0
Paraan na ginamit upang makamit Ang kalayaan ng taga kanlurang
Jonathan De Vera
Nikko Bernhard
Veronica Wilkinson
Add your answer:
Earn +20 pts
What are the native foods in calabarzon?
bansang bayani na si dr. Jose rizal+++!siya ay nag-alay ng kanyang buhay para sa ating bansa upang matamo natin ang kalayaan na ating tinatamo,isinulat niya rin ang noli metangere at el filibustirismo.
Sino ang opisyal ng pahayagan ng KKK?
layunin ng KKK na matamo ang kalayaan ng mga Pilipino sa Kastila sa pamamagitan ng paghihimagsik
Ano ano ang ibig sabihin ng ekonomiya?
ano ang ekonomiya
Ano ang dibisyon ng ekonomiks?
PRODUKSYONpagpoproseso ng mga hilaw na materyales upang maging ganap na produkto.PAGKONSUMOpag gamit o pag-ubos ng mga produkto at pagtangkilik ng ng serbisyo upang matamo ang pangangailan o kagustuhan.PAGPAPALITANpaglipat ng produkto at serbisyo mula sa isang tao papunta sa ibang tao.PAGTUSTOStumutukoy sakung sa paano kinikita,ginagastos,at pinamamahalaan ang salapi at pamahalaan.DISTRIBUSYONpamamahagi ng yaman na natamo mula sa pagkonsumo ng mga produkto tulad ng sahod ng paggawa,upa sa lupa,tuba sa puhunan.
Can you give me a sample of guest speaker speech for nutrition month celebration?
Be sure to discuss the point of nutrition month, and why it is important to remember in a special way. Also be sure to include an explanation of what the month entails. Since it is a welcome address, be sure also to welcome everyone to the space, to nutrition month, and thank them for coming.
Mga halimbawa ng salawikain at kahulugan sa tagalog?
-Pagkahaba-haba man ng prusisyon, sa simbahan din ang tuloy.-Kahulugan: Sa tinagal-tagal man ng samahan ng magkasintahan, sa bandang huli ay humahantong din ito sa kasalan.-Salawikain: Ang taong nagigipit, sa patalim man ay kumakapit.-Kahulugan: Ang taong nagigipit kung minsan ay napipilitang gumawa ng mapangahas na bagay na maaaring maging dahilan upang lalu lamang siyang magipit. Halimbawa, ang taong may mabigat na pangangailangan ng pera ay nagagawang mangutang ng patubuan, tulad ng five-six, na nagiging dahilan upang lalu pa siyang mangailangan ng pera.-Salawikain: Pag makitid ang kumot, magtiis kang mamaluktot.-Kahulugan: Kung nakakaranas ng kakulangan sa buhay ang isang tao ay dapat siyang mamuhay ng naaayon sa kanyang kakayahan. Matutong magtipid at maging payak sa pamumuhay.-Salawikain: Kung hindi ukol, hindi bubukol.-Kahulugan: Ang swerte sa buhay ay huwag asahang makakamtan kung hindi nakalaan para sa iyo.-Salawikain: Nasa tao ang gawa nasa Diyos ang awa.-Kahulugan: Hindi sapat na tayo ay humingi ng awa sa Diyos, kailangan din natin na pag-ukulan ng sikap at gawa upang matamo ang mimithing biyaya.-Salawikain: Lahat ng gubat ay may ahas.-Kahulugan: Saan man sa ating lipunan ay may mga taong traydor na gumagawa ng mga bagay na nakalalason o nakasisira sa samahan ng bawat isa.-Salawikain: Magkulang ka na sa magulang huwang lamang sa iyong biyenan.-Kahulugan: Kadalasang ipinapayo eto sa mga nagbabalak magpakasal o sa mga bagong mag-asawa upang mapabuti ang kanilang pagsasama. Ang mga magulang kase ay higit na mapagtatakpan o mapapatawag ang pagkukulang ng sariling anak keysa sa pagkukulang ng ibang tao.-Salawikain: Kung ano ang puno, siya ang bunga.-Kahulugan: Ginagamit sa paghahambing ng anak sa kanyang mga magulang. Sapagkat ang mga magulang ang humuhubog sa pagkatao at pag-uugali ng anak, ang anak ang nagiging larawan ng pagkatao at pag-uugali ng kanyang mga magulang. Ang mabuti (o masamang) anak, ay karaniwang ibinubunga ng mabuti (o masamang) mga magulang.-Salawikain: Kung ano ang itinanim, ay siyang aanihin.-Kahulugan: Kung ano ang ginawa mo sa kapwa ay kadalasang ganun din ang gagawin sa iyo. Halimbawa kung naging matulungin ka sa kapwa ay tutulungan ka rin.
Can i have a Reaction paper of bayaning third world?
