0
Want this question answered?
Be notified when an answer is posted
Add your answer:
Earn +20 pts
What actors and actresses appeared in Shamshum wa Liblib - 1952?
The cast of Shamshum wa Liblib - 1952 includes: Choukoukou Abdel Fatah Al Kasri Hurriya Hassan Seraj Munir
What is a remote rural area in tagalog n Philippines called?
A remote rural area in the Philippines is called "liblib na baryo" in Tagalog.
What movie and television projects has Choukoukou been in?
Choukoukou has: Performed in "Bahbah fi Baghdad" in 1942. Performed in "Al-bani adam" in 1945. Performed in "Awdat Taqiyyat al ikhfa" in 1946. Performed in "Sabah el kheir" in 1947. Performed in "El laab bil nar" in 1948. Performed in "El hawae wa el chabab" in 1948. Performed in "Talak Suad hanem" in 1948. Played Darwish Al-Nimss in "Ahebbak inta" in 1949. Performed in "Gharam rakissa" in 1950. Performed in "El sabaa effendi" in 1951. Performed in "Akhlak lel beia" in 1951. Performed in "Shebbak habibi" in 1951. Performed in "Wahiba malikat al-ghagar" in 1951. Performed in "Fataat al sirk" in 1951. Played Nightclub singer in "Khadaini abi" in 1951. Performed in "El moallem Bulbul" in 1951. Performed in "Khad el jamil" in 1951. Performed in "Ouah el mahfaza" in 1952. Performed in "Shamshum wa Liblib" in 1952. Performed in "Zalamuni el habaieb" in 1953. Performed in "Millione guinee" in 1954. Performed in "Ibn el harra" in 1954. Performed in "Malish had" in 1954. Performed in "El-Bahth an El-Mataeb" in 1975.
What movie and television projects has Abdel Fatah Al Kasri been in?
Abdel Fatah Al Kasri has: Performed in "Sidi Omar" in 1941. Performed in "El-muttahama" in 1942. Played Yunis in "Law kunt ghani" in 1942. Performed in "Laabet el sitt" in 1946. Performed in "Awdat Taqiyyat al ikhfa" in 1946. Performed in "Bint el muallim" in 1948. Performed in "Talak Suad hanem" in 1948. Performed in "Kalam el naas" in 1949. Performed in "Akbal el bakari" in 1950. Performed in "El akl zina" in 1950. Played Khayrat in "Taa la salim" in 1951. Played Actor in "El ustaza Fatma" in 1952. Performed in "Shamshum wa Liblib" in 1952. Performed in "El mohtal" in 1954. Performed in "Haram alek" in 1954. Performed in "El anessa Hanafi" in 1954. Performed in "Ismail Yassine yukabel Raya wa Sekina" in 1955. Played Hanafi in "Ibn Hamidu" in 1957. Played Abdel Fatah in "Ismail Yassine fil madhaf el shami" in 1957. Played Neighbor (undertaker) in "El kalb loh ahkam" in 1957. Performed in "Ismail Yasseen fi mostashfet al-maganin" in 1958.
What movie and television projects has Seraj Munir been in?
Seraj Munir has: Played Ibrahim in "Zeinab" in 1930. Performed in "Ibn el shaab" in 1934. Played Teilnehmer am Napoleon Kongress in "Napoleon ist an allem schuld" in 1938. Performed in "Fortsetzung folgt" in 1938. Played 1. Diener bei Castro in "Rote Orchideen" in 1938. Performed in "Mit versiegelter Order" in 1938. Played Diener von Ramigani in "Das indische Grabmal" in 1938. Performed in "Sidi Omar" in 1941. Performed in "Al-sharaf ghali" in 1943. Performed in "Russassa fil kalb" in 1944. Played Mhenah in "Rhaba" in 1945. Performed in "Antar wa Ablah" in 1945. Played Giamil in "El naeb el am" in 1946. Performed in "Al-kena al ahmar" in 1946. Performed in "Kalab damia" in 1946. Performed in "Assir el zalam" in 1947. Performed in "Malika fi gehennam" in 1947. Performed in "Abu Zeid el Hilali" in 1947. Performed in "El tadheya el kobra" in 1947. Performed in "Goha wa el saba banat" in 1948. Performed in "El wajeb" in 1948. Performed in "Mughamarat Antar wa Abla" in 1948. Performed in "Laital shababu" in 1948. Performed in "Hareb min el sijn" in 1948. Performed in "El bostagi" in 1948. Performed in "Samsun el kabir" in 1948. Performed in "El chater Hassan" in 1949. Played Governer of Rome in "Kursi el iteraf" in 1949. Performed in "Maalesh ya zahar" in 1950. Performed in "Bayumi effendi" in 1950. Performed in "Intekam el habib" in 1951. Performed in "Amir el antikam" in 1951. Performed in "Zuhour el Islam" in 1951. Played himself in "Taa la salim" in 1951. Performed in "Amina" in 1951. Performed in "Ayza atgawwez" in 1952. Performed in "Shamshum wa Liblib" in 1952. Performed in "Ward el gharam" in 1952. Performed in "Sayedat al-Qitar" in 1953. Performed in "Ketar el lail" in 1953. Performed in "Raya wa Sekina" in 1953. Played Abdel Halim in "Lahn al khouloud" in 1953. Performed in "Ibn zawat" in 1954. Performed in "Nachala hanem" in 1954. Performed in "El malak el zalem" in 1954. Performed in "Wafaa" in 1954. Played Assem in "Ayyam wa layali" in 1955. Performed in "Laila min omri" in 1955. Performed in "Inni rahela" in 1955. Performed in "Gaaluni mujriman" in 1955. Performed in "El gassad" in 1955. Played Omara in "Sigarah wa kas" in 1955. Performed in "Samara" in 1956. Performed in "Izhay ansak" in 1956. Performed in "Shabab emraa" in 1956. Performed in "Port Said" in 1957. Performed in "Ard el ahlam" in 1957. Performed in "Banat el yom" in 1957.
Paano natin malalaman ang populasyon ng ating bansa?
Rising populasyong ay isang internasyonal na kababalaghan at matibay na pagtaas sa populasyon ay nakasaksi sa kamakailan-lamang na taon. Growing populasyon ay may na humantong sa kakulangan ng mga gamit-yaman at mga tao ang buhay ay naapektuhan sa isang malaking paraan. Ang paumanhin estado ng pamumuhay na kondisyon ng mga tao - lalo na ng mga nakatira sa ikatlong mundo bansa na malinaw na nagpapahiwatig sa mapanganib na kahihinatnan ng populasyong paglago. Populasyon paglago direktang nakakaapekto ang pagkakaroon ng mga puwang. Sa kasalukuyan, mas higit na bilang ng mga indibidwal na nakatira sa isang naibigay na lugar ng lupa bilang kung ihahambing sa 100 taon na ang nakaraan. Nangangahulugan ito na kami ngayon ay may mas mababa space pagkatapos ay kung ano ang aming mga ninuno na ginamit upang magkaroon. Kagubatan ay hiwa down upang mapaunlakan pantao populasyong - sa gayon humahantong sa pagputol ng ekolohiya balanse. Ang isang lumalaking populasyon ay nangangailangan ng mas higit na dami ng pagkain. Bagaman, agrikultura produksyon ay nadagdagan internationally, may mga pa rin ng ilang mga bansa na mukha ng isang matinding kakulangan ng mga mapagkukunan ng pagkain. Ang mga taong naninirahan sa binuo bansa ay immune sa kakulangan ng agrikultura mga produkto, ngunit unavailability ng mga produkto ng pagkain ay isang raging isyu sa ilang bahagi ng mundo - lalo na sa Africa at Asya. Ito ay mabuti upang tandaan na ang mga tao ay realizing ang kahihinatnan ng mabilis na paglago ng populasyon. May ay isang pangkalahatang kamalayan ng ang katunayan na sa kasalukuyan ay rate ng populasyong paglago, ang mga magagamit na mapagkukunan ay huling lamang ng ilang mga dekada - sa huli humahantong sa pagpatay ng sangkatauhan. Samakatuwid, ang mga pamahalaan ay adopting isang malubhang tindig sa pamamagitan ng paglagay sa lugar na mahigpit na mga regulasyon tungkol sa mga kapanganakan. Tsina ay matagumpay na pagpapatupad ng "anak ng isa sa bawat pares" programa at sa ibang bansa ng pamahalaan ay aktibong naghihikayat sa kapanganakan kontrol sa pamamagitan ng pagtuturo tungkol sa mga tao contraceptive mga aparato tulad ng condom at IUDs. Mahikayat ang mga kontrol ng kapanganakan ay mabuti, ngunit ang mga pamahalaan na kailangan na gawin ng higit sa kailangan lang gumawa ng mga regulasyon para sa mga takda ng bilang ng mga births. kailangan nila upang subaybayan ang paglago ng populasyon upang masiguro na ang mga patakaran ipinatupad ay makuha ang nais na effect. Sa China kamakailan lamang, ang pamahalaan ay shocked upang malaman na ang mga urban populasyon ay sa tanggihan at sa gayon ay kagyat na pagwawasto ang ginawa sa mga umiiral na regulasyon patakaran, kaya na ang takbo ay maaaring baligtad. Pamahalaan ay dapat magbayad kaya mas pansin sa populasyon ng pagmamanman sa pamamagitan ng bagong edad ng teknolohiya, Modern database ng mga sistema ng sama-sama sa mga pamamaraan na data paggunita ay maaaring gamitin para sa paglikha ng isang epektibong populasyong monitoring system. Ang paggamit ng real-time na mga tsart maaari malaki mapahusay ang populasyon ng monitoring o pagmamanman ng mga tsart ay madalas na ipakita ang up-to-date ang data. Pagsubaybay maaari din ng tulong sa addressing iba pang mga kaugnay na populasyong mga problema tulad ng kasarian liblib. Aral kasalukuyang mga uso ay napakahalaga para sa formulating patakaran ng populasyon control. Isang kasangkapan Data paggunita tulad ng real-time Flash tsart ay tunay helpful sa pag-aaral sa mga uso populasyon.
Mga kultura ng china?
ang mga sining at kultura ng mga tsino ay tsinelas,tae,tobol,oten,belat....
Pilipinong ekonomista at kanilang mga kontribusyon?
1. Si Jose Encarnacion Jr. (1928 - 1998) ang nagbigay ng kontribusyon ukol sa sa teorya ng Ekonomiya ng Pilipinas. Sa kanyang pagsulat ng mga artikulo ukol sa Ekonomiya ng Pilipinas, nahirang siya sa isa sa "Ten Outstanding Young Men (TOYM)" ng Junior Chamber of the Philippines at "Distinguished Scholar of the University of the Philippines" noong 1968. Siya ay pinarangalan bilang "Pambansang Siyentipiko sa larangan ng Ekonomiya" noong 1987.Isinilang si Jose Jr. sa Maynila noong Nobyembre 17, 1928. Nakapagtapos ng Master of Arts in Philosophy sa Unibersidad ng Pilipinas, masters degree at doctorate degree in Economics noong taong 1954 at 1960.Kinilala siya bilang ekonomista, guro at dekano ng School of Economics sa Unibersidad ng Pilipinas. Kauna-unahang Pilipino na nakapagpalathala ng artikulo sa International Economic review, vol. 10, no. 2 na may titulong "On Independence Postulates Concerning Choice.", at sa Econometrica, vol. 32, no. 1 & 2, na may titulong "A note on lexicographical Preferences." Ang iba pa niyang mga sulatin ay lumabas din sa iba't ibang journal sa Inglatera at Estados Unidos. 2. Solita Collas-Monsod - sikat at kilala bilang Mareng Winnie, ay isang Pilipinong tagapagbalita sa radyo, isang ekonomista, propesor, at manunulat.Si Monsod ay mahusay at kilala para sa kanyang papel bilang Socio-pang-ekonomiya Planning Secretary sa panahon ng termino ng Pangulo Corazon Aquino at bilang isang host ng debate GMA Network. Si Monsod ay isang iginagalang ekonomista at pampulitikang komentarista sa Pilipinas. Siya ay may-asawa na si Christian S. Monsod, isang corporate executive at minsang naging Chairman ng Philippine Commission sa Halalan. Sila ay may limang anak na humahawak ng iba't-ibang mga karera.Si Monsod ay nagtapos ng Bachelor of Arts in Economics Degree, may karangalan sa Unibersidad ng Pilipinas sa 1959. Siya ay nakuha ng isang Master ng Sining sa Economics mula sa University of Pennsylvania sa 1962 at naging isang kandidato ng Ph.D. Economics. Sya ay nagtuturo sa Unibersidad ng Pilipinas School of Economics noong 1963. Sa 2005, siya ay hinirang upang maging President of the University of Philippines System, isang opisina na nag-uutos sa management ng lahat ng UP campus sa buong bansa. 3. Pura Villanueva Kalaw- (B. Agosto 27, 1886 - D. 1954) ay kilala para sa kanyang mga aktibong panlipunan, pang-ekonomiya at serbisyo sa kanyang bansa at mga tao. Ang pagkakaroon ng isang simbuyo ng damdamin para sa pagsulat, hinihimok nya ang mga batang manunulat upang ituloy ang kanilang mga pangarap. Ang isang negosyante at ekonomista sa kanyang sariling paninindigan, Villanueva Kalaw Social Works ay tumatak sa isip at puso ng kanyang mga kababayang Pilipino. Ang lahat ng mga serbisyo na inalay nya sa kanyang mga benepisyaryo ay nagiging Masaya hanggang ngayon pat sa ibang mga tao. 4. Mar Roxas - nakatuon sya sa pagpapalaganap ng kanyang Palengkenomics Program na naglalayong pangalagaan pareho ang kapakanan ng consumers at mga market vendors at mabigyan ng murang pautang upang huwag mabiktima ang mga vendors ng loan sharks at 5-6 usurers. Layunin din nyang mapasigla at mapaunlad ang ekonomiya sa liblib na mga barangay; at mabigyan ang small and medium enterprises ng pautang sa maliit na interes. Kasama rin sa kanyang nagawa ay ang "Marangal na Kabuhayan," kabuhayan para mga maralitang taga-lungsod; "Presyong Tama,Gamot Pampamilya," dekalidad na gamot at produktong pangkalusugan sa mas murang halaga; personal computers for public schools, pamamahagi ng computers sa mga public schools sa buong bansa; Adopt a School Program - upang matulungan ang mahihirap na public high schools; at call centers upang mabigyan ng trabaho ang 300,000 kabataan sa loob ng limang taon. 5. Benjamin Diokno - nagsilbi bilang pandalawang ministro para sa Budget Operations sa Department of Budget and Management, form 1986-1991 sa panahon ng pamamahala ng Pangulo Corazon Aquino. Sa panahon ng administrasyon Aquino, ibinigay ni Diokno ang teknikal na tulong sa ilang mga pangunahing reporma tulad ng disenyo ng 1986 Tax Repormang Program, na pinagaan ang income tax at ipinakilala ang value-added tax (VAT), at sa 1991 Local Government Code ng Pilipinas. Sinigurado nya ang teknikal na tulong mula sa Canadian International Development Agency (CIDA) upang matulungan ang GPS na bumuo ng isang elektronikong sistema ng pagkuha kasama ang mga linya ng Canadian model. Sa pamamagitan ng Agosto 1999, ang DBM ay nagkaroon ng dalawang mga dokumento na kailangan upang simulan ang reporma sa pampublikong pagkuha. Sa unang bahagi ng 2000, Si Diokno at ang USAID ay matagumpay na ng Substantial Technical Assistance Program para sa mga programa na badyet ng DBM's Reform, na ngayon ay kasama sa pagkuha ng reform.
