa sa paglipas ng panahon?

Resources

Top Categories

Product

Company