PAGBUBUOD NG PELIKULANG "BAYANING THIRD WORLD"Ang pelikulang ito ay pelikulang nagsasadula ng buhay ni Rizal ngunit pinagdududahan dito ang pagkabayani ni Rizal. May dalawang tao na nag-isip at nagtalo sa paggawa ng pelikulang ito. Pinamagatan itong "Bayaning Third World" dahil sa pagiging marupok ni Rizal o third class, paano siya naging pambansang bayani kung tinalikuran niya ang himagsikan? Ito ang tanong na gustong ipabatid ng pelikula. Ito ay may 8 paksa: (1) Sino o Ano si Rizal? (2) Ang buhay ni Rizal, pampelikula ba ang buhay ni Rizal? (3) Doña Lolay, ang alaala at pag-alaala. (4) Josephine Bracken, inspirasyon o pampagulo? (5) Narcissa, ang biktima ay si Pepe. (6) Trining, lumabong alaala. (7) Padre Balaguer, nagbalik-loob si Pepe. (8) Kanya-kanyang Rizal. Ang pelikulang ito ay parang paglilitis kung saan isa-isang dadalawin ng dalawang gumagawa ng pelikula ang mga tao sa buhay ni Rizal at sa huli, hindi na nila maiiwasang kausapin mismo si Rizal. Sa simula ay ipinakita ang iba't ibang sagisag ng Pilipinas: pambansang ibon, hayop, bulaklak, ibon, puno, dahon, prutas, kasuotan, bahay, sayaw, laro, isda, kanta, bandila at bayani.Sino o Ano si Rizal? Sa umpisa, tinatanong kung sino at ano ba talaga si Rizal. Siya ay ang pambansang bayani, ang natatanging "Indio Bravo" at siya ay ang piso na maliit lamang ang halaga ngunit nangunguna.Ang buhay ni Rizal, pampelikula ba ang buhay ni Rizal? Nabanggit dito na ang buhay ni Rizal ay hindi pampelikula dahil wala na daw siyang ginawa kundi ang bumiyahe, sumulat ng mga nobela at tula, sumulat para sa kanyang mga kaibigan at tapos pinatay. Sa pelikulang ito pinagtalunan ang magiging pamagat at kung ano ang magiging paksa, isa sa mga nabanggit ay Rizal versus Bonifacio, Rizal versus Contemplacion, at Komersyal para sa Sentenyal. Sa pelikulang ito inimbestigahan ang pagkabayani ni Rizal, tutol nga ba siya sa rebolusyon o nabanas lang daw siya dahil hindi siya ang nagsimula nito. Dito nabanggit ang umano'y sulat ni Rizal tungkol sa relihiyong Katoliko bago siya mamatay. Sinabi na ang dahilan ng kanyang paglaban sa relihiyong Katoliko ay dahil ito ang dahilan ng lahat ng kanilang kahirapan at hinagpis. Ayon kay Rizal ang relihiyong Katoliko ay ginagamit noon para sa ilang piso, upang mapalawak ang kanilang mga asyenda, mang-akit ng mga inosente at batang-batang babae, at para patayin ang mga kaaway. Ipinakita din sa pelikula kung paano pinagdudahan ang buhay pag-ibig ni Rizal. Talaga bang nagpakasal sila ni Josephine Bracken?Doña Lolay, ang alaala at pag-alaala. Ayon kay Doña Lolay ang paghahangad ng karunungan ay halos isang krimen. Naging labis ang karunungan niya, aanhin niya ang karunungan kung ituturing siyang Filibustero, matutulad lamang siya kay Padre Burgos na nauwi sa kamatayan, napabayaan niya ang kanyang tungkulin bilang isang Kristiyano na dati niyang ginagawa sa kanyang pagkabata, pahayag ni Doña Lolay. Ngunit ayon kay Rizal, ang magsasaka doon ay higit na mas marunong kaysa sa mga Obispo sa Pilipinas, higit na mas may nalalaman kaysa sa mga santong lumikha ng mga milagro. Ang sinabi ni Rizal sa kanyang ina ay kung ano man ang kanyang pinaniniwalaan ngayon ay kanyang paniniwalaan dahil hindi matatanggap ng kanyang budhi ang mga bagay na hindi naaayon sa matuwid na pag-iisip. Ang saloobin ni Doña Lolay ay baka tuluyan nang nawalan ng tiwala si Rizal sa Diyos at maging Protestante siya, dito din niya nabanggit na binalaan na niya si Rizal noong bata pa lamang ito na huwag masilaw sa mga nakakaakit at naksisilaw na liwanag. Ngunit pinaninindigan ni Rizal ang kanyang mga isinulat, desidido na siyang magpakamartyr at maluwag na sa loob niya ang mamatay. Binagabag ang kanyang konsensya sa nangyari sa Calamba kung saan ligtas siyang nasa ibang bansa sa mga panahong iyon samantalang ang kanyang pamilya ay nakararanas ng kalupitan sa kamay ng mga Kastila.Josephine Bracken, inspirasyon o pampagulo? Ipinatapon si Rizal sa Dapitan nang hindi man lang siya nabibigyan ng pagkakataong ipagtanggol ang kayang sarili. Marami siyang pinagkaabalahan doon, maraming operasyon, maraming pasyente, may mga pagkakataon din na nanalo siya sa lotto at higit sa lahat nakilala niya si Josephine Bracken. Dito pinakita ang pagdududa tungkol kay Bracken, kung saan nga ba talaga siya nakilala ni Rizal, kung sa Dapitan ba o sa isang bar sa Hongkong. Dito pinag-usapan kung nagpakasal talaga sila ni Rizal. Sinasabi na nagpakasal sila bago mamatay si Rizal ngunit walang maipakitang katibayan si Bracken dahil sa kawalan umano ng oras noong mga sandaling iyon at sinasabi din niya na gusto niyang makuha ang lahat ng mga gamit ni Rizal ngunit tutol ang pamilya ni Rizal sa knilang pagpapakasal dahil ayaw nila kay Bracken. Sinasabi din na siya ang naging dahilan ng pagbabago ng isip ni Rizal upang mabalik-loob sa simbahang Katoliko. Dito din pinakita ang isyu tungkol sa dokumento na nagsasabing nagbabalik-loob na nga talaga si Rizal sa simbahang Katoliko. Ang dokumentong sinasabi ay hindi malaman kung tunay bang isinulat ni Rizal o peke lamang na pakana ng mga paring