Sino ang mga sikat na ekonomista sa Pilipinas?
Mga Ekonomistang Pilipino:1. Si Jose Encarnacion Jr. (1928 - 1998) ang nagbigay ng kontribusyon ukol sa sa teorya ng Ekonomiya ng Pilipinas. Sa kanyang pagsulat ng mga artikulo ukol sa Ekonomiya ng Pilipinas, nahirang siya sa isa sa "Ten Outstanding Young Men (TOYM)" ng Junior Chamber of the Philippines at "Distinguished Scholar of the University of the Philippines" noong 1968. Siya ay pinarangalan bilang "Pambansang Siyentipiko sa larangan ng Ekonomiya" noong 1987.Isinilang si Jose Jr. sa Maynila noong Nobyembre 17, 1928. Nakapagtapos ng Master of Arts in Philosophy sa Unibersidad ng Pilipinas, masters degree at doctorate degree in Economics noong taong 1954 at 1960.Kinilala siya bilang ekonomista, guro at dekano ng School of Economics sa Unibersidad ng Pilipinas. Kauna-unahang Pilipino na nakapagpalathala ng artikulo sa International Economic review, vol. 10, no. 2 na may titulong "On Independence Postulates Concerning Choice.", at sa Econometrica, vol. 32, no. 1 & 2, na may titulong "A note on lexicographical Preferences." Ang iba pa niyang mga sulatin ay lumabas din sa iba't ibang journal sa Inglatera at Estados Unidos.2. Solita Collas-Monsod - sikat at kilala bilang Mareng Winnie, ay isang Pilipinong tagapagbalita sa radyo, isang ekonomista, propesor, at manunulat.Si Monsod ay mahusay at kilala para sa kanyang papel bilang Socio-pang-ekonomiya Planning Secretary sa panahon ng termino ng Pangulo Corazon Aquino at bilang isang host ng debate GMA Network. Si Monsod ay isang iginagalang ekonomista at pampulitikang komentarista sa Pilipinas. Siya ay may-asawa na si Christian S. Monsod, isang corporate executive at minsang naging Chairman ng Philippine Commission sa Halalan. Sila ay may limang anak na humahawak ng iba't-ibang mga karera.Si Monsod ay nagtapos ng Bachelor of Arts in Economics Degree, may karangalan sa Unibersidad ng Pilipinas sa 1959. Siya ay nakuha ng isang Master ng Sining sa Economics mula sa University of Pennsylvania sa 1962 at naging isang kandidato ng Ph.D. Economics. Sya ay nagtuturo sa Unibersidad ng Pilipinas School of Economics noong 1963. Sa 2005, siya ay hinirang upang maging President of the University of Philippines System, isang opisina na nag-uutos sa management ng lahat ng UP campus sa buong bansa.3. Pura Villanueva Kalaw- (B. Agosto 27, 1886 - D. 1954) ay kilala para sa kanyang mga aktibong panlipunan, pang-ekonomiya at serbisyo sa kanyang bansa at mga tao. Ang pagkakaroon ng isang simbuyo ng damdamin para sa pagsulat, hinihimok nya ang mga batang manunulat upang ituloy ang kanilang mga pangarap. Ang isang negosyante at ekonomista sa kanyang sariling paninindigan, Villanueva Kalaw Social Works ay tumatak sa isip at puso ng kanyang mga kababayang Pilipino. Ang lahat ng mga serbisyo na inalay nya sa kanyang mga benepisyaryo ay nagiging Masaya hanggang ngayon pat sa ibang mga tao.4. Mar Roxas - nakatuon sya sa pagpapalaganap ng kanyang Palengkenomics Program na naglalayong pangalagaan pareho ang kapakanan ng consumers at mga market vendors at mabigyan ng murang pautang upang huwag mabiktima ang mga vendors ng loan sharks at 5-6 usurers. Layunin din nyang mapasigla at mapaunlad ang ekonomiya sa liblib na mga barangay; at mabigyan ang small and medium enterprises ng pautang sa maliit na interes. Kasama rin sa kanyang nagawa ay ang "Marangal na Kabuhayan," kabuhayan para mga maralitang taga-lungsod; "Presyong Tama,Gamot Pampamilya," dekalidad na gamot at produktong pangkalusugan sa mas murang halaga; personal computers for public schools, pamamahagi ng computers sa mga public schools sa buong bansa; Adopt a School Program - upang matulungan ang mahihirap na public high schools; at call centers upang mabigyan ng trabaho ang 300,000 kabataan sa loob ng limang taon.5. Benjamin Diokno - nagsilbi bilang pandalawang ministro para sa Budget Operations sa Department of Budget and Management, form 1986-1991 sa panahon ng pamamahala ng Pangulo Corazon Aquino. Sa panahon ng administrasyon Aquino, ibinigay ni Diokno ang teknikal na tulong sa ilang mga pangunahing reporma tulad ng disenyo ng 1986 Tax Repormang Program, na pinagaan ang income tax at ipinakilala ang value-added tax (VAT), at sa 1991 Local Government Code ng Pilipinas. Sinigurado nya ang teknikal na tulong mula sa Canadian International Development Agency (CIDA) upang matulungan ang GPS na bumuo ng isang elektronikong sistema ng pagkuha kasama ang mga linya ng Canadian model. Sa pamamagitan ng Agosto 1999, ang DBM ay nagkaroon ng dalawang mga dokumento na kailangan upang simulan ang reporma sa pampublikong pagkuha. Sa unang bahagi ng 2000, Si Diokno at ang USAID ay matagumpay na ng Substantial Technical Assistance Program para sa mga programa na badyet ng DBM's Reform, na ngayon ay kasama sa pagkuha ng reform.6. Maria Gloria Macapagal Arroyo - sa ekonomiya nakapokus ang pagkapangulo ni GMA. Sa kanyang pagkapangulo, ipinatupad nya ang isang controversial policy ng holiday economic, pag-aayos ng bakasyon tuwing Sabado at Linggo sa layunin ng boosting domestic tourism at pagbibigay-daan sa mga Pilipino ng mas maraming oras sa kanilang mga pamilya. Ang Economic growth sa mga tuntunin ng gross domestic product ay may average na 4.6% sa panahon ng kanyang pagkapangulo mula 2001 hanggang sa katapusan ng 2005. Ito ay mas mataas kaysa sa nakaraang mga Pangulo kapag inihambing sa 3.8% average ni Aquino, ang 3.7% average ni Ramos, at ang 2.8% average ni Joseph Estrada. Ang pagpapalabas ng labis na salapi sa panahon ng pagkapangulo ni Arroyo ay ang pinakamababa mula 1986, ay 2.5% lamang.Sa paghawak ng ekonomiya, sya ay nakakuha ng papuri mula sa kabilang observers na si dating US President Bill Clinton, na puri si Arroyo para sa paggawa ng "strong decision" na ilagay ang Pilipinas sa dati nitong kalagayan.Mga Banyagang Ekonomista:1. John Maynard Keynes - ay isang ekonomistang Briton na nakaroon ng malaking impluwensya ang kanyang mga ideya, tinatawag na ekonomikong Keynesian, sa makabagong teoriya ng ekonomiya at politika gayon din sa maraming patakaran pang-piskal ng maraming pamahalaan. Sinulong niya ang patakarang pakikialam ng pamahalaan sa ekonomiya, kung saan ginagamit ng pamahalaan ang pamamaraang piskal at pananalapi upang mabawasan ang epekto ng resesyon, depresyon at pagsulong ng ekonomiya. Isa rin siya sa ama ng makabagong teoriya ng makroekonomiya. Kilala din siya ng karamihan sa katagang "In the long run, we are all dead." (Sa kalaunan, mamatay tayong lahat). Kadalasan siyang tinuturing bilang ang pinakamaimpluwensiyang ekonomista ng ika-20 dantaon.2. Maximilian Carl Emil Weber - ay isang Alemang ekonomistang pulitikal at sosyologo at administrasyong publiko. Sinimulan niya ang kanyang karera sa Pamantasan ng Berlin, at lumaong naghanapbuhay sa Pamantasan ng Freiburg, Pamantasan ng Heidelberg, Pamantasan ng Vienna, at Pamantasan ng Munich. Nagkaroon ng pag-impluwensiya sa pulitika ng Alemanya noong kanyang kapanahunan, dahil isa siyang tagapagpayo sa mga negosyador ng Alemanya sa Tratado ng Versailles at sa komisyong nagbalangkas ng Konstitusyong Weimar. Kilala si Weber dahil sa kanyang mga nagawa sa sosyolohiya ng relihiyon. Pinakabantog niyang akda ang Ang Etikang Protestante at ang Espiritu ng Kapitalismo.3. Eugine Fama - sya ay ang Robert R. McCormick Distinguished Service Professor of Finance at the University of Chicago Graduate School of Business. Sinasabing ang kanyang mga research activities ay mayroong ""Theoretical and empirical work on investments; Price formation in capital markets; Corporate finance." sa kanyang website.Ang kanyang pananaliksik sa Stock Market, lalo na tungkol sa mga Random Walk Theory at ang mga mahuhusay na Market hypothesis ay sikat at kilala. Di malilimutan ang kanyang pangunguna ng trabaho sa pananalapi, ang mahusay na market theory at ang random walk theory ay parehong mabigat na impluwensiya sa kung paano sa tingin namin tungkol sa pagbabago-bago ng stock market. Si Fama ay isa sa mga iilang ekonomista na maimpluwensya mapa-academia at iba pa.
What is the difference between a farm cow and a city cow?
A farm cow has fresh air, freedom, organic food, relaxed atmosphere and plenty of sun shine. She lives from 25 - 30 years. Produces healthy raw, vitamin mineral enzyme filled milk which is easy to digest. A city cow lives in a government controlled atmosphere and lives about 5 years. Has pumped in recycled air, genetically altered food, stress and confinement and NEVER sees or feels the sun. Produces milk filled with growth hormones, puss, bacteria, blood and other not so healthy additives. This milk is then pasteurized. If this isn't hot enough to kill all the bad stuff, then it's homogenized to make hotter. ALL enzymes are destroyed and over half the vitamins and minerals. This type of milk causes blood clots and hardening of the arteries as well as other dis-eases like diabetes. This milk is extremely hard to digest and requires enzyme supplements to digest it or the body dies a little faster. Note: FDA approves pasteurized/homogenized milk if there is only 3% puss in it. FDA will approve anything for a million $. (kumikiwal-kiwal/pumupusag sa may-kalayuan) kung kaya naman napagkamalan siya nitong isang sinaunang isda (sa akto) (sa sandali ng [pagpupumiglas] pagtubo ng (kanyang) mga binti habang sinisimulan ang pagtatangkang gumapang sa/bagtasin ang lupa) na nagsisimulang sibulan ng mga binti ([at nagpupumiglas] sa pagtatangka nitong gumapang sa lupa/gapangin ang lupa/balangkasin/tahakin/bagtasin ang lupa/) at nagtatangkang gumapang sa lupa -- 1. ennui, Lara & Nathan, bedroom, early afternoon, total wordlessness, bed 2. Nathan: alam mo bang sampu ang puso ng bulate? (Plato's myth on love) ('pag nagkita sila uli, magkakakilala pa kaya sila?) (static shot, parts of house; cut to Rafael's photo) 1st to appear among Nathan's monologues 3. Lara backs off upon realizing the boy is dead; cut to street horizon/branches (CHECK WINDOW VIEW IN PHILCOA CR) + sky, silence except for sound of Lara's vomitting; cut to Lara vomitting, hand against the wall; cut to diff character (prob. P2) 4. Lara CU (after vomitting) comes later on 5. shoot construction cranes, pantry view 6. shoot meandering river, factories, 20th flr ops view 7. ambient noise, Lara quits Nathan's house (children playing, shouting, slight barking of few dogs, tricycle) 8. match-fade Jupiter's Eye to Rafael surrounded by classmates, P2's memory 9. make it more elliptical & more silent 10. req sound effects: gecko calls, dogs barking, classroom laughter, electric fan swivel stuck, Rafael's sobbing, ugong) 11. minimize Rafael's exposure, esp. Lara-Rafael conversation; digress from their exposure more (esp. during awkward acting) 12. Nathan monologues: digress fr Nathan/Rafael's pic to focus on a detail/motion within the house, i.e. cat walking, curtain hem fluttering, clothes fluttering on clothesline, etc. 13. reflection glass façade, hotel near ABS 14. Nathan's monologues: cut to cut (splintered continuity): comic relief, dancing, rehearsing, laughing, blooper-like, silence 15. trace Lara's seated outline on LCD for seated rural scene 16. stretch (slo mo) scene wherein Nathan watches Rafael, most esp last part when he decides to touch him (In the penultimate scene, Hsiao-kang crawls into bed with Ah-jung (Chen), who is sleeping soundly. Tsai's camera lingers on the two men for several minutes, forcing us to watch-trapped in a moment of almost Hitchcockian suspense-) -- agunyas - babala sa patay; tugtog sa patay / funeral dirge; music for the dead awit-giting (epic) LALAWIGAN NG MGA PLANETA LAGANAP/PANAHON NG/ BADHA'T BABALA NAGKALAT SA BUONG BAHAY GAYA NG /ANIMO MGA REALIZATION, EPIPHANY = KATALASAN, KATUMANAN LAGANAP/NAGKALAT ANG MGA BADHA'T BABALA / KATUMANAN(G NAKAKUBLI) SA BUONG KABAHAYAN, NAKABAON (AT HINDI NAKIKITA) TULAD NG MGA BINHING NAHIHIMBING AT MATAMANG NAGHIHINTAY SA MATABANG LUPA NG LIBINGAN UPANG MAGSIPAGTUBO'T MAGSI(PAG)LIMBUKARAN/MAGSIPAGLIMBUKAD/MAGSILIMBUKAD SA PANAHON NG MGA AMARILLO (MAGSI[PAG]TUBO'T MAGSIPAGLIMBUKAD PAGLAON NA SANGKATUTAK / MAGSIPAGLIMBUKAD NA MGA (CHANE MAY-KATHA TO MANLILIKHA) NAGSISIPAGTUBONG AMARILLO SA MATABANG LUPA NG LIBINGAN CALDERA: SANLAKSANG BULAKLAK / NAPAKARAMING BULAKLAK SABAY-SABAY NAMUMUKADKAD SADYA ANG LAHAT NG ITO, MAGING ANG HANGING SUMAGI SA LARAWANG NAKAKUWADRO: AGAD NA WALISIN AT HUWAG NANG MAGTANGKANG PULUTIN AT BAKA MASALUGSOG KA PA NG BUBOG NA NAGKALAT SA SAHIG. WHAT'S THE DIFFERENCE? ONE OF YOU IS BOUND TO BLEED (ANYWAY) YOU WERE MEANT TO MASALUGSOG / MATIPA NG (NAGKALAT NA) BUBOG ; YOU WERE MEANT TO BLEED/MAGDUGO (NAGKALAT ANG MGA BUBOG SA SAHIG/ANG PAGDURUGO DALIRING NABUBOG SA PAGPULOT ETC/UMA(A)LINGAWNGAW ANG TUNOG NG PAGKABASAG SA KATAHIMIKAN NG BAHAY (HUSHED, MATAGAL NANG)/HINDI ALAM KUNG SAAN TATAPAK, NAGKALAT ANG BUBOG GASGAS, PALASAK, PREDICTABLE PAGBAHA NG MGA BADHA'T BABALA HINOG NA ANG TAGPO/SANDALI/PANAHON/SAKUNANG (MATAGAL NANG NAGLILIMLIM) , HINDI MAABOT/MASAKOP NG PANG-UNAWA/MATALOS/MALIRIP, GAANO MAN SIKAPIN KUNG MAY KABULUHAN BA (ANG SINAPIT) SA PAGWAWAKAS NG AKDA KUNG MAY PAGTUBOS BANG NAGHIHINTAY SA HULING KATAGA KUNG ANONG PAGTUBOS ANG MAYROON SA HULING KATAGA KUNG ANO ANG KABULUHAN NG LAHAT, KUNG MAY PAGTUBOS BA ANG HULING KATAGA (interpreting) the gibberish of an inarticulate object KARURUKAN DINADALUMAT/ BUMAON SA KANYANG DALUMAT janf DILUBYO MALAKING BAHA ENGKANTO SA PAGBILANG NG ILANG ANGAW NA TAON SA PAGDAAN / PAGKARAAN NG ANGAW-ANGAW NA TAON / ILANG ANGAW NA TAON : ITO ANG WALANG-SINGGILIW KONG ODA SA PINAKAMAGANDANG LALAKI NG LUNGSOD." : ITO ANG AKING IKASARANG NA ODA SA : ITO ANG AKING KADULUDULUNANG ODA SA : ITO ANG WAGAS KONG ODA SA : ITO ANG BUONG- : ITO ANG WALANG-PARAM / WALANG-MALIW : ITO ANG DIMASUPIL : ITO ANG AKING BUSILAK NA ODA : ITO ANG BUSILAK KONG ODA : ITO ANG MAGILIW KONG ODA / ITO ANG AKING MAGILIW NA ODA SA : ITO ANG KATANGI-TANGI KONG ODA SA : ITO ANG LANTAY KONG ODA SA mahinuklugong NA ODA LANTAY (DAMDAMIN, HIWATIG NG TINIG) SINALANTANG ODA http://en.wikipedia.org/wiki/Hypostomus_plecostomus http://en.wikipedia.org/wiki/Loricariidae papillae, LABI, BUNGANGA, BIBIG PATTERNS, SKIN/SCALE a unique pair of maxillary barbels. Taste buds cover almost the entire surface of the body and fin spines It was once believed that lips could not function as a sucker while respiration continued as the inflowing water would cause the system to fail; however, it has been demonstrated that respiration and suction can function simultaneously. Inflowing water passing under the sucker is limited to a thin stream immediately behind each maxillary barbel the premaxillae are highly mobile, and the lower jaws have evolved towards a medial position with the teeth pointed rostroventrally; this lays new possibilities and are important evolutionary innovations Considerable sexual dimorphism occurs in this family, most pronounced during the breeding season. For example, in Loricariichthys, the male has a large expansion of its lower lip, which the male uses to hold a clutch of eggs.[19] Ancistrus males have snouts with fleshy tentacles.[19] In loricariids, odontodes develop almost anywhere on the external surface of the body and first appear soon after hatching; odontodes appear in a variety of shapes and sizes and are often sexually dimorphic, being larger in breeding males.[19] In most Ancistrini species, sharp evertible cheek spines (elongated odontodes) are often more developed in males and are used in intraspecific displays and combat.[19] The omega iris allows Loricariids to adjust the amount of light that enters their eye. The top part of the iris descends to form a loop which can expand and contract called an iris operculum; when light levels are high, the pupil reduces in diameter and the loop expands to cover the center of the pupil giving rise to a crescent shaped light transmitting portion.[22] This feature gets its name from its similarity to the symbol for the Greek letter omega (Ω), as the loop of the iris resembles the loop above horizontal bars in the capitalised letter. In the usual orientation of the fish the letter would appear to be upside down. -- ang paglalapat-tinig sa isang larawang walang kabuluhan (buaw, hungkag, (syn: senseless, nonsense, meaningless) pagsasatalastas ng (utmost/ultimate) hibik ng mga/isang bagay na walang (sariling) buhay at saysay na/at ang una at huling tinag ay ang (marahas at) kusa nitong (pagkawasak/entropy) janfish: particles, minute, colloidal liwanag, tubig, danum, hovering, adrift, waterbourne, suspended static, white noise, texture, poor picture quality (tulad ng, gaya ng, reminiscent of/ reminded him of/ ) napakalaking pinaglumaang black-and-white na telebisyong (iisa lamang ang channel/bilang lamang ang estasyon/channel) na dala-dala/iniuwi ng kanyang ama (kaloob/mula sa kaibigan nito sa sabungan )isang hapon noong N-taong gulang siya (masked rider black, et al.) -- at ang sigabo ng (pamumukadkad ng) sanlaksang bulaklak na (thriving in) matabang/masaganang lupa(in) (ng) malulusog na sanggol pag-uulit(ulit)/syn. ng mga linya/tag. ng tulang pumukaw/nakapukaw ng (kanyang) kamalayan Hindi ito/iyon ... (ang tunog ng e.g. lamang napipilas/katawang nabibitak) walang wawang palahaw? taong/ pumalahaw nang pumalahaw... at (IF YOU STRAIN YOUR EAR HARD ENOUGH, YOU WILL HEAR THAT) IBINALANDRA ANG HUBAD NA KATAWAN, NAPAKALAKING HIWA SA LAWAS, ANG MGA LAMANLOOB, INILAYLAY/HINILA V. ANG MGA BITUKA NAGING BATO (TURNED TO STONE (AT HIS SIGHT); AT NAGSIMULANG MAGBITAK/MABITAK ANG BUO NIYANG KATAUHAN HANGGANG SA (TULUYAN SIYANG GUMUHO) taong/katawang (nabibitak at) gumuguho Kung pakakadinggin/pakakaulinigan mo, matatalos/mahihinuhang/magugunam/matatanto/mauulinigan/mapapansin/mababatid/makoconclude/madededuce/ma... mong ito ang siya kong/niyang oda/kundiman/ ito ang aking/kanyang KUNDIMAN sa pinakamagandang lalaki ng lungsod. ang siya kong oda sa ang siya niyang oda dambuhalang tutubi pagkapuksa ng megafauna sa loob ng isang iglap kung paanong nagsaibon ang mga bayawak sa pagdaan ng sangkkjlkl taon kamatayan ng bituin pagkamatay ng bituin kamatayan ng langitnin hinog na hinog ang kanyang mga utong famine, banquet, underworld, kumain next, city, train/streets/cityscape sees boy passing by fr afar people, crowd, passersby, pedestrians expo: whiteness & BEAUTY, SEE WIKI PRECOLONIAL MAYANS, ALBINO VIRGINS ENCANTOS, COLONIAL BANQUET, MONOMYTH PERSEPHONE, ENCANTOS, SPIRITED AWAY LAST SUPPER, CHRIST ALLUSION ITO ANG AKING KATAWAN, DUGO (MATITIGHAW LAHAT NG UHAW MO, MAPAPAWI LAHAT NG GUTOM) (kumikiwal-kiwal/pumupusag sa may-kalayuan) kung kaya naman napagkamalan siya nitong isang sinaunang isda (sa akto) (sa sandali ng [pagpupumiglas] pagtubo ng (kanyang) mga binti habang sinisimulan ang pagtatangkang gumapang sa/bagtasin ang lupa) na nagsisimulang sibulan ng mga binti ([at nagpupumiglas] sa pagtatangka nitong gumapang sa lupa/gapangin ang lupa/balangkasin/tahakin/bagtasin ang lupa/) at nagtatangkang gumapang sa lupa agunyas - babala sa