Kastila.Narcissa, ang biktima ay si Pepe. Binatikos dito ang pagkakakilala at pagsasama ni Rizal at Bracken dahil ito umano ay isang eskandalo. Ayon kay Narcissa ginamit lamang ang pangalan ni Rizal kaya siya napagbintangang nagsimula ng himagsikan dahil alam niya na tutol siya sa himagsikan, naipit, nabitag at napagbintangan lamang siya. Ayon kay Rizal, ang pagbabago ay dapat magsimula sa gobyerno at hindi sa mga taong bayan dahil kung ang mga taong bayan ang magsisimula ng pagbabago, kamatayan lamang ang mangyayari.Trining, lumabong alaala. Sino ang maniniwala kay Padre Balaguer? Hindi naniniwala ang kanyang pamilya na magagawa nga ni Rizal ang sinasabi ni Padre Balaguer dahil ayon sa unang pahayag ni Trining, ganoon ang sinasabi ng mga Heswita ngunit wala silang maipakitang dokumento na makakapagpatunay nito, alam niya ang sulat kamay ng kanyang kapatid na si Rizal. Ang ginagawa umano nila ay panlilinlang at paninira sa isang taong patay na. Hindi daw nawala ang dokumento kundi ay hindi lang malaman kung saan ito nailagay, at sinasabi umano na ang nakahanap ng dokumento ay isang paring Kastila kaya sinasabi na ang dokumento ay peke at pakana lamang ng simbahang Katoliko. Ngunit sa pangalawang pahayag ni Trining sinasabi niya na naniniwala siya sa dokumentong nagsasabi ng pagbabalik-loob ni Rizal sa simbahang Katoliko, na namatay siya bilang Katoliko at nagpakasal siya kay Josephine Bracken. Kumonsulta umano si Trining sa isang espiritista upang kausapin ang kanyang kapatid. Hindi malaman kung anong pahayag ni Trining ang totoo dahil sa kanyang katandaan ba kaya nagbago ang kanyang pahayag? Ito ang tanong na hindi nabigyan ang kasagutan.Padre Balaguer, nagbalik-loob si Pepe. Dito sinasabi na nagbalik-loob si Rizal sa pagiging Katoliko at si Padre Balaguer ang umano'y naging testigo. Pagkatapos ng pagdeklara ng sentensya kay Rizal ng kamatayan, si Rizal umano'y inilipat sa isang kuwartoong ginawang kapilya upang matamo niya ang tunay niyang kapayapaan sa huling mga oras ng kanyang buhay sa mundo. Ayon kay Rizal, naniniwala siya na sa malayang kaisipan, hindi niya matatanggap ang anumang batayan ng kaalaman maliban sa sinasabi ng kanyang pag-iisip. Sinasabi ng mga pari sa kanyang dating eskwelahan na nagging deboto daw si Rizal ng Birheng Maria ngunit ito ay madiing pinabulaanan ni Rizal. Sinasabi din na noong nagkita sila ng kanyang ina bago siya mamatay, si Rizal umano ay nagmakaawang humingi ng kapatawaran sa kanyang ina ngunit may ibang nagsasabi na humingi ito ng kapatawaran ng hindi nagmamakaawa bagkos ay nagbilin na bigyan ang kanyang bangkay ng mapayapang libingan. Hindi malaman kung sino ba talaga ang dapat paniwalaan, kung ang mga sinabi ba ng kanyang pamilya o ang sinabi ni Padre Balaguer. Sinabi din ni Padre Balaguer na nangumpisal si Rizal sa kanya bago ito matulog at pagkagising nito bago siya mamatay upang humingi ng kapatawaran sa mga nagawang pagkakasala niya. Dito din nabanggit ang nasabing sulat niya ng pagbabalik-loob sa simbahang Iglesia. Ayon sa sulat, si Rizal ay isang Katoliko at mamamatay siyang Katoliko, binabawi niya ang lahat ng kanyang sinabi, sinulat, inilimbag, inilathala at inasal laban dito. Naniniwala siya sa Iglesia at sinusunod niya ang mga utos nito. At bago siya mamatay, sinasabing siya ay nagumpisal ulit ng kanyang mga pagkakasala at humiling na magkaroon ng misa para sa kanya upang makapagkomunyon. At noong umaga umano'y walang tigil siyang nagrorosaryo. Sinabi din dito ni Rizal na handa na siyang mamatay. Sa huling mga oras ni Rizal, nakita at nakausap niya si Trining kung saan ay may ibinulong siya sa salitang Ingles na pagkamatay niya ay tingnan niya ang kanyang sapatos dahil may inilagay siyang sulat sa loob nito ngunit dalawang taon ang lumipas bago nila nahukay ang kanyang bangkay kaya hindi na nila nabasa ang sulat ni Rizal. Ang huling sulat na binigay lamang ni Rizal sa kanila bago ito mamatay ay naglalaman ng tula na nagsilbing habilin niya sa lahat: "Adios Patria Adorada Relihiyon del sol Querida".Kanya-kanyang Rizal. Maraming katanungan na hindi mabigyan ng kasagutan, maraming dapat sagutin si Rizal, ito ang huling nais ipabatid ng pelikula. Kahit basahin mo man daw ang lahat ng mga isinulat ni Rizal, hindi mo pa din lubusang makikilala si Rizal. Hangga't may pera habang buhay siyang mananatili sa piso. Hindi pampelikula ang buhay ni Rizal kundi pang-aklat lamang dahil sa maraming katanungang hindi pa rin masagot. Mahirap basagin ang pagiging pambansang bayani ni Rizal, ito ang iginiit sa katapusan ng pelikula dahil bawat tao ay may kanya-kanyang paniniwala tungkol kay Rizal. Kung totoong galling sa loob niya ang pagtalikod sa kanyang mga isinulat, masasabi na isa siyang duwag ngunit iba ang sinasabi ng kanyang mga nobela, mga tula, mga liham, mga sulat at deklerasyon tungkol sa kanyang paninindigan at pag-iisip at makikita mong hindi ka dapat magduda sa kanya. Nais din ipabatid ng pelikula na kung gusto mong makilala ng lubusan si Rizal ikaw mismo ang gumawa ng paraan upang kilalanin siya.
Intelektwalisado na ba ang wikang filipino?