patay; tugtog sa patay / funeral dirge; music for the dead awit-giting (epic) LALAWIGAN NG MGA PLANETA LAGANAP/PANAHON NG/ BADHA'T BABALA NAGKALAT SA BUONG BAHAY GAYA NG /ANIMO MGA REALIZATION, EPIPHANY = KATALASAN, KATUMANAN LAGANAP/NAGKALAT ANG MGA BADHA'T BABALA / KATUMANAN(G NAKAKUBLI) SA BUONG KABAHAYAN, NAKABAON (AT HINDI NAKIKITA) TULAD NG MGA BINHING NAHIHIMBING AT MATAMANG NAGHIHINTAY SA MATABANG LUPA NG LIBINGAN UPANG MAGSIPAGTUBO'T MAGSI(PAG)LIMBUKARAN/MAGSIPAGLIMBUKAD/MAGSILIMBUKAD SA PANAHON NG MGA AMARILLO (MAGSI[PAG]TUBO'T MAGSIPAGLIMBUKAD PAGLAON NA SANGKATUTAK / MAGSIPAGLIMBUKAD NA MGA (CHANE MAY-KATHA TO MANLILIKHA) NAGSISIPAGTUBONG AMARILLO SA MATABANG LUPA NG LIBINGAN CALDERA: SANLAKSANG BULAKLAK / NAPAKARAMING BULAKLAK SABAY-SABAY NAMUMUKADKAD SADYA ANG LAHAT NG ITO, MAGING ANG HANGING SUMAGI SA LARAWANG NAKAKUWADRO: AGAD NA WALISIN AT HUWAG NANG MAGTANGKANG PULUTIN AT BAKA MASALUGSOG KA PA NG BUBOG NA NAGKALAT SA SAHIG. WHAT'S THE DIFFERENCE? ONE OF YOU IS BOUND TO BLEED (ANYWAY) YOU WERE MEANT TO MASALUGSOG / MATIPA NG (NAGKALAT NA) BUBOG ; YOU WERE MEANT TO BLEED/MAGDUGO (NAGKALAT ANG MGA BUBOG SA SAHIG/ANG PAGDURUGO DALIRING NABUBOG SA PAGPULOT ETC/UMA(A)LINGAWNGAW ANG TUNOG NG PAGKABASAG SA KATAHIMIKAN NG BAHAY (HUSHED, MATAGAL NANG)/HINDI ALAM KUNG SAAN TATAPAK, NAGKALAT ANG BUBOG GASGAS, PALASAK, PREDICTABLE PAGBAHA NG MGA BADHA'T BABALA HINOG NA ANG TAGPO/SANDALI/PANAHON/SAKUNANG (MATAGAL NANG NAGLILIMLIM) , HINDI MAABOT/MASAKOP NG PANG-UNAWA/MATALOS/MALIRIP, GAANO MAN SIKAPIN KUNG MAY KABULUHAN BA (ANG SINAPIT) SA PAGWAWAKAS NG AKDA KUNG MAY PAGTUBOS BANG NAGHIHINTAY SA HULING KATAGA KUNG ANONG PAGTUBOS ANG MAYROON SA HULING KATAGA KUNG ANO ANG KABULUHAN NG LAHAT, KUNG MAY PAGTUBOS BA ANG HULING KATAGA (interpreting) the gibberish of an inarticulate object KARURUKAN DINADALUMAT/ BUMAON SA KANYANG DALUMAT janf DILUBYO MALAKING BAHA ENGKANTO SA PAGBILANG NG ILANG ANGAW NA TAON SA PAGDAAN / PAGKARAAN NG ANGAW-ANGAW NA TAON / ILANG ANGAW NA TAON : ITO ANG WALANG-SINGGILIW KONG ODA SA PINAKAMAGANDANG LALAKI NG LUNGSOD." : ITO ANG AKING IKASARANG NA ODA SA : ITO ANG AKING KADULUDULUNANG ODA SA : ITO ANG WAGAS KONG ODA SA : ITO ANG BUONG- : ITO ANG WALANG-PARAM / WALANG-MALIW : ITO ANG DIMASUPIL : ITO ANG AKING BUSILAK NA ODA : ITO ANG BUSILAK KONG ODA : ITO ANG MAGILIW KONG ODA / ITO ANG AKING MAGILIW NA ODA SA : ITO ANG KATANGI-TANGI KONG ODA SA : ITO ANG LANTAY KONG ODA SA mahinuklugong NA ODA LANTAY (DAMDAMIN, HIWATIG NG TINIG) SINALANTANG ODA http://en.wikipedia.org/wiki/Hypostomus_plecostomus http://en.wikipedia.org/wiki/Loricariidae papillae, LABI, BUNGANGA, BIBIG PATTERNS, SKIN/SCALE a unique pair of maxillary barbels. Taste buds cover almost the entire surface of the body and fin spines It was once believed that lips could not function as a sucker while respiration continued as the inflowing water would cause the system to fail; however, it has been demonstrated that respiration and suction can function simultaneously. Inflowing water passing under the sucker is limited to a thin stream immediately behind each maxillary barbel the premaxillae are highly mobile, and the lower jaws have evolved towards a medial position with the teeth pointed rostroventrally; this lays new possibilities and are important evolutionary innovations Considerable sexual dimorphism occurs in this family, most pronounced during the breeding season. For example, in Loricariichthys, the male has a large expansion of its lower lip, which the male uses to hold a clutch of eggs.[19] Ancistrus males have snouts with fleshy tentacles.[19] In loricariids, odontodes develop almost anywhere on the external surface of the body and first appear soon after hatching; odontodes appear in a variety of shapes and sizes and are often sexually dimorphic, being larger in breeding males.[19] In most Ancistrini species, sharp evertible cheek spines (elongated odontodes) are often more developed in males and are used in intraspecific displays and combat.[19] The omega iris allows Loricariids to adjust the amount of light that enters their eye. The top part of the iris descends to form a loop which can expand and contract called an iris operculum; when light levels are high, the pupil reduces in diameter and the loop expands to cover the center of the pupil giving rise to a crescent shaped light transmitting portion.[22] This feature gets its name from its similarity to the symbol for the Greek letter omega (Ω), as the loop of the iris resembles the loop above horizontal bars in the capitalised letter. In the usual orientation of the fish the letter would appear to be upside down. ang paglalapat-tinig sa isang larawang walang kabuluhan (buaw, hungkag, (syn: senseless, nonsense, meaningless) pagsasatalastas ng (utmost/ultimate) hibik ng mga/isang bagay na walang (sariling) buhay at saysay na/at ang una at huling tinag ay ang (marahas at) kusa nitong (pagkawasak/entropy) janfish: particles, minute, colloidal liwanag, tubig, danum, hovering, adrift, waterbourne, suspended static, white noise, texture, poor picture quality (tulad ng, gaya ng, reminiscent of/ reminded him of/ ) napakalaking pinaglumaang black-and-white na telebisyong (iisa lamang ang channel/bilang lamang ang estasyon/channel) na dala-dala/iniuwi ng kanyang ama (kaloob/mula sa kaibigan nito sa sabungan )isang hapon noong N-taong gulang siya (masked rider black, et al.) Hindi ito/iyon ... (ang tunog ng e.g. lamang napipilas/katawang nabibitak) walang wawang palahaw? taong/ pumalahaw nang pumalahaw... at (IF YOU STRAIN YOUR EAR HARD ENOUGH, YOU WILL HEAR THAT) IBINALANDRA ANG HUBAD NA KATAWAN, NAPAKALAKING HIWA SA LAWAS, ANG MGA LAMANLOOB, INILAYLAY/HINILA V. ANG MGA BITUKA NAGING BATO (TURNED TO STONE (AT HIS SIGHT); AT NAGSIMULANG MAGBITAK/MABITAK ANG BUO NIYANG KATAUHAN HANGGANG SA (TULUYAN SIYANG GUMUHO) taong/katawang (nabibitak at) gumuguho Kung pakakadinggin/pakakaulinigan mo, matatalos/mahihinuhang/magugunam/matatanto/mauulinigan/mapapansin/mababatid/makoconclude/madededuce/ma... mong ito ang siya kong/niyang oda/kundiman/ ito ang aking/kanyang KUNDIMAN sa pinakamagandang lalaki ng lungsod. ang siya kong oda sa ang siya niyang oda dambuhalang tutubi pagkapuksa ng megafauna sa loob ng isang iglap kung paanong nagsaibon ang mga bayawak sa pagdaan ng sangkkjlkl taon kamatayan ng bituin pagkamatay ng bituin kamatayan ng langitnin hinog na hinog ang kanyang mga utong famine, banquet, underworld, kumain next, city, train/streets/cityscape sees boy passing by fr afar people, crowd, passersby, pedestrians expo: whiteness & BEAUTY, SEE WIKI PRECOLONIAL MAYANS, ALBINO VIRGINS ENCANTOS, COLONIAL BANQUET, MONOMYTH PERSEPHONE, ENCANTOS, SPIRITED AWAY LAST SUPPER, CHRIST ALLUSION ITO ANG AKING KATAWAN, DUGO (MATITIGHAW LAHAT NG UHAW MO, MAPAPAWI LAHAT NG GUTOM) kung kaya naman napagkamalan siya nitong isang sinaunang isda sa [ganap na] sandali ng pagpupumiglas at pagsibol ng mga binti habang tinatangkang tahakin ang lupa / habang sinisimulang tangkain ang pagtahak sa lupa AT SA KANYANG WARI AY NASASAKSIHAN NIYA ANG (PANIMULANG) PAGPUPUMIGLAS NITO HABANG TINATANGKANG TAHAKIN ANG LUPA nadama niya ang hamog ng gabing iyon/hatinggabi/madaling araw, pawis, moist, skin pagniniig ng kanilang mga balat nadama niya ang hamog ng madaling araw na iyon/NG HATINGGABI sa maikling kasaysayan ni Pina at paglao'y nabalot ang KANYANG katawan ng sanlaksang mga matang nagsipagdilat sa isang iglap upang saksihan ang pamimitak ng liwanag SA ISANG MALAYONG/LIBLIB NA NAYONG/BAYANG ( -- at ang sigabo ng (pamumukadkad ng) sanlaksang bulaklak na (thriving in) matabang/masaganang lupa(in) (ng) malulusog na sanggol pag-uulit(ulit)/syn. ng mga linya/tag. ng tulang pumukaw/nakapukaw ng (kanyang) kamalayan -- Hindi ito/iyon ... (ang tunog ng e.g. lamang napipilas/katawang nabibitak) walang wawang palahaw? taong/ pumalahaw nang pumalahaw... at (IF YOU STRAIN YOUR EAR HARD ENOUGH, YOU WILL HEAR THAT) IBINALANDRA ANG HUBAD NA KATAWAN, NAPAKALAKING HIWA SA LAWAS, ANG MGA LAMANLOOB, INILAYLAY/HINILA V. ANG MGA BITUKA NAGING BATO (TURNED TO STONE (AT HIS SIGHT); AT NAGSIMULANG MAGBITAK/MABITAK ANG BUO NIYANG KATAUHAN HANGGANG SA (TULUYAN SIYANG GUMUHO) taong/katawang (nabibitak at) gumuguho Kung pakakadinggin/pakakaulinigan mo, matatalos/mahihinuhang/magugunam/matatanto/mauulinigan/mapapansin/mababatid/makoconclude/madededuce/ma... mong ito ang siya kong/niyang oda/kundiman/ ito ang aking/kanyang KUNDIMAN sa pinakamagandang lalaki ng lungsod. ang siya kong oda sa ang siya niyang oda dambuhalang tutubi pagkapuksa ng megafauna sa loob ng isang iglap kung paanong nagsaibon ang mga bayawak sa pagdaan ng sangkkjlkl taon kamatayan ng bituin pagkamatay ng bituin kamatayan ng langitnin hinog na hinog ang kanyang mga utong famine, banquet, underworld, kumain next, city, train/streets/cityscape sees boy passing by fr afar people, crowd, passersby, pedestrians expo: whiteness & BEAUTY, SEE WIKI PRECOLONIAL MAYANS, ALBINO VIRGINS ENCANTOS, COLONIAL BANQUET, MONOMYTH PERSEPHONE, ENCANTOS, SPIRITED AWAY LAST SUPPER, CHRIST ALLUSION ITO ANG AKING KATAWAN, DUGO (MATITIGHAW LAHAT NG UHAW MO, MAPAPAWI LAHAT NG GUTOM) -- kung kaya naman napagkamalan siya nitong isang sinaunang isda sa [ganap na] sandali ng pagpupumiglas at pagsibol ng mga binti habang tinatangkang tahakin ang lupa / habang sinisimulang tangkain ang pagtahak sa lupa AT SA KANYANG WARI AY NASASAKSIHAN NIYA ANG (PANIMULANG) PAGPUPUMIGLAS NITO HABANG TINATANGKANG TAHAKIN ANG LUPA -- nadama niya ang hamog ng gabing iyon/hatinggabi/madaling araw, pawis, moist, skin pagniniig ng kanilang mga balat nadama niya ang hamog ng madaling araw na iyon/NG HATINGGABI sa maikling kasaysayan ni Pina at paglao'y nabalot ang KANYANG katawan ng sanlaksang mga matang nagsipagdilat sa isang iglap upang saksihan ang pamimitak ng liwanag SA ISANG MALAYONG/LIBLIB NA NAYONG/BAYANG ( -- mga imbesil, (DALISAY AT) mangmang at walang muwang, masasaya at magaganda (malulusog, maaliwalas) Hindi naghahanda nakukumbida/naaaniyaya sa mga pagtitipon (binyag, kasal, debut, kaarawan, handaan) sa kabilang ibayo ng kanyang dalumat/huna at ang walang-hanggang kaluwalhatian ng malulusog na imbesil--dalisay at walang muwang--na nagsisipagpisaan mula sa mga itlog na may putimputi at busilak na patina at ang walang-hanggang kaluwalhatian ng malulusog na sanggol--mga imbesil na dalisay at walang muwang--na nagsisipagpisaan mula sa mga itlog na may putimputi at busilak na patina libo-libong bulaklak thriving/NA NAG-IIBAYO/NAGSIPAG-USBUNGAN SA MATABANG LUPA NG __________ AT nagsasabog ng sanlaksang kulay sa (PANAHON NG) pamumukadkad (ng mga ito) (tone: rapture, jubilee [may refer to Correspondence]) matabang lupa kung saan nagsasabog ng nag-iibayong (mga/samu't saring/sari-saring/iba't ibang) kulay ang sanlaksang bulaklak na nagsisipamukadkad (or sa matabang lupa last) sa
Ano ang mga pangkat-etniko sa Luzon?
elow ako c JasminePangkat etniko sa LuzonAetaMatatagpuan ang pangkat ng mga aeta sa halos lahat ng dako ng kapuluan. May iba't iba silang pangalan sa iba't ibang lugar. Higit silang marami sa Luzon. Aeta o Ayta ang tawag sa kanila sa hilagang Luzon. Ibuked naman ang tawag sa mga aetang nakatira nang malayo sa mga kapatagan. Sa Kofun, Diango, Paranan at Assao sa Cagayan, Ugsig at Aita ang tawag sa kanila. Sa Palawan, Batak ang tawag sa kanila. Sa Silangang Quezon, Rizal at Bulacan, Dumagat ang tawag sa mga Aeta.Nawala na ang orihinal na wika ng mga Aeta dahil inangkin na nila ang wika ng mga tagakapatagan na kanilang nakakasalamuha. Hindi pa rin naalis sa kanila ang kultura ng pangangaso at paghanap ng mga pagkain mula sa mga halaman sa kapaligiran. Bihasa rin ang mga babae at batang Aeta sa tradisyunal na paraan ng pangingisda gamit ang sima, bitag, lambat at sibat.Pulut-pukyutan ang espesyal na pagkain para sa mga Pinatubo Aeta at Ibuked Ayta. Kumakain din ang mga Pinatubo Aeta ng umok o maliliit na pukyutan at ng latak na nakukuha sa bahay ng pukyutan.Pamilya ang pangunahing yunit ng lipunang Aeta. Gayunpaman, tinutulungan din ng pamilya ang kapamilyang namatayan ng asawa. May pantay na karapatan ang kanilang mga anak at mahigpit ang pagkakaugnay ng magulang at anak. Isa lamang ang asawa ng bawat Aeta. Bawal sa kanila ang pag-aasawa sa malapit na kamag-anak. Ngunit pinapayagan ang ilan na magpakasal sa pinsang buo matapos ganapin ang ritwal na "paghihiwalay ng dugo."Nakabatay sa paggalang sa matanda ang sistemang pulitika ng mga Aeta. Ang mga iginagalang na pangkat ng matatanda ang nagpapanatili ng katahimikan at kapayapaan sa pamayanan. Ang kinikilalang batas ay yaong nabuo mula sa tradisyon.Naniniwala ang mga Aeta na may mga ispiritu ang lahat ng mga nasa kapaligiran tulad ng ilog, dagat, bundok at iba pa. Ito ang dahilan kung bakit kanilang iginagalang ang kalikasan. Hindi sila pumuputol ng puno kung Hindi rin lamang kailangang-kailangan. Naniniwala silang iniinsulto ang ispiritu ng kalikasan kapag inaaksaya ito.TinguianMatatagpuan ang mga Tinguian sa Abra. Nagtatanim sila ng palay sa mga kapatagan at sa mga bai-baitang na palayan. Mahilig sila sa musika, damit at personal na palmuti. Naglalagay sila ng tatu at iniitiman ang ngipin upang akitin ang napupusuan.Naniniwala ang mga Tinguian sa pagkakaroon ng isang asawa lamang. Itinuturing nilang krimen ang pagtataksil sa asawa at pinapatawan ng malaking multa ang sinumang muling nagtataksil. Walang multa kung kusa ang paghihiwalay ng mag-asawa.TagbanuaNaninirahan ang mga Tagbanwa sa baybaying dagat sa gitnang Palawan. Nabubuhay sila sa pamamagitan ng pangingisda, paghahalaman at pangangaso.Mayroon na ring pampulikang balangkas ang mga Tagbanwa. Masakampu ang kanilang tawag sa pinuno ng pangkat. Blusang mahahaba ang manggas at makukulay na paldang patadyong ang kasuotan ng mga babae samantalang nagsusuot lamang ng bahag ang mga lalaki. May bahid ng Malayo-Polinesiya at Indyan ang mga Tagbanwa.MangyanNaninirahan sa mga liblib na pook ng Mindoro ang mga Mangyan. Mahiyain silang tribo. Kayumanggi ang kanilang kulay, itim ang buhok, may maamong mata at katamtaman ang tangkad.May iba't ibang tribu ng Mangyan. Tinatawag na Hanunuo ang isang grupo ng Mangyan na ang ibig sabihin, sila ang tunay na Mangyan. Kumukuha sila ng ikinabubuhay sa mga kagubatan, pangisdaan at kalakalan sa Mindoro.Sa kasalukuyan, sinauna pang alpabeto ang gamit sa pagsulat ng mga pagpapantig. Ang ambahan ang kanilang natatanging panitikan na kanilang napanatili sa pamamagitan ng pag-ukit nito sa mga kutsilyo, mga kagamitan at sa mga lukas o lalagyan ng nganga.Ang mga Alangan o Mangyan sa hilaga ang purong Mangyan. Mayroon silang tipong Negrito. Sa mga kasukalan ng Mindoro sila nananahanan at kamote ang kanilang pangunahing pagkain.IfugaoSa gitnang bahagi ng hilagang Luzon ang tirahan ng mga Ifugao. Galing sa salitang ipugo na ang ibig sabihin ay "mula sa mga burol" ang salitang Ifugao.Ang tipikal na pamayanan ng mga Ifugao ay ang tumpok ng mga kwadradong kubo na natutukuran ng poste. Tulad ng ibang lipunan, mayroon ding mga ari-arian ang mga Ifugao. Ang mga mayaman at mga may titulo ang nag-aari ng maraming hinagdang palayan. Tuwing may pagdiriwang ang mayayaman tulad ng kasal o libing, masagana ang handaan.May kanya-kanyang gawaing ginagampanan ang bawat Ifugao. Iniuukol nila ang kanilang maghapon sa paggawa. Katulad ng ibang pangkat, mayroon ding diborsyo sa mga Ifugao. Naniniwala sila sa pagkakaroon ng iisang asawa.KalingaMatatagpuan ang mga Kalinga sa pinakahilagang bahagi ng Luzon. Mahilig sila sa makukulay na pananamit at pampaganda. Napakahalaga sa kanila ng mga pampalamuting alahas sa buong katawan. Ang ibinibigay na dote para sa ikakasal ay tinatawag na ballong o kalon. Maaaring magkaroon ng higit sa isang asawa ang isang Kalinga.Bilang mga mandirigma at mamumugot, ginagawa ng mga Kalinga ang budong, isang kasunduang pangkapayapaan, upang maiwasan nila ang pakikidigma sa isa't isa.ItawesMatatagpuan ang mga Itawes sa timog-kanlurang bahagi ng Cagayan. Ang Itawes ay nagmula sa mga salitang I at tawid na nangangahulugang "mga tao sa kabila ng ilog". Kilala rin sila sa tawag na Itawit, Tawish, Itawi at Itaves. Karaniwang naninirahan ang mga Itawes sa isang pamayanan kasama ang mga Ibanag kaya Ibanag din ang ginagamit nilang wika.Pangunahing ikinabubuhay ng mga Itawes ang pag-aalaga ng hayop, pangangaso, pangingisda, paggawa ng alak, bulak paghahabi at pagsasaka.GaddangTinatawag ding Gadam, Gaddanes o Iraya ang mga pangkat-etnikong ito na matatagpuan sa Nueva Vizcaya at Isabela. Tahimik at matulungin ang mga Gaddang bagaman handa silang makipaglaban kung kinakailangan.Pagsasaka ang pangunahing ikinabubuhay ng mga Gaddang. Gabi, palay, sili, bawang, tubo at iba pang gulay ang kanilang itinatanim. Pangalawang pinagkukunan ng kanilang ikinabubuhay ang pangingisda, pangangaso at pagtitinda.Kankana-eyAng mga Kankana-ey ang pangatlo sa pinakamalaking pangkat sa bulubunduking lalawigan ng hilagang Luzon. May dalawang pangkat ang Kankana-ey sa Mankayan, Bakun, Kubungan, Buguias at sa mataas na bahagi ng Benguet. Halos walang ipinagkaiba ang dalawang pangkat na ito ng Kankana-ey. Kapwa sila kayumanggi, kadalasang may mga tatu, may malalaking mata at mauumbok na pisngi.Mga magsasaka ang mga Kankana-ey. Nagsasaka sila sa pamamagitan ng kaingin sa gilid ng mga bundok. Pangunahing pinagkukunan ng kanilang kabuhayan ang pangangaso at pangingisda. Hinuhuli nila ang usa at baboy damo sa pamamagitan ng aso at lambat.Walang pormal na pamunuang pulitikal ang lipunang Kankana-ey. Ang kadangyan o baknang na tradisyunal na aristokrasya ang may malaking impluwensya sa lipunan. Naniniwala sila sa pagkakaroon ng iisang asawa. Ang pamilya ang pangunahing yunit ng lipunan. Ang ama ang puno rito. Siya ang inaasahang magbibigay ng lahat ng kabuhayan ng pamilya.IlongotNangangahulugan na "mula sa gubat" ang pangalang Ilongot, ang pangkat na matatagpuan sa kagubatan ng Isabela at Nueva Vizcaya. Kung minsan, tinatawag din silang Ilongotes o Ibilao. Mahilig silang gumamit ng pana na kanilang natutuhan sa mga Negrito. Nagsasaka ng palay, tabako, saging, kamote at gulay ang mga Ilongot. Nanghuhuli rin sila ng baboy-ramo, usa at ibon sa gubat. Kanilang ipinagpapalit ng tela, kutsilyo at asin ang mga produktong ito sa mga nasa kapatagan.Sumasamba sa maraming diyos ang mga Ilongot. Bukod dito, sinasamba rin nila ang araw, kaluluwa ng mga namatay at iba pang kaluluwa sa kalikasan.IbaloyAng mga Ibaloy ay matatagpuan sa mga munisipalidad ng Kabayan, Bokod, Sablan, Tublay, La Trinidad, Itogon, Benguet at Tuba sa timog-silangan ng Benguet. Kasama sa wika ng mga Ibaloy ang ilang salitang Ilokano at Pangasinense.Ang mga Ibaloy ay kayumanggi, mababa at may matipunong pangangatawan. Nakatira ang mga Ibaloy sa mga mabundok at mabatong lugar. Gawa sa kogon o nipa ang karaniwang bahay ng mga Ibaloy. May pintuan itong nakaharap sa hilaga o silangan at walang bintana. Marami silang kasanayan para sa pag-aangkop sa kapaligiran tulad ng hagdang-hagdang taniman sa gilid ng bundok at pagpapatubig sa mga ito sa tulong ng mga tubong kawayan.Masisipag na magsasaka ang mga Ibaloy. Nagtatanim sila ng lahat ng uri ng gulay, strawberry at mga prutas. Mga lalaki ang naghahabi ng basket.Dati, ang tungtong o konseho na binubuo ng baknang o mayayamang pangkat at matatalino ang nagpapasya sa pamayanan. May mga batas sila na sumasakop sa mga kaugalian sa kasal, diborsyo, pagmamana at mga krimen. Kinikilala rin nila ang kapangyarihan ng pambansang pamahalaan.Sa kasalukuyang panahon, nananatili pa rin ang kasal ng mga Ibaloy sa simbahang Katoliko ngunit sinusunod pa rin nila ang kasunduan ng anak na ipakakasal. Sa handaan, tradisyong Ibaloy pa rin ang nasusunod.IsnegKilala rin sa tawag na Apayao o Ina-gang mga Isneg na matatagpuan sa Kalinga at Apayao. Karaniwan na sa matatarik na dalisdis at mabababang burol na malapit sa mga ilog nagtatatag ng pamayanan ang mga Isneg.Bigas ang pangunahing pagkain ng mga Isneg. Maliban sa palay, nagtatanim sila ng mais, kamote, taro at tubo para sa paggawa ng basi. Ginagawa nila ang pagtatanim matapos ang ilang ritwal o seremonya ayon na rin sa kanilang paniniwala na kaugnay ng lupa, gubat at ilog ang buhay. Ayon sa kanilang batas, ang pag-aari ng lupa ay batay sa pagiging una sa paggamit nito, aktwal na paggamit at pagtira rito at kung ito ay namamana.Naiiba ang anyo ng bahay ng mga Isneg sa mga bahay ng iba pang pangkat-etniko sa Cordillera. Hugis-bangka ang bahay ng mga Isneg na kanilang tinatawag na binuron. Maraming pamilya ang maaaring tumira sa binuron na may isang silid lamang.IvatanMga mamamayan ng Batanes ang mga Ivatan. Relihiyoso, masisipag, matitiyaga, magagalang at mapagkakatiwalaan ang mga Ivatan. Karaniwan sa kanila ang pagsusuot ng vakul, isang uri ng sombrero na gawa sa hinabing dahon ng voyavoy.Madalas na dinaraanan ng bagyo ang Batanes kaya mababang hugis-kahon ang mga bahay ng mga Ivatan. Gawa ito sa bato, kogon at apog. Mayroon itong maliliit na bintana.Mga halamang-ugat ang kanilang itinatanim at ito rin ang kanilang pangunahing ikinabubuhay.Sa kasalukuyan, marami na ring mga Ivatan ang nakatapos ng kursong tulad ng inhinyeriya, medisina, edukasyon at iba pa.Matatagpuan ang mga Isinay sa Aritao, Bayombong at Dupax sa Nueva Vizcaya. Katulad ng mga Ivatan, hawig ang kanilang anyo sa mga Ainu ng bansang Hapon at nahahawig ang kanilang wika sa Pangasinense. Nabibilang ito sa mga diyalekto ng Ilokano.Kristiyano ang malaking bahagi ng populasyon ng mga Isinay. Bukod sa pagsasaka, isa pa rin sa kanilang pangunahing ikinabubuhay ang paghabi ng tela.Pangkat-etniko sa MindanaoMaranaoMay sariling relihiyon at kultura ang mga Muslim. Pagtatanim, pagtrotroso, pangngisda at paggawa ng mga Industriyang pangtahanan ang nagbibigay sa kanila ng ikinabubuhay. Sila ay marunong magmina, manisid ng perlas at gumawa ng bangka o vinta.Nagkakaiba man ang wika kasuotan, paniniwala at paraan ng paghahanapbuhay, ang mga pangkat-etniko sa Pilipinas ay may isang damdamin kung pagpapayaman sa kultura ang pag-uusapan. by Jobelle E. Selga. BSU (Grade 2)Ang mga Maranao ay nakatira sa paligid ng Lawa ng Lanao - Lanao del Sur, Lanao del Norte, Lungsod ng Marawi at Lungsod ng Iligan. "Lawa" ang kahulugan ng salitang "ranao" kung saan hinango ang kanilang pangalan.Ang Marawi ang tinaguriang lungsod ng mga dugong bughaw na Maranao. Sa malalaking bahay sila nakatira na may malalawak na pasilyo ngunit walang mga silid. Tanging ang mga dugong bughaw lamang ang pinapayagang manumit ng kulay ginto. Kadalasang makikita ang mga karaniwang Maranao na may dalang nakatiklop na banig pandanus. Kanila itong ginagamit sa sahig ng tahanan at sa mga