ANG INTELEKTWALISASYON NG WIKANG FILIPINOChristian George C. FranciscoKagawaran ng Filipino at Panitikanccfrancisco@mail.dasma.dlsu.edu.phLayunin ng papel na ito na ipakita ang proseso ng pagpaplanong pangwika, paraan ng pag-iistandardays, pagmomodernays, mga salik sa pag-iintelektwalays ng wika gayundin ang gamit ng wikang Filipino sa edukasyong Pilipino sa kasalukuyang panahon.Ayon kay Constantino (1996), ang wika ang siyang pangunahing instrumento ng komunikasyong panlipunan. Bilang instrumento, maaaring matamo sa pamamagitan nito ang mga instrumental at sentimental na pangangailangan ng tao. Ang wika ay behikulo para makisangkot at makibahagi ang tao sa mga gawain ng lipunan upang matamo ang mga pangangailangang ito. Samakatuwid, ang pahayag na ito ni Constantino ay nagpapatunay lamang na napakahalaga ng papel na ginagampanan ng wika sa pang-araw-araw na buhay ng tao. Gamit ang wika, nagagawa ng tao na masatisfay ang kanyang mga pangangailangan maging ito man ay pansosyal o pampersonal. Nagiging instrumento ang wika upang makisangkot ang tao sa mga nangyayari sa kanyang paligid. Dahil dito, mahalaga para sa isang tao na maging maalam siya sa kanyang wikang ginagamit upang ito ay magamit niya sa paraang tiyak at planado.Para sa mga taong aral sa wika, hindi na bago ang katawagang pagpaplanong pangwika o language planning. Sa larangang ito, tinatanaw ang mga maaaring pagpiliang wika mula sa isang komunidad para gawing estandardisado. Sentro rin ng pag-aaral ng PP ang konsyus na paggamit ng isang wika sa isang lipunan, kung saan, ito ay kinapapalooban ng pagkalap ng mga datos o informasyon upang bumuo ng desisyon kaugnay sa kung anong wika ang pinakaangkop na gagamitin sa isang lipunan (Eastman, 1982).Ang PP ay binubuo rin ng dalawang mahalagang meyjor komponent. Sa komponent na ito mahihinuha natin ang mga konkretong batayan sa maayos na pagpili ng isang wikang sasailalim sa estandardisasyon. Una, ang patakarang dapat sundin; ikalawa, pagpili ng wika kaugnay sa napagkasunduang patakaran. Ang una ay binubuo ng apat na mahahalagang salik. Ang mga ito ay ang sumusunod:FORMULASYON - Ito ang yugto ng deliberasyon at/o pagdedesisyon kaugnay sa wikang pipiliin. Mahalagang isaalang-alang dito ang layunin ng mga gagamit nito.KODIFIKASYON - Ito ang yugto kung saan nagkakaroon ng teknikal na preparasyon ang mga language academies ng napagkasunduang patakaran. Mahalaga namang tingnan dito ang pananaw, paniniwala, saloobin ng kapwa magpapatupad at tatanggap ng napagkasunduang patakaran.ELABORASYON - Ito ay pinaiiral ng ahensyang pangwika na kung saan inihahanda na ang mga materyal na kakailanganin sa pagpapalawak ng gamit ng piniling wika.IMPLEMENTASYON - Ito naman ang yugto ng pagtanaw sa epekto ng plinanong pagbabago sa wikang pinili.May inilahad pa rin si Eastman (1982) kaugnay sa paraan ng pagpili ng wika. Sa katunayan, may sampung kategorya kung saan maaaring makapamili ng isang wika na sasailalim sa estandardisasyon:1. Indigeneous Language - Wikang sinasalita ng mga sinaunang tao na nakapanirahan sa isang lugar.2. Lingua Franca - Wikang gamitin ng mga taong may magkaibang unang wika na may tiyak na layunin sa paggamit.3. Mother Tongue - Wikang naakwayr mula sa pagkabata.4. National Language - Wikang ginagamit sa politika, sosyal at kultural na pagkakakilanlan.5. Official language - Wikang ginagamit sa transaksyong pampamahalaan.6. Pidgin - (Nabuo sa pamamagitan ng paghahalu-halo ng wika) Wikang kadalasang ginagamit ng mga taong may magkaibang pinagmulang wika.7. Regional Language - Komong wika na ginagamit ng mga taong may magkaibang wikang pinagmulan na naninirahan sa isang partikular na lugar.8. Second Language - Wikang natutunan bilang karagdagan sa unang wika.9. Vernacular Language - Wika ng isang sosyal na grupo na nadomina ng ibang wika.10. World Language - Wikang ginagamit sa malawak na saklaw ng mundo.Alinman sa mga nailahad na ito ay maaaring mapagpilian o maging batayan tungo sa pag-iistandardays ng wikang napagkasunduan.Samantala, ang estandardisasyon ng wika naman o language standardization ay isang sangay ng pagpaplanong pangwika na konsern sa kaisahan sa likod ng linggwistikong pagkakaiba-iba ng mga wika. Ayon kay Eastman (1982) mula kay Haugen (1966), may proseso ang pag-iistandardays ng wika.Tungo sa pag-iistandardays ng wika, mahalagang makapamili muna ng wika, makodifay ito sa pamamagitan ng paghahanda ng teknikal na preparasyon o ng mga kagamitan (libro, ensaklopidya at iba pang mga nasusulat na materyal). Matapos nito, kinakailangan na maging malawakan ang pagpapagamit nito sa iba't ibang domeyn tulad ng: simbahan, paaralan, pamahalaan, midya at iba pa. Malaki ang papel ng domeyn sa estandardisasyon dahil ito ang susukat sa lawak ng gamit ng wika.Sa kaso naman ng modernisasyon, binigyang paliwanag ni Eastman (1982) na ito ay ang paglago ng popular na pagkakakilanlan ng isang estandardisadong pambansang wika mula sa mga gumagamit nito. Sa kabilang banda, inilahad naman sa jornal ng Komisyon ng Wikang Filipino ang dalawang yugto para masabing modernisado ang isang wika. Ang una ay tinawag na Popularly Modernized Language o PML at ang pangalawa ay ang Intellectually Modernized Language o IML. Ayon dito, ang wika ay maaaring maging moderno subalit hindi intelektwalisado. Ang wika na ginagamit sa enterteynment ay pwedeng tawaging moderno subalit hindi ito masasabing intelektwalisado, gayundin naman ang wikang ginagamit sa tabloyd ay hindi rin maaaring iklasipika na intelektwalisado. Sa kabilang banda, masasabi nating intellectually modernize ang isang wika kung ito ay nagagamit sa mga matataas na karunungan gaya ng agham, teknolohiya, negosyo, kalakalan, industriya, medisina at iba pa. Tunguhin ng dalawang yugtong ito na maintelektwalays ang wikang ginagamit ng isang partikular na lipunan.Malaki rin ang magiging ambag ng mga larangang pangwika tungo sa pagpapalakas ng intelektwalisasyon. Maaaring sumailalim ang isang wika sa mga sumusunod na larangan:Larangang pangwika na nagkokontrol (Controlling domains of language) - Ang wika at varayti ng wikang ginagamit dito ay dinidikta kapwa pasulat at pasalita. Nangangahulugan ito ng katiyakan at wastong gamit ng mga salita. Kadalasan itong ginagawa sa matataas na antas ng karunungan gaya ng: simabahan, batas, midya, paaralan, pamahalaan, industriya, negosyo, komersiyo at iba pa. Dahil nga nagiging diktador kung ano ang wikang gagamitin, nadedevelop ang isang wika tungo sa tinatatawag na estandardisado at intelektwalisado.Nagkokontrol nang bahagya sa larangang pangwika(Semi-controlling domains of language) - Ang wika at ang mga varayting ginagamit naman dito ay pasulat subalit tanging tagapakinig lamang ang mga gumagamit nito. Di-tulad ng nauna, hindi kasinghigpit ang paggamit ng wika rito. Ipinahihintulot rin nito ang pakikibahagi ng tao sa iba't ibang gawain subalit hindi kinakailangan na maging dalubhasa ang isang tao sa paggamit ng wika. Halimbawa nito ay sa relihiyon at enterteynment.Di-nagkokontrol na mga larangan ng wika(Non-controlling domains of language) - Ang wikang gamit dito ay pasalita lamang na kadalasang makikita sa tahanan at lingua franca ng isang bansa.Gayumpaman, ang salitang intelektwalisasyon ay nagdudulot pa rin ng pagkalito mula sa iba't ibang taong sangkot sa paggamit ng wika. Sa paliwanag ni Sibayan (1999), ang wika ay intelektwalisado kung ito ay nasusulat. Hindi sapat ang pasalitang paraan para masabing intelektwalisado ang isang wika. Kinakailangang ang wika ay nakapagpapalimbag ng iba't ibang balon ng karunungan (libro, ensaklopidya at iba pa) na magagamit ng tao tungo sa paglago ng kanyang kaalaman. Sa kaso ng Filipino, ani Sibayan, ang pag-iintelektwalays dito ay nararapat ifokus sa mga lawak na kumokontrol na wika o controlling domains of language, mga lawak na ayon sa kanya ay nagdidikta ng wikang inaasam at pinapaboran ng mga taong gumagamit ng wikang iyan. Halimbawa nito ay ang gamit ng wika sa mahahalagang larangan tulad sa edukasyon, pamahalaan, batas, hukuman, agham at teknolohiya, negosyo, pangkalakalan, industriya, mga propesyon na may bahaging larangan (sub domains) tulad ng medisina at abogasya, masmidya at literatura.Sa paliwanag naman nina Espiritu at Catacataca (2005), nakaankla sa pagpaplanong pangwika ang salitang intelektwalisasyon. Ito ay pumapaloob sa apat na dimensyon: seleksyon, estandardisasyon, diseminasyon at kultibasyon. Sa kultibasyon papasok ang konsepto ng intelektwalisasyon. Ani Neustupny (1970), ang kultibasyon ay isang proseso na nagmumula sa kodifikasyon ng wika tungo sa kultibasyon at elaborasyon nito. Sa kabuuan, nangangahulugan lamang na ang tanging layunin ng intelektwalisasyon ay upang magampanan ng wika ang kanyang mga tungkulin sa mga gumagamit nito.Samantala, inilahad ni Acuna (1994) na ang mga pambansang wika sa buong mundo ay maaaring iuri sa tatlo: Intellectualized languages of wider communication; confined, independent and intellectualized national languages; and developing national languages. Ang unang uri ay tumutukoy sa popular na mga internasyunal na wika gaya ng: Ingles, Pranses, Aleman at Espanyol. Ang mga wikang ito ay ginagamit bilang mga kontroling na domeyn sa paggawa (work) at iba pa. Samantala, ang ikalawang uri naman ay tumutukoy sa mga intelektwalisadong wika na saklaw lamang ang bansang pinaggagamitan nito. Ang wikang ito ay sapat na upang magamit sa lahat ng domeyn ng isang bansa. Halimbawa ng mga bansang ito ay ang Korea at Japan. At ang panghuling uri naman ay tumutukoy sa mga bansang nasa proseso pa lamang ang intelektwalisasyon ng wika gaya ng Indonesia, Malaysia at Pilipinas. Sa mga bansa kasing ito ay patuloy pa rin ang pagdevelop sa tinawag ni Sibayan na idyomang pedagojikal.Ngayon, ano naman ang hinaharap ng wikang Filipino kaugnay sa isyu ng estandardisasyon at intelektwalisasyon? Ang tanong na ito ay nagdulot ng mga kalituhan sa maraming Pilipino, kahit mga dalubwika ay patuloy na nagdedebate kung estandardisado o intelektwalisado ba ang Filipino. Kadalasang sagot na maririnig sa kanila ay ganito: Ang Filipino ay patuloy pa sa pagdevelop tungo sa estandardisasyon at intelektwalisasyon nito. Ang pahayag na ito ay totoo. Sapagkat ayon na rin sa Konstitusyon sa ilalim ng Artikulo XIV ng Seksyon 6:"Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa batay sa iba pang mga wika sa Pilipinas."Nangangahulugan lamang ito na ang Filipino ay kailangang umasa sa mga intelektwalisadong wika hindi lamang sa mga wika sa Pilipinas. Isang magandang halimbawa na nito ay ang wikang Ingles. Ang Ingles man ay umasa rin sa mga intelektwalisadong wika tulad ng Griyego, Latin at Pranses. Sa kabilang banda, tinukoy sa jornal ng KWF ang mga kadahilanan kung bakit kailangan ng Filipino na umasa sa Ingles. Narito ang mga