moske.Buo pa rin at Hindi naiimpluwensyahan ang kulturang Maranao. Nananatili pa rin ang kanilang tunay na naiibang disenyo at kulay sa kanilang mga gawang ukit, damit at banig at sa kanilang mga kagamitang gawa sa tanso.T'boliSa Cotabato matatagpuan ang mga T'boli. Nangangaso sila, nangingisda at nangunguha ng mga prutas sa kagubatan na kanilang ikinabubuhay. Kaingin ang sistema ng kanilang pagsasaka. Gumagawa sila ng tela para sa damit mula sa t'nalak na hinabi mula sa hibla ng abaka.Walang "pari" ang mga T'boli na gumaganap ng mga sagradong ritwal o nagsisilbing tagapamagitan sa tao at sa mga bathala. Kadalasang iniuukol ng mga kababaihan ang kanilang panahon sa pagpapaganda sa sarili. Nagpapahid sila ng pulot-pukyutan sa mukha, nagsusuot ng maraming hikaw, kwintas, maliliit na kampanilya at binurdahang damit.Nagpapalagay rng tatu o hakang ang mga babae. Maaaring mag-asawa nang marami ang lalaking T'boli.TausugKinikilala sa katapangan at kahusayan sa pakikidigma ang mga Tausug. Hindi sila kailanman umuurong sa anumang labanan sapagkat para sa kanila, ang karuwagan ay batik sa karangalan ng pamilya. Likas na mapagbigay at palakaibigan ang mga Tausug. Nalinang ang ugaling ito sa kanilang pakikipag-ugnayan at pakikipagkalakalan sa mga tao sa Timog-silangang Asya.May pagkakaiba ang mga Tausug na nasa mga burol na tinawag na tao giniba at nasa mga dalampasigan na tinawag na tao higad. Mangingisda ang mga nakatira sa malapit sa dagat at magsasaka naman ang mga nasa loobang bahagi. Naninisid ng perlas ang nasa may dalampasigan na kanilang ipinagpapalit ng seda, tanso at bakal sa mga taga-Borneo at Sabah. Kanila ring ipinagpapalit ang mga ito ng pagkain sa mga magsasaka. Ang kalakalang ito ang nagdala ng Islam sa Sulu.BadjaoAng pangkat na Badjao ay naninirahan sa Sulu, sa mga bayan ng Maubu, Bus-bus, Tanjung, Pata, Tapul, Lugus, Bangas, Parang, Maimbung, Karungdung at Talipaw. Tinatawag din silang Luaan, Lutaos, Bajau, Orang Laut, Samal Pal'u at Pala'u. Samal ang kanilang wika.Kahawig ng mga Samal ang kanilang kultura. May haka-hakang sila at ang mga Samal ay isang pangkat na nagmula sa Johore sa dakong timog ng pinensulang Malaya.Nakatira sila sa mga bangkang-bahay. Isang pamilya na may myembrong 2-13 miyembro ang maaaring tumira sa bangkang-bahay.Pangingisda ang pangunahin nilang hanapbuhay. Gumagawa rin sila ng mga vinta at mga gamit sa pangingisda tulad ng lambat at bitag. Ang mga kababaihan ay naghahabi ng mga banig na may iba't-ibang uri ng makukulay na disenyo. Magaling din silang sumisid ng perlas.Dahil malapit sa Tausug, karamihan sa kanila ay Muslim. Gayunpaman, naniniwala pa rin sila sa umboh o kaluluwa ng kanilang mga ninuno. ito ay pawang katotohanan.SubanonAng mga Subanon ay matatagpuan sa mga kabundukan ng Zamboanga del Norte at Zamboanga del Sur. Kayumanggi sila at may makapal at maitim na buhok. Naniniwala silang sa iisang ninuno lamang sila nagmula.CuyunonAng mga Cuyunon ay naninirahan sa mga pulo ng Busuanga. Agutaya at Cuyo sa gitna ng Dagat Sulu sa silangan ng Palawan at timog-kanluran ng Panay. Ayon kay Padre Luis de Jesus, isa sa mga Español na nakarating sa Cuyo at Busuanga, ang mga Cuyunon ay may dugong Tsino kaya masisipag sila at matatalino sa kalakalan. Pagkakaingin ang kanilang paraan ng pagsasaka. Nagtatanim sila ng palay, mais, kamote, at ube. Pangalawang pinagkukunan ng kanilang ikinabubuhay ang pangingisda.Pangkat-pangkat ang mga Cuyunon kung magsaka, mangisda at kahit sa maliliit na gawaing tulad ng paglilinis ng bahay. Madalas na nag-uugnayan ang magkakapitbahay at nag-iinuman ang mga kalalakihan matapos ang kanilang gawain. Sa kanila ng pagiging Kristiyano ng mga Cuyunon, laganap pa rin ang kanilang pagsamba sa kaluluwa ng mga yumao at mga ritwal ng mga babaylan. Ang ritwal na kanilang tinatawag na palasag ay ginaganap bago mahinog ang mga palay. Para naman sa pagpapagaling sa mga maysakit, ginaganap ang taga-blac upang paalisin sa katawan ng maysakit ang masamang ispiritu. Ang patulod-sarot naman ang ritwal para mapigilan ang paglaganap ng epidemya.BagoboMatatagpuan ang mga Bagobo sa mga baybayin ng gulpo ng Davao. Maputi sila, may matipunong pangangatawan at malapad na mukha. Kulay-mais ang kanilang buhok na may natural na kulot. Itim ang kanilang mga mata na may bahagyang pagkasingkit. Sadyang inahit nang halos guhit na lamang ang kilay ng mga Bagobo. Makapal ang kanilang labi at bilugan ang baba.Ang mga Bagobo ang unang pangkat na nadatnan ng mga Español sa Mindanao. Noong panahong iyon, nagkakalakalan na ang iba't ibang tribu ng Bagobo. Pangunahing ikinabubuhay nila ang pagsasaka dahil na rin malapit ang kanilang panahanan sa pinagkukunan ng tubig. Pinagsasalit-salit nilang itanim ang palay at mais. Walang malinaw na pagkakaiba ang mga Gawain ng babae at lalaking Bagobo. Kapwa naghihimay ng hibla ng abaka ang babae at lalaki gayundin ang paghabi ng basket.Napapangkat sa tatlo ang tradisyunal na lipunan ng mga Bagobo. Ang bayani ang mandirigma at ang datu ang pinuno ng mga ito. Minamana ang pagiging datu. Pangunahing tungkulin ng datu ang tumayong huwes, mag-ayos ng mga gulo at ipagtanggol ang tribu. Ang mga nabalian o paring babae ang pangalawang uri sa lipunan. Sila ang matatandang babaing mahuhusay sa paghabi.YakanNagtatanim sila ng palay, niyog, kamoteng kahoy, lansones at mais. May sistema ng pagpapalitan sa pagsasaka ng Yakan. Nagagawa sa maikling panahon ang pag-aararo dahil pinagtutulung-tulungan ng mga magkakamag-anak at magkakaibigan ito. Punong- puno ng mga tradisyunal na paniniwala at kaugalian ang kanilang mga gawain sa pagsasaka. May paniniwala silang ang palay ay may sultan at mga pinuno kaya kinakausap nila ang "haring" palay upang mamuno sa iba pang mga binhing palay sa pagkakaroon ng masaganang ani. Kailangang ding tahimik sila habang nag-aani ng palay sa pangambang makatawag n gang iangay at maaaring liparin palayo ang palay.Patriarka ang uri ng lupaing Yakan kung saan ang amana o ama ang pinakapuno ng pamilya. Napakalapit ng ugnayan ng magkakamag-anak kaya lapit-lapit ang kanilang mga bahay at habdang tumulong ang bawat isa sa sinuman sa kanila na magkaroon ng kasawian o kaya kapag may kasayahan.Maraming ipinagbabawal sa buhay ng mga Yakan. Ipinagbabawal sa kanila ang pagpapakasal sa magpinsang makalawa ngunit maaaring magpakasal ang magpinsang buo manatili ang yaman ng angkan. Maaaring magpakasal nang higit sa apat ang lalaking Yakan kung kaya niyang bigyan ang mga ito ng sapat na kabuhayan. Pinapayagan din sa kanila ang diborsyo kung pumapayag dito ang lalaki.Ang mga Yakan lamang ang tanging pangkat na kapwa nagsususot ng pantalon ang lalaki at babae. Isinusuot ng lalaking Yakan ang maong sa kanyang ulo samantalang ipinupulupot naman ito ng mga babae sa kanilang baywang.ihiyon at kultura
Buod ng huling hiling hinaing at halinghing?
fictionHuling Hiling, Hinaing at Halinghing ni Hermano Husengni Pat V. VillafuerteHuling Hiling: IskuwalaNAGSISIMULANG MAGKULAY-GINTO ang dati'y luntiang punla na nilinang ng mapagpalang-kamay ng mga anak-bukid nang huli kong masilayan si Hermano Huseng, pagkaraan ng ilang taong pinaghiwalay kami ng panahon at ng pagkakataon. Noo'y kanyang kasibulan - maglalabimpitong tag-araw ng kanyang buhay. Malapad ang dibdib, maumbok ang siksik na mga braso, masigla at malakas. Pagmulat ng kanyang mga mata kasabay ng pagputok ng araw, isang katangi-tanging ritwal ang pinagkakaabalahan niyang gawin - ang talunin at magpaikut-ikot sa mahabang bakal na ang magkabilang dulo'y natatalian ng makapal na lubid at nakabuhol sa walong talampakang kawayan. Parang binabaluktot na ratan ang kanyang katawan tuwing itinataas-ibinababa ang pantay niyang mga paa, at ito'y nagmimustulang lagas na dahon ng banaba habang inililipad ng hangin. Pagkaraan ng ilang sandali'y pantay ang mga paang lulundagin niya ang lupa habang tuwid at magkapantay ang kanyang mga kamay na nakaturo sa langit. Nganganga't ibubuga ang nakaipong hangin sa malapad niyang dibdib saka sisimulang punasin ng kupasing lavacara ang namumuong mga pawis sa kanyang noo, pisngi, liig, batok at braso. Isang seremonya ko na ring gumising nang maaga kapag nauulinigan ko na ang kanyang mga yabag. At sa munting bilog na butas ng sawaling dingding ay lihim kong pinagmamasdan ang kanyang kahubdan. Ang malapad niyang dibdib at ang maumbok at siksik niyang mga braso. At ako'y nakadarama ng naiibang sigla. Ng naiibang pangitain. Ng di-maipaliwanag na damdamin.Masasabing kababata ko siya bagamat walong taon na ako nang sumulpot siya sa sangmaliwanag. Halos nagkakaumpugan ang dingding at bubong ng aming mga tahanan kaya't nasaksihan ko ang kanyang paglaki't pagbibinata. Bunso siya sa apat na magkakapatid na pulos lalaki ng mag-asawang Tata Pulo at Nana Docia, samantalang bugtong na anak ako ng mag-asawang maggugulay. Ngunit ang natatandaan ko, mula nang ako'y magkaisip, siya lang ang nilikhang laman ng aking isip . . . pagsikat at pagtirik ng araw. Kaya nga ba't sa tuwing magdadapit-hapon, sa tuwing aangkinin ng makakapal na ulap ang hilahod na kapaligiran ng buong nayon, ay itinuturing kong isang walang kahandaang kamatayan ang sandaling iyon para sa akin.Kapwa kami lalang at lumaki sa Tungkong Bato, isang natutulog na baryo sa San Antonio. Iisang Impong Gande ang nagpaanak sa amin. Iisang bisita* ang pinagdalhan sa amin upang maging kristiyano. Iisang Tata Roman ang nagpanguya sa amin ng usbong na bayabas upang pagkatapos ay bawasan ng isang kapirasong laman angpinakatatago naming "kamyas" sa katawan. Iisang baku-bakong landas sa gilid ng bundok ang aming nilalakbay patungo sa yari sa anim na raang kuwadro metrong pandayan ng karunungan. Ngunit habang nagpapalit ang mga araw at nagsisimula kaming mangarap para sa papaunlad na buhay ay nagkakaroon ng pagbabago sa aming paniniwala at ideolohiya. Bunga ng maghapong pakikinig ng mga balitang panglokal (walang nakararating na dyaryo sa aming nayon) ay higit na nagiging malalim ang pananaw sa buhay ni Hermano Huseng. Higit siyang naging maurirat sa mga isyung pulitikal. Higit siyang nagiging mapusok at marahas.Sa mga bagong nakikilala ni Hermano Huseng ay hindi nakakaligtaang itanong sa kanya kung ano ang kahulugan ng Hermano na nakakapit sa kanyang pangalan. Bukod sa kanyang magulang at mga kapatid, kami nina Tatang at Inang ang nakaaalam ng lihim na alamat. Simula sa unang araw ng Mayo hanggang katapusan ng buwan ay ipinuprusisyon ng mga taga-Tungkong Bato ang imahen ni San Isidro, ang patron ng mga magsasaka. Bawa't gabi'y isinasagawa ang "panunuluyan". Isang pamilya ang "umaampon" sa imahen. Ang bunsong anak na lalaki ay tinatawag na Hermano at kung babae ang bunsong anak, ito'y tinatawag na Hermana. Ipinaghahanda ng Hermano o Hermana ang pagdating ng kanilang "ampon". Ang pangunahing pinto at mga bintana ay ginagayakan ng iba't ibang ani - palay, mais, suman at iba pa. Dadasalan at aawitan ang "bagong panauhin". Isang buong araw itong manunuluyan at pagsapit ng gabi ay ibang pamilya na naman ang "aampon" sa imahen. Simula nang manuluyan kina Tata Pulo at Nana Docia ang patron ng mga magsasaka ay ikinapit na kay Huseng (mula sa pangalang Jose) ang salitang Hermano. Mula noon, ang anak na tumangging humawak ng pait, katam, lagare at martilyo ay tinawag ng Hermano Huseng.Anluwage ang ama ni Hermano Huseng. Isang maestro karpintero ng kanyang panahon. Namana niya ito sa kanyang ama na namana naman ng huli sa ama ng kanyang ama. Sa maikling salita, angkan ng mga anluwage ang pinag-ugatang lahi ni Hermano Huseng. Sinasabi ng mga naunang mamamayan ng Tungkong Bato na halos ang buong pamayanan ng nayon ay dumaan sa katam, martilyo't lagare ng angkan ni Hermano Huseng. Ang kauna-unahang bisita*, bahay, paaralan, klinika, ospital, palengke, bahay-sanglaan, bangko, panaderya, punerarya, tulay