kadahilanan:1. Halos lahat ng nakasulat na bersyon ng makabagong Filipino kabilang na iyong sa mga paaralan ay puno ng hiram na salita sa Ingles, may mga binaybay ng tulad ng sa mga orihinal at karamihan naman ay isina-Filipino ang pagbabaybay.2. Malinaw na ipinakikita sa mga pag-aaral tungkol sa mga intelektwalisadong varayti ng sinasalitang Filipino ng mga mag-aaral sa anim na pamantasan sa Metro Manila (UP, DLSU, Araneta U, PNU, PUP at PLM) na kayang talakayin ng mga mag-aaral ang kanilang mga takdang aralin sa matematika, biyolohiya at iba pa sa pamamagitan ng maramihang panghihiram sa Ingles.Sa madaling salita, para masabing intelektwalisado ang wikang Filipino, kinakailangan na magamit ito sa pagtuturo sa mga Pilipino sa halos lahat ng larangan o antas.Kung kaya, ani Espiritu at Catacataca (2005) mula kay Sibayan (1988), para maisakatuparan ito, pangunahing pangangailangan sa intelektwalisasyon ang manunulat sa kurikulum at mga teksbuk at isang idyomang pedagojikal sa Filipino. Ang idyomang pedagojikal ay ang kabuuan ng mga ginradong teksto, mga sanggunian, patnubay at iba pang mga kagamitang panturo na magagamit mula sa unang baytang sa elementarya hanggang antas tersyarya isinulat ng mga ekspertong manunulat ng mga teksbuk at kagamitang pangkurikulum at mga iskolar at mga eksperto sa pamamaraan ng pagtuturo. Kung babalikan natin ang unang pahayag ni Sibayan, ang wika ay kailangang NASUSULAT para masabing intelektwalisado ito.Gayumpaman, may apat na katangian ang isang intelektwalisadong wika. Una, aktibo, marami at malawak ang gumagamit ng wika partikular na ang pasulat na anyo kaysa pasalita. Pangalawa, ang wika ay estandardisado. Ibig sabihin, walang kalituhan kaugnay sa palabaybayan nito, nararapat na ito ay kodipikado sa mga diksyonaryo at iba pang referensiya. Pangatlo, ang wika ay nararapat na may kakayahan na maisalin sa iba pang intelektwalisadong wika. At panghuli, ang wika ay nararapat na maunlad at tanggap sa iba't ibang rejister na ang ibig sabihin ay nagagamit ito sa iba't ibang larangan o bahaging-larangan. Mahalaga ito sa konsepto ng intelektwalisasyon dahil tumutukoy ito sa lawak ng gamit ng wika.Samantala, iminungkahi naman ni Sibayan ang mga tiyak na referensiya upang masubok kung intelektwalisado ba talaga ang wikang Filipino.Nagagamit ba ang Filipino bilang pangunahing wika ng instruksyon mula sa kindergarten hanggang level pampamantasan?Ang Filipino ba ay ang pangunahing wika sa trabaho kung saan Ingles ang kasalukuyang gamit?Ang Filipino ba ay ang nais at mithiing wika ng mga Pilipino upang magamit sa kanilang sosyo-ekonomiko at intelektwal na pag-unlad?Ani Sibayan, mahirap makamit ito subalit ito ang mga katangian ng isang intelektwalisadong wika na maaring magamit bilang kontroling na domeyn ng isang bansa. Sa kasalukuyan, ang Filipino ay kinakaharap ang napakaraming problema, kung kaya, hindi maiiwasang maging mabagal ang tinatahak nitong landas tungo sa intelektwalisasyon. Ilan sa mga problema ay ang mga sumusunod:1. Kulang ang "political will" sa pag-iintelektwalays nito.2. Kulang ang suportang ibinibigay ng mga nasa industriya, komersyo, negosyo at iba pa. Ingles pa rin ang ginagamit sa mga larangang ito bilang pangunahing midyum ng komunikasyon.3. Kulang sa pondo mula sa pamahalaan kaugnay sa pagpapalawak ng gamit ng Filipino sa iba't ibang ahensiya nito gayundin ang mga sapat na treyning.4. Mismong ang akademiya ay may kakulangan tungo sa intelektwalisasyon ng Filipino. Ito ay sa apektong pagdevelop ng mga libro na naka-Filipino.5. Dagdag pa ang mismong Pangulo ng bansa na nagnanais na ibalik ang Ingles bilang pangunahing midyum ng pagtuturo. Mula ito sa kanyang EO 210 na pagpapalakas sa gamit ng Ingles.Ang mga ito ay refleksyon ng realidad na kasalukuyang kinakaharap ng wikang Filipino. Isang nakakalungkot na pangyayari dahil hindi masalamin ang kahalagahan ng pagkakaroon ng isang pambansang wika na siyang makapagbubuklod at magbibigkis sa isang kulturang maka-Pilipino na kakikitaan sana ng ating identidad.Isang hamon sa kasalukuyan sa mga Pilipino partikular na sa mga akademisyan kung paano ba maiintelektwalays ang wikang Filipino? May iminungkahi kaugnay rito si Sibayan.Kinakailangan ng mga tagatangkilik at tagapagpaunlad nito.Kinakailangan ng mga praktisyuner at employer na naniniwala sa epektibong gamit ng Filipino sa anyong pasulat hindi lamang sa pagtuturo gayundin sa pagkatuto.Hindi lamang sa mga disiplinang teknikal gamitin ang Filipino, bagkus, magamit ito sa iba pang disiplina.Kinakailangan ng mga pablisher na handang maglathala ng mga publikasyon sa Filipino.Kinakailangan din ng mga taong handang ponduhan ang programang pang-intelektwalisasyon.Ang Filipino ay kailangang tanggap ng nakararaming bilang ng mga Pilipino lalo na sa erya ng kontroling na domeyn ng wika.Pagkamahinahon ay higit na kailangan din. Ang Filipino ang hindi magiging ganap na intelektwalisado sa madaling panahon.Huwag magturo ng Filipino kung walang libro o materyal na nakasulat sa Filipino.Ang mga mungkahing ito na inilahad ni Sibayan ay ang mga maaaring mapagnilayan ng bawat Pilipino habang patuloy na dinidivelop ang wikang Filipino. Magsilbi sana ito gabay nating lahat tungo sa mabilis at malawakang estandardisasyon at intelektwalisasyon ng ating wika - ang wikang magsisilbing tagapagbuklod sa lahat ng mamamayan ng bansang ito tungo sa iisang mithiin makabansa.
Do you have a copy of banaag at sikat?
Banaag at SikatBanaag at SikatNi Lope K. SantosAng buod ng kasaysayan ng Banaag at Sikat ay lumiligid sa mga adhikain at paninindigan ng dalawang magkaibigang sina Felipe at Delfin. Si Felipe ay anak ng isang mayamang presidente ng isang bayan sa Silangan. Dahil sa kanyang pagkamuhi sa mga paraan ng pagpapayaman ng kanyang ama at sa kalupitan nito sa mga maralitang kasama sa bukid at sa mga utusan sa bahay ay tinalikdan niya ang kanilang kayamanan, pumasok na manggagawa sa isang palimbagan, at nanligaw sa isang maralita ngunit marangal na dalaga, si Tentay. Samantala, siya'y nakatira sa isang bahay ng amang-kumpil na si Don Ramon sa Maynila. Ang mga paraan ni Don Ramon sa pagpapayaman, ang kanyang mababang pagtingin sa mahihirap at ang pag-api niya sa mga pinamumunuan ay nakapagpalubha sa pagkamuhi ni Felipe sa lahat ng mayayaman at nagpapatibay sa kanyang pagiging anarkista.Pinangarap niya ang araw na mawawala ang mga hari, punumbayan at alagad ng batas, ang lahat ng Tao'y magkakapantay-pantay at magtatamasa ng lubos na kalayuan at patas na ginhawa sa buhay.Nang pilitin ng ama na umuwi sa kanilang bayan, siya'y sumunod. Subalit itinuro niya sa mga kasama sa bukid at sa mga katulong sa bahay ang kanilang karapatan. Sa galit ng ama, siya'y pinalayas at itinakwil bilang anak. Nagbalik siya sa dating pinapasukan sa Maynila at hinikayat si Tentay na pumisan sa kanya kahit di kasal, sapagkat tutol siya sa mga seremonyas at lubos na naniniwala sa malayang pag-ibig.Si Delfin ay Hindi anarkista kundi sosyalista. Hindi niya hinangad na mawala ang pamahalaan ngunit katulad ni Felipe ay tutol siya sa pagkakaipon ng kayamanan sa ilang taong nagpapasasa sa ginhawa samantalang libu-libo ang nagugutom, nagtitiis at namamatay sa karalitaan. Tutol din siya sa pagmamana ng mga anak sa kayamanan ng mga magulang. Siya'y isang mahirap na ulilang pinalaki sa isang ale (tiya). Habang nag-aaral ng abogasya ay naglilingkod siya bilang manunulat sa isang pahayagan. Kaibigan siya at kapanalig ni Felipe, bagamat Hindi kasing radikal nito.Nais ni Felipe ang maagang pagtatamo ng kanilang layunin, sukdang ito'y daanin sa marahas na paraan, samantalang ang hangad ni Delfin ay dahan-dahang pag-akay sa mga Tao upang mapawi ang kamangmangan ng masa at kasakiman ng iilang mayayaman, sa pamamagitan ng gradwal na pagpapasok sa Pilipinas ng mga simulain ng sosyalismo.Si Don Ramon ay may dalawang anak na dalaga at isang anak na lalaking may asawa na. Ang mga dalaga'y sina Talia at Meni. Si Talia ay naibigan ng isang abogado, si Madlanglayon. Ang kasal nila'y napakarangal at napakagastos, isang bagay na para kina Felipe at Delfin ay halimbawa ng kabukulan ng sistema ng lipunan na pinangyayarihan ng mayayamang walang kapararakan kung lumustay ng salapi samantalang libu-libong mamamayan ang salat na salat sa pagkain at sa iba pang pangunahing pangangailangan sa buhay.Sa tulong ni Felipe noong ito'y nakatira sa bahay ni Don Ramon, nakilala at naibigan ni Delfin si Meni. Si Don Ramon ay tutol sa pangingibig ni Delfin sa kanyang anak; dahil ito'y maralita, at ikalawa, dahil tahasang ipinahayag nito ang kanyang pagkasosyalista sa isang pag-uusap nilang dalawa sa isang paliguan sa Antipolo. Ang pagtutol na ito ay walang nagawa. Nakapangyari ang pag-ibig hanggang sa magbinhi ang kanilang pagmamahalan.Nang mahalata na ni Talia at ni Madlanglayon ang kalagayan ni Meni, Hindi nila ito naipaglihim kay Don Ramon. Nagalit si Don Ramon; sinaktan nito si Meni at halos patayin. Sa amuki ni Madlanglayon, pumayag si Don Ramon na ipakasal si Meni kay Delfin, Subalit nagpagawa ng isang testamento na nag-iiwan ng lahat ng kayamanan sa dalawa niyang anak; si Meni ay Hindi pinagmanahan.Si Meni ay nagtiis sa buhay-maralita sa bahay na pawid na tahanan ni Delfin. Paminsan-minsan, kung mahigpit ang pangangailangan, nagbibili siya ng mga damit o nagsasangla ng kanyang mga alahas noong dalaga pa. Ito'y labis na dinaramdam at ikinahiya ni Delfin at ng kanyang ate, subalit wala naman silang maitakip