at palikurang-bayan sa Tungkong Bato; ang lumang kapitolyong pinagkutaan ng mga Kastila sa karatig-bayan; at ang pinakamamahaling ataul ng Funerarya Lorenzo sa San Antonio ay nagawa dahil sa mapagpalang mga kamay ng kanunununuan ni Hermano Huseng. Kaya't para sa sinaunang mga mamamayan ng Tungkong Bato, kasama na ng iba pang nayon at bayan ng San Antonio ay institusyon na ang lahing pinag-ugatan ni Hermano Huseng. Kaya't hindi dapat pagtakhan kung sakali mang makarinig si Hermano Huseng ng masasakit pananalita mula sa kanyang ama sa tuwing tatangkain niyang putulin ang kinagisnang tradisyon. Tanging siya, sa apat na magkakapatid na lalaki ang hindi sumasama sa ama kapag may batarisan o kapag nangingibang-bayan para mag-anluwage. Mas ginusto pa nitong magsulat ng mga tula. Mas kinahiligan pa nitong mag-alaga't magpalaki ng mga itik at bibe. At pagkaraang pakainin ang mga ito, pagkatapos ang sabay-sabay na pag-iingay ng mga ito ay uupo siya sa papag na nasa ilalim ng punong santol at magsisimulang magsulat. Nakatutuwang ako ang kanyang naging unang tagabasa at kritiko.Ang unang dalawang saknong ng kauna-unahang tula ni Hermano Huseng na pinabasa at ipinasuri niya sa akin ay naganap isang hapon sa ilalim ng isang punong santol. Isang hapong ayon sa kanya'y tamang panahon ng pagpapalayang-diwa:At sapagkat ang mabuhay sa daigdigay walang katapusang pagkukumagkagsa nakagapos na proseso ng kapagalan,bawat lakad-pasulongbawat likong pakaliwa't pakananbawat yapak-pabalikay may pagsuko sa loob ng ating sarili.nahahakbangan ang pusonatatalisuran ang isipngunit nahahawan ang landaspara sa kaluluwang pagal sa paghahanap ng katotohanansa di-madalumat na katotohanansa pagitan ng maraming pagtango't pag-ilingsa pader ng di-mabilang na pagpigil at pagtutol."Parang galit ka sa mundo," ang tanging nasabi ko.Ang akala ko'y iyon ang magiging simula ng isang magandang yugto sa buhay ko. Hindi pala. Pagkaraan ng ilang linggo'y naibalita niya sa akin na kinumbinsi siya ng kapatid ng kanyang hipag na magtrabaho sa konstruksyon ng kauna-unahang mall na maipatatayo para sa mga Nueva Ecijano. Ito'y nangangahulugang sa lungsod ng Cabanatuan na siya maninirahan, at paminsan-minsan na lamang siya luluwas sa Tungkong-Bato. Ito na rin marahil ang magiging simula ng aking kalungkutan. Ng aking kamatayan.Naging suliranin ni Hermano Huseng ang magkakasunod na taong pag-aasawa ng tatlo niyang kapatid. Papatanda na ang kanyang ama at wala nang makakatuwang sa pag-aanluwage. Ang kanyang kuya ay nakapangasawa ng isang Sebuwanang namasukang katulong sa tahanan ni Meyor. Sa munisipyo na nagtatarabaho ang panganay na kapatid. Nang sumunod na taon ay itinanan ng kanyang diko ang dalawang taon nitong nobya na taga-Aluwa. Sa bayan na ng babae nanirahan ang mag-asawa. May minanang kiskisan ng palay ang babae nang mamatay ang mga magulang nito at ito ang kanilang pinagkikitaan. Pagkaraan ng isang taon, nagpaalam ang kanyang sangko na magpapakasal na rin sa kasintahan nitong nasa kabilang ibayo. Maestra sa isang publikong paaralan ang napangasawa nito. Nagtayo ng maliit na tindahan ang mag-asawa at ito ang kanilang pinalalago. Siya naman ay sa pinagtatrabahuhan na namamalagi. Dalawang beses sa isang buwan na lamang siya kung umuwi sa Tungkong Bato.Nagsasalansan ako ng mga bakawan sa silong ng bahay nang maulinigan kong nag-uusap sina Tata Pulo at Nana Docia."Pa'no tayo mabubuhay kung ang bawat nagpapakumpuni ng bahay ay pabatares? Ang pangingibang-bayan na lamang ang atupagin mo," tinig iyon ni Nana Docia."Ang tao namang ire. Ako nga abay* ye* bigyan mo ng kahihiyan. Halos kamag-anakan natin ang mga nagpapabatares. Si Madeng ba ye pagbabayarin 'ta? Alam mo namang nag-iisa sa buhay at di-nakapag-asawa. Mabuti't nakumpuni ko ang bubong ng kanyang poltri bago dumating ang malakas na bagyo. Tatanggapin ko ba ang inaabot ni Kapitan Ontong gayong halos siya ang nagligtas at bumuhay sa 'tin no'ng panahong pasukin tayo ng mga taong-labas? Ay, tinamaan ka ng lintik. Baka ni isa mang tagarito ye walang dumamay sa 'yo sakaling dumating ang huling subo ko?" tugon ni Tata Pulo.Bagamat itinuturing na pinakamahusay kumarkula ng mga kahoy at kawayan kahit hindi nakatuntong man lamang ng unang grado sa paaralang-bayan, walang naaksayang gamit ang ama ni Hermano Huseng. Maging ang mga pinagtabasan at pinagkatamang kahoy ay kanyang nagagamit sa ibang paraan. Ang kayang katwiran, "Dapat panghinayangan ang alinmang bagay na natatapon. Ang lahat ng 'yan ay may paggagamitan." Pag-uwi mula sa pinaggawaan, sunung-sunong niya ang mga lumabis na pira-pirasong yero, kahoy at kawayan. Maayos na isasalansan sa silong ng bahay. Dudukutin sa bulsa ang naipon at nahinging mga pako na may iba't ibang sukat at isisilid sa isang lumang lata, kasama ng naipon ding maliliit na lapis na bagong tasa.Isang magdadapit-hapon, kasagsagan ng ulan nang dumating mula sa pambabatares si Tata Pulo. Nanginginig ang kanyang buong katawan. Inaapoy ng lagnat. Matapos palitan ng tuyong kamiseta ang kanyang basang damit, banyusan ng mainit na tubig ang kanyang mukha, mga braso't binti; at medyasan ang mga paa, pinahigop siya ni Nana Docia ng isang tasa ng mainit na kape."Iwasan ninyong maglabas ni isa mang sentimo kapag sumakabilang-buhay ako. Hilingin mo na lang sa ating mga anak na gamitin ang mga nakatambak na kahoy sa silong para sa aking kabaong. Ibig kong sila ang gumawa ng aking himlayan," ang bilin ni Tata Pulo. "Isama mo sa aking puntod ang mga gamit ko. Tutal, pinutol na nila ang kinalakhan kong tradisyon. Sayang . . . Sayang . . ."Pasungaw na ang araw nang tuluyang ipinikit ng Maestro Karpintero ang kanyang mga mata. Isang nangungulilang kamatayan ang nasaksihan ko nang umagang iyon.Magtatanghali na nang magkakasunod na dumating ang apat na anak ni Tata Pulo, kasa-kasama ang asawa't anak ng mga ito; maliban kay Hermano Huseng na nananatiling binata. Pinasok ng magkakapatid ang silong, namili at naglabas ng mga kahoy habang inilalabas ni Nana Docia ang mga gamit sa pag-aanluwage ni Tata Pulo. Ngunit . . ."Bakit ba pahihirapan pa natin ang ating katawan sa paggawa ng kabaong? Maaari naman tayong kumuha ng serbisyo sa Lorenzo?" tinig iyon ng panganay."Saka may kalumaan na ang mga kahoy na ito. Takpan man natin ng makapal na pintura'y lalabas din ang tunay na kayo," tinig iyon ng pangalawa."Mag-ambag-ambag na lang tayo. Kumuha tayo ng magandang kabaong sa Lorenzo," tinig naman iyon ng pangatlo. "Saka paghati-hatiin na rin natin iyong kanyang mga gamit.""Ngunit ang hiling ng inyong ama ay . . ."Halos papalubog na ang araw nang dumating ang panghabang-buhay na higaan ng pinakamatandang anluwage ng buong bayan ng San Antonio. Napagpasyahan ng magkakapatid na ilibing na kinabukasan ang ama."Wala naman tayong mga kamag-anak na hinihintay. Bakit kailangang patagalin pa ang libing? Pare-pareho tayong may pamilya na dapat asikasuhin," tinig iyon ng panganay."At may kabuhayan tayong dapat tutukan. Malakas pa naman sa panahong ito ang kiskisan. Sang-ayon ako kay Kuya na mailibing na agad si Ama," tinig iyon ng pangalawa."Ako rin. Hindi kami kailangang magtagal dito. Si Luming ay may turo sa bayan. Pinilit ko nga lamang lumiban sa klase ngayon," tinig iyon ng pangatlo.Kinabukasan, inihatid namin sa kanyang huling hantungan ang labi ni Tata Pulo. Mangilan-ngilan lamang ang nakipaglibing. Ni hindi sumipot ang mga taong natulungan ng matandang anluwage. Payak na libing ito para sa isang henyo ng paggawa. At sa paglisan ng apat na magkakapatid ay baon nila ang naiwang yaman ng amang anluwage: Martilyo ang pinili ng panganay, lagare ang inangkin ng pangalawa, katam ang kinuha ng pangatlo at iskuwala ang tanging hiling ng bunsong si Hermano Huseng sa kanyang ina."Bakit iskuwala?" ang tanong ko kay Hermano Huseng habang inihahatid ko siya sa sakayan."Hindi ako kailanman nakatulong kay Ama sa panahon ng kanyang pag-aanluwage. Sa mga gamit ni Ama, ang iskuwala ang hindi na gaanong ginagamit sa panahong ito hindi tulad ng martilyo, lagare at katam," ang sagot ni Hermano Huseng. "Ito lang ang huling hiling ko, masaya na ako para kay Ama."Huling Hinaing: KalatasPAPALAPIT NA ANG BAGYO sa Gitnang Luzon at nagsimula nang magsilikas ang ilang pamilyang taga_Tarlac at Pampanga sa kanilang mga kamag-anakan sa ilang kalapit-bayan ng Nueva Ecija. Katulong ni Tatang, sinimulan na naming suhayan ang aming nalulugmok ng bahay habang unti-unti ang inaani ni Inang ang mga gulay sa tumana*. Kinulong ko na rin ang mga alagang itik ni Hermano Huseng na siya kong naging libangan at tagapagpaalala ng aking itinatagong damdamin sa nagmamay-ari niyon. Magdadalawang taon nang nailibing si Tata Pulo at mag-iisang taon nang namayapa si Nana Docia. Tanging ng pangalawang anak na lamang ng matanda ang nakarating sa libing nito. Balitang nagtatago ang panganay na anak dahil nakadispalko ng salapi sa munisipyo at ang pangatlong anak naman ay balitang nangibang-bayan. Samantala, walang makapagsabi kung nasaan si Hermano Huseng. May nagsasabing nasa Maynila at namamasukan bilang weyter. May nagbabalita namang nakasama ito sa lumubog na barko patungong Cebu. Ngunit malaki ang kutob kong siya'y buhay. Iba ang nadarama ng isang umiibig . . . nang lihim."Pag-aari na pala ng mga Intsik ang halos ikatlong bahagi ng Tungkong Bato. Taga-Taiwan . . . Taiwan nga ba 'yon? Mula sa hanggahan ng ilog hanggang sa kawayanan. Sakop ang lupa natin, Ingga, pati na'ng ating tumana," tinig iyon ni Tatang. "Pagtatayuan daw ng pabrika."Iyon ang dahilan ng pakikipagpulong ni Alkalde sa mga taga-Tungkong-Bato sa tanggapan ni Kapitan no'ng isang gabi. Kabilang kami ni Tatang sa mga dumalo. Sa simula'y kinaringgan ng mga pagtutol, ngunit nang malauna'y may mangilan-ngilang sumang-ayon nang ipahayag ni Alkaldeng "Walang ibang magtatrabaho sa konstruksyon kundi mga taga-San Antonio lamang. Kapag natapos ang proyekto'y kayo pa rin ang magtatrabaho sa pabrika. Malaking tulong 'yon sa inyong kabuhayan. Huwag kayong mag-alala. Tutumbasan ng salapi ang alinmang pag-aaring masasagasaan, maging ito'y bahay o lupang sakahan."Isang gabing pumapagaspas ang mga dahong anahaw ay ginambala ng pagtulog ko ang sunud-sunod na pagkahol ng aso at pag-aalburuto ng mga itik at bibe ni Hermano Huseng. Pakiwari ko'y pinasok na naman ng mga taong-labas ang iniwanang bahay ni Hermano Huseng, katulad no'ng buhay pa si Tata Pulo. Bagama't may isang metro ang distansya, katapat lamang ng higaan ko ang pintuan ng ibinandonadong bahay; kaya't dinig na dinig ko ang kakaibang langitngit ng pintong kawayan habang sumasabay sa malakas na hihip ng hangin. Bukas ang mga matang hinintay ko ang pangyayaring maaaring maganap. Pagkaraan ng ilang sandali'y muling lumangitngit ang pintong kawayan kasunod ang papalapit na mga yabag. Sandaling huminto, na sa pakiwari lo'y sa tapat ng aking kinahihigan. Mayamaya'y muli kong narinig ang mga yabag, ngunit papalayo hanggang sa mawala't tanging ang sunud-sunod na pagaspas na lamang ng mga dahong anahaw ang aking narinig.Hindi ako gaanong nakatulog ng gabing iyon kaya't nakasungaw na sa bintana ang nag-iinit na araw nang ako'y bumangon. Nakapag-init na ng kape si Inang at kinukumpuni na ni Tatang ang bubong na sa wari ko'y dinaanan ng malakas na hangin. Agad kong tinungo ang bahay ni Hermano Huseng. Iginala ko ang paningin sa buong kabahayan. Walang nabago. Walang tanda ng paglapastangan sa naiwang alaala ni tata Pulo, ni Nana Docia at ni Hermano Huseng. Naroon pa rin at nananatili ang larawan ng sinaunang tradisyon na hinubdan ng maraming paghihirap, pagtitiis, pangungulila at pangangarap. Pinasok ng kakaibang lamig ang katawan ko, at marahil pati na ang kaluluwa ko, nang makita ko sa ibabaw ng mesa ang isang bagay na ni sa panaginip ay hindi ko