sa pangangailangan.Sa simula, si Meni ay dinadalaw ng dalawang kapatid, lalo na si Talia, at pinadadalhan ng pera at damit. Subalit ang pagdalaw ay dumalang nang dumalang hanggang tuluyang mahinto, ay gayon din ang ipinadadalang tulong. Samantala, si Don Ramon, sa laki ng kanyang kahihiyan sa lipunan dahil sa kalapastangang ginawa ni Meni at ni Delfin, ay tumulak patungong Hapon, Estados Unidos at Europa, kasama ang isang paboritong utusan. Wala na siyang balak bumalik sa Pilipinas. Nakalimutan niya ang pagwasak na nagawa niya sa karangalan ng maraming babae na kanyang kinasama; ang tanging nagtanim sa kanyang isip ay ang pagkalugso ng sariling karangalan sa mata ng lipunan dahil sa kagagawan ni Meni.Samantala, nagluwal ng isang sanggol na lalaki si Meni. Sa pagnanais na makapaghanda ng isang salu-salo sa binyag ng kanyang anak, susog sa mga kaugalian, si Meni ay nagsangla ng kanyang hikaw, sa kabila ng pagtutol ni Delfin na tutol sa lahat ng karangyaan. Ang ninong sa binyag ay si Felipe na Hindi lamang makatanggi sa kaibigan, subalit kontra rin sa seremonyas ng pagbibinyag. Bilang anarkista ay laban siya sa lahat ng pormalismo ng lipunan. Sa karamihan ng mga pangunahing dumalo, kumbidado't Hindi, ay kamuntik nang kulangin ang handa nila Delfin, salamat na lamang at ang kusinero ay marunong ng mga taktikang nakasasagip sa gayong pangyayari.Ang kasiyahan ng binyagan ay biglang naputol sa pagdating ng isang kablegrama na nagbabalitang si Don Ramon ay napatay ng kanyang kasamang utusan sa isang hotel sa New York. Nang idating sa daungan ang bangkay, sumalubong ang lahat ng manggagawa sa pagawaan ng tabako sa atas ni Don Felimon, kasosyo ni Don Ramon, na nagbabalang Hindi pasasahurin sa susunod na Sabado ang lahat ng Hindi sasalubong.Kasama sa naghatid ng bangkay sa Pilipinas si Ruperto, ang kapatid ni Tentay na malaon nang nawawala. Pagkatapos makapaglibot sa Pilipinas, kasama ng isang Kastilang kinansalaan niya sa maliit na halaga, siya'y ipinagbili o ipinahingi sa isang kaibigang naglilingkod sa isang tripulante. Dahil dito, nakapagpalibot siya sa iba't ibang bansa sa Aprika at Europa, at pagkatapos ay nanirahan sa Cuba at California, at sa wakas ay namalagi sa New York. Doon siya nakilala at naging kaibigan ng utusang kasama ni Don Ramon na naninirahan sa isang hotel na malapit sa bar na kanyang pinaglilingkuran. Si Ruperto ang nagsabi kay Felipe na kaya pinatay si Don Ramon ay dahil sa kalupitan nito sa kanyang kasamang utusan.Ang libing ni Don Ramon ay naging marangya, kagaya ng kasal ni Talia. Hanggang sa libingan ay dala-dala pa ng mayamang pamilya ni Don Ramon ang ugali ng karangyaan ng pananalat at paghihirap ng maraming mamamayan. Sa libingan ay Naiwan sina Delfin at Felipe na inabot ng talipsilim sa pagpapalitan ng kuro-kuro at paniniwala.Naalaala ni Felipe ang kaawa-awang kalagayan ng mga kasama't utusan ng kanyang ama. Nasambit ni Delfin ang kawalang pag-asa para sa maralitang mga mamamayan habang namamalagi sa batas ang karapatan ng mga magulang na magpamana ng yaman at kapangyarihan sa mga anak. Nagunita nila ang laganap na kamangmangan at mga pamahiin, ang bulag na pananampalataya. Kakailanganin ang mahaba at walang hanggang paghihimagsik laban sa mga kasamang umiiral. Marami pang bayani ang hinihingi ang panahon. Kailangang lumaganap ang mga kaisipang sosyalista, Hindi lamang sa iisang bansa kundi sa buong daigdig bago matamo ang tunay at lubos na tagumpay. Napag-usapan Nina Felipe at Delfin ang kasaysayan ng anarkismo at sosyalismo - ang paglaganap nito sa Europa, sa Aprika, at sa Estados Unidos. Sinabi ni Felipe na ang ilang buhay na napuputi sa pagpapalago ng mga ideyang makamaralita ay kakaunti kung ipaparis sa napakamaraming Tao na araw araw ay pinahihirapan. Subalit matigas ang paninindigan ni Delfin laban sa ano mang paraang magiging daan ng pagdanak ng dugo.Sa kabila ng pagkakaibang ito ng kanilang paninindigan ay nagkaisa sila sa pagsasabi, sa kanilang pag-alis sa libingan, noong gumagabi na, "Tayo na: iwan nati't palipasin ang diin ng gabi."