inaasahang makikita: ang iskuwala ni Hermano Huseng!Paglabas ko ng bahay, sinundan ko ang mga yapak sa putikang lupa hanggang sa gilid ng aming bahay, katapat ng aking hinihigaan. Isang nakarolyong papel ang nakita kong nakaipit sa kapirasong butas ng dingding: Binasa ko ang nakalahad:i. Sama-samang pagsigawSa langit nakatunghay,Sama-samang pagkilosSa lupa nakalaan.ii. Dugo ang itinitikSa telang inuusig,Silakbo yaong himigNg pusong humihibik.iii. Bawat awit at tulaMay tarak ng pagpuksaBawat ningas ay sigaSa pugon ng pagluksa.Kayat ngayon na ang panahon para hubdan ang nakamaskarang mukha ng lipunang pag-aari ng mapagbalat-kayong mga dayuhan! Ipagtanggol ang karapatan ng mga aping manggagawa! Isulong ang demokrasyang pipigil sa mapagsamantala't mapanlait na naghaharing uri! Mabuhay ang tunay na kasarinlang makapipigil sa karukhaan ng sambayanang Pilipino! Isulong ang pambansang pakikibaka!Sa likod ng kalatas ay nakasaad ang ganito: Nasa kalatas na ito ang aking hinaing. Pag-aralan mo ang isinasaad ng kalatas at ipaliwanag ang kahulugan sa ating mga kanayon. Nasa loob ng munting baul ang mga polyeto, kasama ang mga kalatas na katulad nito. Ipamudmod mo sa ating mga kanayon. Ito lang ang huling hiling ko, masaya na ako para sa bayan.Huling Halinghing: KasalPARANG HINATULAN NG ISANG MABAGSIK NA SUMPA ang buong lalawigan ng Nueva Ecija nang salantain ito nang halos maglilimang buwang tagtuyot. Nangagyuko ang mga uhay sa pananim. Nangabitak ang dating matabang lupa. Nangarilang ang buong palayan. Nangamatay ang maraming hayop at halaman. Nangagkasakit ang maraming bata. Lumaganap ang iba't ibang uri ng sakit at epidemyang kumitil ng maraming buhay. Nangagsara ang ilang negosyong pang-agrikultura sa Gapan at San Isidro. Nangatigil ang ilang makina ng mga pabrika sa Jaen at San Leonardo. Binawi ng ilang negosyante't imbestor ang pakikipagkalakalan sa Gapan at Lungsod ng Cabanatauan. Isa nang disyerto ang Tungkong Bato. Ito ang nilalaman ng ulo ng balitang nakasaad sa Ang Nueva Ecijano, pahayagang lokal ng lalawigan, dala ng isang kasama namin sa kilusan, isang hapong siya'y bumaba sa kabayanan. Kung bakit at paano ako napahinuhod ni Hermano Huseng na mamundok at sumapi sa kanilang kilusan ay bunga ng aking lihim na pagtatangi sa kanya. Pagsaping ang naging bunga'y ang mapangahas na pagtatapat ko kina Tatang at Inang ng aking tunay na pagkatao at iniingatang lihim. Pagtakwil ang ipinabaon sa akin nina Tatang nang lisanin ko ang Tungkong Bato upang sumamang mamundok kay Hermano Huseng. Pagtakwil na dadalhin nila hanggang sa hukay, nang hindi ko nakakamit ang kanilang kapatawaran."Patawad, Tatang . . . Patawad, Inang . . . Patawad . . ."ANG PAGYURAK SA AKING DANGAL bilang tao ang matinding dahilan ng pag-anib ko sa kilusan, pangalawa lamang ang nadarama ko para kay Hermano Huseng. Nagsisimula na noon ang pagtutuyot, habang isinasalansan ko ang mga polyetong ipinagkatiwala sa akin ni Hermano Huseng ay tatlong armadong lalaking nakauniporme ng militar ang walang kaabug-abog na pumasok sa aming bahay. Sa pagitan ng aming pagmamakaawa at pagpupumiglas laban sa kanilang pananakot at pananakit ay walang habag na iginapos nila sina Tatang at Inang."NPA ka raw?" anang isa."Hindi, sino'ng maysabi sa inyong NPA ako?" ang nahihintakutan kong tugon."Napangiti sila sa uri ng tinig na kanilang narinig. At sila'y tuluyang naghagikhikan."Ibang putahe pala 'to, eh," ang puna ng pinakamatanda sa pangkat. "Makinis . . . Mas maganda pa sa misis ko, Pare."Gumuhit sa lalim ng gabi ang nakababasag na halakhak."Pinulong mo raw ang mga kanayon mo at nagpamudmod ka ng mga polyetong maka-kaliwa," ang sabi ng isa. Palinga-linga. Waring may hinahanap."Hindi totoo 'yan," ang pagkakaila ko."Kung hindi'y ano'ng ibig sabihin ng mga polyetong ito? Bakit nasa pag-iingat mo?" Sinu-sino kayo? Sino ang lider ninyo? Ikaw?" Galit ang tinig."Hindi . . . Hindi ko alam ang sinasabi mo," ang sabi ko.Pinalibutan ako ng tatlo. Isang malakas na suntok sa sikmura ang nagpapilipit sa akin. Isa-isa nilang hinubad ang aking damit, pati pantalon at pati ang nasa loob ng aking pantalon. Isang suntok sa mukha ang nagpatigil sa aking paghiyaw. Ibinaba ng kaharap ko ang kanyang pantalon pati ang panloob na tumatakip sa kanyang kahubdan. Inilabas ang nasa loob niyon. Sapilitan niya akong pinaluhod, hawak ang aking buhok, marahas niyang ibinuka ang aking bibig. At . . . Taas-baba . . . Taas-baba . . . Taas-baba . . . Sumunod ang isa. Higit siyang marahas. Taas-baba . . . Taas-baba . . . Taas-baba . . . Itinayo ako nu'ng huli, isinalya't pinaharap sa dingding. Tutop ang aking bibig, parang hayok sa laman na tinutukan ang aking likod. Sunud-sunod . . . Paulit-ulit . . .Pabilis nang pabilis . . . Palakas nang palakas . . . Pabaon nang pabaon . . . Palalim nang palalim . . ."Mga hayop kayo! Hayooooooooooop! Putang-ina n'yong lahat!"KAYRAMI KONG NATUTUHAN sa aking bagong daigdig, dito sa isang liblib na nayon ng Camarines Sur; mula nang kunin ako ni Hermano Huseng pagkatapos niya akong maitakas sa piitan, kasama ng iba pang mga lalaking hindi ko kilala. Ang karanasan kong iyon ang nagpabago sa pananaw ko sa buhay. Mula sa nakade-kahong ideolohiya ay nakawala ako sa gintong hawlang nasususian ng maraming pagtutol at pagbawal. Ngayong ako'y kaisa na ng kilusan, sa kabundukan ko napagsino ang aking sarili - ang noo'y kayraming pangamba at takot na ayaw kumawala sa aking dibdib, ang aking pagkamakasarili na wala palang puwang sa sistemang sosyal, moral at pulitikal ng bayan; ang maling paglingon ko sa hinaharap; ang napakataas na pagpapahalaga ko sa edukasyon at hindi sa damdamin ng nakararami; ang kaginhawahan at kasiyahang nadarama ko kapag ako'y busog habang may mga kababayan akong hindi kumakain; at higit sa lahat, ang malaking takot kong mamatay dahil sa aksidente, pagkakasakit o pagtanda at hindi nang dahil sa bayan. Ang lahat ng ito'y naikintal sa isipan ko nang dahil sa kilusan. Nang dahil sa lihim na pag-ibig ko kay Hermano Huseng. Nang dahil sa dangal na nawala sa akin.Hndi binago ni Hermano Huseng ang kanyang pangalan sa kilusan bilang paggalang niya kay Tata Pulo. Samantalang ako'y bininyagan niya sa pangalang Ka Hermana bilang paggunitang minsa'y naging hermana ako ng "ampunin" nina Tatang ang patrong si San Isidro ng Tungkong Bato. Sa mahabang panahon ng pamamalagi ko sa kabundukan ay lalo akong napalapit kay Hermano Huseng. Ako ang nag-aasikaso sa kanya kapag siya'y nagugutom, nagkakasakit o nasusugatan sa tuwing may mga armadong militar na lumulusob sa aming pinagkukutaan. Katuwang ko sa pag-aasikaso sa kanya si Ka Santan, isang dating madreng guro na siyang nagtatago ng mga nakumpiskang armas ng mga militar nang minsang nagkaroon ng engkuwentro sa paanan ng bundok. Sadyang kaysarap pagsilbihan ang isang taong lihim na minamahal.Isang umagang lumalangoy ako sa ilog ay bahagyang umalimbukay ang alon nang isang malakas na katawan ang tumalon sa tubig. Nang lingunin ko ang nagmamay-ari ay muling tumambad sa aking harap ang isang taong nagtataglay ng malapad na dibdib, maumbok ang siksik na braso, masigla at malakas. Si Hermano Huseng."May mahalagang pulong mamayang gabi. Malaki ang nagawa mong tulong sa kilusan kaya't dumalo ka. May lihim akong ibubunyag sa ating mga kasamahan. Panahon na marahil para pagbigyan ko naman ang tibok ng aking puso. Ikaw ang pinakamahalagang taong dapat na makarinig sa aking ikinukubling lihim," ang sabi ni Hermano Huseng."Ito na kaya ang araw na itinakda sa akin ng Panginoon?" ang naitanong ko sa aking sarili. "Imposibleng mangyari, ngunit ayokong umasa . . . ayoko."Maliyab na maliyab ang sindi ng mga sulo nang dumating ako sa pinagdarausan ng pulong. Ayon sa isang kasama'y sampung minuto nang nagpupukulan ng mga tanong at nagpapalitang-kuro ang mahigit na walumpung kasapi ng kilusan, kasama na ang isang dating pulitiko, isang pinatalsik na miyembro ng gabinete, isang pari, isang kilalang tagapagtatag ng grupong pangrelihiyon, isang babaing newscaster, dalawang peryodista, isang propesor ng political science at dalawang dating militar na dinukot nina Ka Undo noon, na matapos pababain ng bundok dahil na rin sa kahilingan ng gobyerno ay nagretiro sa pagsusundalo at muling nagbalik sa kabundukan para panghabang-buhay na maging kasapi.Nagsisimula nang pumatak ang ulan nang ipahayag ni Hermano Huseng ang ganito:"Kailangang magsipaghanda tayo. Anumang oras ay maaaring pumasok sa teritoryo natin ang pwersang militar. Nagkaisa na ang gobyerno, ang simbahan at ang media laban sa atin. Hindi raw natin pinahahalagahan ang nilagdaang kasunduan. Kasalanan ba natin kung bumalik sa bundok ang dati nilang mga kaanib? Kusang-loob ang pagbabalik dito nina kapitan," ang bungad ni Hermano Huseng. "Lumalakas ang ating pwersa at iyan ang pinangangambahan ng gobyerno."Nagsindi siya ng sigarilyo. Nagpawala ng usok."Bago ako sumapi sa kilusan ay ipinangako ninyo sa akin na anuman ang maging desisyon ko sa hinaharap, ako'y inyong pakikinggan at uunawain." ang pagpapatuloy ni Hermano Huseng. "Sa pagkakataong ito, sa kapahintulutan ng ating punong repormistang si Kumander Magayon, ay nais kong ipabatid sa inyong lahat na kami ni Ka Santan ay lihim na nagkakaibigan. Nais ko siyang pakasalan at pakisamahan habang buhay. Kasal ang tanging halinghing ko kay Ka Santan. Ito ang huling halinghing ko, masaya na ako para sa aking sarili."Gumuho ang pangarap na aking binuo nang kayhabang panahon. Nawalang-saysay ang lahat ng aking pagsisikap at pag-asam. A, kayhaba ng gabing iyon. Kasinghaba ng magdamag kong pagluha. At bago pumutok ang araw, sa tulong ng isang aandap-andap na ilawan, ang sakit ng puso ko'y itinala ko sa isang kapirasong papel:Nagising ako sa katotohanang hindi nga pala maaaring mangyari ang lahat. Salamat sa iyo na nagpatibok ng aking puso. Salamat sa alaala. Maramng salamat sa isang napapanahong pagpapamulat. Paalam.Sumabay ang pagpatak ng aking mga luha sa walang lingon at salit-salitan kong paghakbang. Kayhaba na ng aking nalakbay. Habang daan, pumapalaot sa diwa ko ang huling saknong ng tulang sinulat ni Hermano Huseng na ipinabasa niya sa akin kamakalawa ng gabi:Kaysarap sanang maging malaya kung ang laya'yDi malalambungan ng pagsisisi o pag-aalipusta.Bawat makata'y isang laya sa diwa at dugo.Bawat diwa'y isang bala ng poot,Bawat patak ng dugo'y isang punlo ng dangal.Ngunit,Hindi sa pamumundok,Hindi sa paghawak ng armasNasusukat ang ang lakas at giting,Hindi sa lawakang paglusob at pananakopNakakamit ang laurel at kamanyang,Kundi sa loob ng ating sarili.Laban sa gutom.Laban sa hirap.Laban sa ligalig.Laban sa daigdig.Sa daigdig ng napasukong daigdig.Sa dakong hilaga, mga yabag na papalapit ang gumambala sa aking paghakbang. Isang mahabang kilabot ang humaplos sa aking buong katawan. Nagtago ako sa isang lihim na lagusang natatakpan ng mahahabang damo at dayami. Mayamaya'y natulig ako sa sunud-sunod na pagpapalitan ng mga putok kasunod ng maramihang pagsabog. Malalakas. Nakatutulig. Nakamamatay.Pagkaraan ng dalawang araw at dalawang gabing pagtatago sa lihim na lagusan ay nagpatuloy ako ng paglalakad. Inihatid ako ng aking mga paa sa kabayanan. Usap-usapan ang enkuwentrong naganap sa pagitan ng mga militar at NPA kamakailan.Bumalong ang pangangatal ng buo kong katawan nang tumambad sa aking harapan ang nakalarawan sa pamukhang pahina ng pahayagan. Isang sugatang lalaking NPA ang matinding nananangis sa harap ng isang babaing NPA na sabog ang utak at pira-piraso na ang katawan. Ang lalaking iyon, sa kabila ng sunog ang kaliwang mukha'y nakikilala ko pa rin. Siya ang lalaking nagtataglay ng malapad na dibdib at maumbok at siksik na mga braso, na noon, sa tuwing makikita ko'y nakadarama ako ng naiibang sigla. Ng naiibang pangitain. Ng di-maipaliwanag na damdamin.
